زبان مهمترین وسیله­ی ارتباطی انسان و پایه­ی همه­ی نهادهای اجتماعی و پدیده­ای است که در هر زمان در حال تغییر و تحول است. تحولات واجی از قدیمترین ایام تا کنون مورد توجه زبانشناسان بوده است. در آغاز رواج زبان فارسی دری هنوز تلفظ بسیاری از کلمات و املای آنها صورت ثابت و واحدی پیدا نکرده بود، لذا یک کلمه به صورتهای گوناگون تلفظ و نوشته می­شد. مطالعه­ی دیوان ظهیر فاریابی(متوفی به سال 598)، شاعر با ذو...

نوشتن شعر یا قوّه آزمایی در شعرنویسی همچون سنتی بین مردم تاجیک است. شاعران زیادی در حصار، درواز، رشت، ختلان و بدخشان پدید آمده اند که متأسفانه به سبب دور بودن از مراکز ادبی، تا حال به عالم علم و ادبیات معلوم نیستند. هرچند برخی عقیده دارند که سده های شانزدهم تا نوزدهم میلادی دورۀ خاموشی ادبیات فارسی ماوراءالنهر است، به رغم آن ها می توان گفت که از اواخر سدۀ هجدهم تا اوایل سدۀ بیستم بیش از ۴۰۰ شاعر...

چکیده انجمن ادبی به گروهی از شاعران و ادیبان اطلاق می شود که برای خواندن و بررسی اشعار با هدف معینی گرد هم جمع می شدند. با شکل گیری انجمن های اوّلیه در دربار، شاعران برای دریافت صله و کسب شهرت در این مجالس حضور می یافتند. شکل درباری انجمن های ادبی، در عهد صفوی به مجالس قهوه خانه ای تبدیل شد. تا این دوره، شاعران در مجالس ادبی به همان سبک شعر دور? خراسانی و عراقی گرایش داشتند. با شروع سبک هندی، د...

در دوره بازگشت ادبی، شاعران به پیروی از شیوه شاعران سبک خراسانی و عراقی پرداختند و در این میان، غزلسرایان دوره بازگشت، پیروی از غزلهای سعدی و حافظ را مد نظر قرار دادند و غزلهای نظیره وار خویش را به وجود آوردند. در غزلهای مزبور «مطلع» از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا غالب شاعران دوره بازگشت با توجه به بیت اول غزلهای سعدی و حافظ که در عین حال تعیین کننده قافیه و ردیف و وزن غزل نظیره وار بود به...

تشبیه مرکّب گونه‌ای از تشبیه است که در آن دو هیأت به یکدیگر مانند می‌شوند. مشبّهٌ به در این تشبیه، بیش از یک جزء و تصویر حاصل از تشبیه، مرکّب است. در تشبیه مرکّب، عناصر متعدّدی از مشبّهٌ به مورد نظر شاعر هستند که ضمن ترکیب با یکدیگر به صورت یک «کلّ واحد» به مشبّه پیوند می‌خورند. در خصوص تشبیه مرکّب گفته‌اند: تشبیهی است که می‌توان تصویر حاصل از آن را به صورت یک تابلو نقاشی درآورد. این تشبیه در روند تطوّر هن...

زبان بلوچی یکی از زبان های ایرانی است که قدمتی دیرینه دارد. زبان و ادب فارسی از قرن ها پیش بر زبان و ادب بلوچی، تأثیر فراوانی گذاشته است. مردم بلوچ، فارسی را زبانی مقدس میدانستهاند و این زبان چندین قرن، مستقیم و نیرمستقیم بر ادب و اجتماع بلوچستان تأثیرگذار بوده است. این تأثیر و جایگاه سبب شده است که ارتباط واژگانی بلوچی با فارسی ارتباتی تنگاتنگ باشد. البته به دلیل همسایگی بلوچان با سرزمین خراسا...

شعر کودک ، دارای قالب ها ، زبان ، محتوا ، موسیقی ، و آرایه های ادبی خاص خودش است . این ویژگی ها شعر کودک را از شعر بزرگسال متمایز می کند . هرکدام از شاعران کودک نیز از امکانات شعر کودک به شکلی خاص بهره می برد که با شاعران دیگر فرق دارد. تفاوت شعر کودک و بزرگسال ، همچنین تفاوت شعر شاعران کودک ، باعث گستردگی و رشد این نوع شعر می شود. برای شناختن این تفاوت ها لازم است یک بررسی علمی و آماری صورت پذ...

در سبک شناسی گفتمانی، ادبیات ظرفی است برای بیان اندیشه­ها و عقایدی که فقط به پدیدآورنده آن مربوط نیستند؛ بلکه با محیط و بافتی ارتباط دارند که متن مورد نظر در آن تولید شده است. با این وصف، ادبیات محصول گفتمانی است که در آن بالیده است و محیط، بافت، مسائل فرهنگی و ایدئولوژی مسلط بر دورانی که مولد آن متن خاص است، همگی در رشد و پیدایی آن تأثیرگذار هستند. در ادبیات فارسی، سبک خراسانی محصول گفتمانی اس...

در اواخر دوره ی صفویّه و آغاز افشاریّه در میان شاعران و نویسندگان ایران اندیشه هایی مبنی بر روی گردانی از سبک هندی پدید آمد و این اندیشه ها در دوره ی کریم خان زند به نهضتی ادبی تبدیل شد که به سبک «بازگشت ادبی» موسوم است. در این دوره شاعرانی که از نازک خیالی ها و باریک اندیشی های سبک هندی به ستوه آمده بودند، بر آن شدند که قصیده را به سبک پیشینیان خود در سبک خراسانی و غزل را به شیوه ی شاعران سبک عر...

صباحی بیدگلی از پیش آهنگان و شاعران پرآوازۀ سبک دورۀ بازگشت ادبی است و در میان شاعران این سبک، رتبتی ممتاز دارد. او در سرودن انواع شعر (غزل، قصیده، ترکیب بند، مثنوی و...) طبع خود را آزموده و در هر صنفِ سخن، به خوبی از عهدۀ ادای آن برآمده است. صباحی در غزلیاتِ شیرین و لطیف خود، به سخن سعدی و حافظ توجه دارد و در قصیده، کار قصیده سرایان بزرگ قرن پنجم و ششم سرمشق اوست. او توانسته است با به کارگیری ان...