موسیقی  در نثر فارسی ناشی از آهنگ و تناسبی است که در یک جمله میان واژگان گوناگون و یا در میان واژگان دو جمله احساس می شود. گاه کلمات و جملاتی که در کنار یکدیگر قرار        می گیرند در نثر فارسی ایجاد موسیقی میکنند که از آن تعبیر به موسیقی درونی می شود . این نوع موسیقی از تناسب حروف و اصوات حاصل می شود که از تنوع و تکرار به وجود می آید. یکی از مهمترین ویژگی های نثر امیر خسرو آهنگینی و عبارت های ...

آغاز نثر فنّی اگرچه مربوط به قرن ششم هجری است. اما بخش عمده‌ای ‏از پیشینه‌ی آن به زمینه‌های موجود در سده‌های پیش‌تر بازمی‌گردد. حشر و نشر ‏ایرانیان با زبان و فرهنگ عربی و اسلامی از طریق مدارس و مطالعات و اعمال و ‏شعائر روزانه، و نیز ترجمه‌ی متون عربی به فارسی از همان نخستین سال‌های ورود ‏اسلام به ایران، به‌طور تدریجی هم بر تغییر سبک خراسانی به عراقی در شعر، و هم ‏بر فرایند شکل‌‌گیری نثر فنّی از د...

زبان، بستری مناسب برای افکار و حادثه های ذهنی انسان است که با ‏درجه های متفاوتی از وضوح و صراحت در لایه های ضمنی خود حامل معناست. ‏درک و تجربه ی معناهای زبانی تا رسیدن به ذهن گویندگان آن ها، تنها از طریق ‏تحلیل و تجزیه ی سطوح زبان و درک روساخت و ژرف ساخت آن امکان پذیر ‏است.‏ از آن جا که شعر معاصر با تکیه بر بینش و نظریه ی ادبی نیما، دارای ‏تنظیمات و انتظارات ساختاری و بافتاری مستقل است، مسیر مع...

همچنین وی با رویکرد نوینی به مسئله صورخیال پرداخته است از جمله آن که تشخیص در سروده های وی بسیار برجسته شده و همه ی طبیعت در نظر او جان دارند و نقش ایفا می کنند. وی در حوزه ی روایت به قصد نزدیک ساختن نظم و نثر و توجه به وجه طبیعی گفتار، از امکانات داستان نویسی مدرن در شعر استفاده کرده است و در بعد اندیشه، درد توده ی مردم را روایت می کند و اندیشه های اجتماعی و سیاسی را به شعر خود پیوند می زند. ا...

باستان گرایی  یکی از مهم ترین ابزار آشنایی زدایی در کلام محسوب می شود و سبب  می گردد سخن از دسترس عوام فراتر رود و به شعر نزدیک تر شود. برجسته ترین کارکرد آشنایی زدایی، خلاقیت شاعرانه است که بخشی از آن از رهگذر باستان گرایی حاصل می شود. احمد شاملو که از جمله شاعران نوآور  و موثر  زمان  ماست  به  جهت طرح  نویی که  در هنر شاعری درانداخته است از باستان گرایی و کارکردهای آن  در حد وسیعی بهره برده ا...

با نگرشی عمیق در میان متون کهن نثر فارسی نفثه‏المصدور نسوی به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های نثر فنی فارسی به زیبایی می‌درخشد این اثر که از معروف‌ترین کتب ادبی ـ تاریخی قرن هفتم و نمونة عالی نثر فنی، متکلف محسوب می‌شود روایت‌گر یک برهه تاریخ است. این اثر با برخورداری از عناصر زیباشناختی آثار شعری نظیر تکرار و توازن، برجسته‌سازی، توصیف‌های بی‌اندازه، جملات معترضه، استشهادات عربی تا حد یک اثر منظ...

  هنجارگریزی یکی از روش­های برجسته­سازی و آشنایی زدایی است که ابتدا مورد توجه فرمالیست­های روسی واقع شد. نخستین بار این لفظ توسط شکلوفسکی مورد توجه قرار گرفت. فرمالیست­ها زبان شعر را با زبان نثر متفاوت دانسته و معتقد بودند، شاعر برای جلب توجه مخاطب باید به گونه­ای از زبان استفاده کند که تازگی داشته باشد. این تازگی از طریق هنجارگریزی می­تواند خود را نشان دهد و در مفهوم عدول از قوانین و مقررات زب...

زبان از مهم‏ترین عناصر شعر است.در مکتب فرمالیست روس و فرزند آن ساختارگرایی، بررسی زبان بسیار اهمّیّت دارد. پایه‏ی فکری این مکاتب بیشتر درباره‏ی برجستگی متون ادبی و غرابت و دوری آن از زبان عادی است. یکی از راه‏های برجسته‏سازی متون ادبی، هنجارگریزی است و یکی از راه‏های هنجارگریزی در اثر ادبی برای ایجاد زیبایی، کهن‏گرایی است. اگر شاعر یا نویسنده‏ای در زبان خود رویکردی قدیمی داشته باشد و به شیوه‏ی که...

هنجارگریزی از زبان معیار، انحراف از قوانین حاکم بر همنشینی واژه‌ها، افزودن قاعده‌هایی به برونۀ زبان معیار، به‌هم‌ریختن نحو جمله‌ها و دخل‌وتصرّف در ساختمان دستوری زبان معمول و متعارف، مجموعۀ روش‌هایی است که اغلب شاعران برای برجسته‌سازی زبان از آن بهره می‌برند. این برجسته‌سازی‌ها به‌شکل هنجارگریزی‌هایی صورت می‌گیرد که خود انواع گوناگونی دارد؛ چون هنجارگریزی نحوی، که کاربردهای خاصّ صفت، زیرمجموعۀ آن...

التزام یا اعنات آرایه‌ای است که بلاغت‌نویسان فارسی و عربی کم‌تر بدان پرداخته‌اند، در حالی که این صنعت در قرآن کریم و نهج‌البلاغه و احادیث کاربرد داشته است. از این رو نگارندگان در این مقاله از جنبه‌های گوناگون آن را در بلاغت فارسی و عربی بررسی کرده و برای نخستین بار نشان داده‌اند که این صنعت در نظم و نثرِ این دو زبان به هشت شیوه می‌آید؛ برخی از این شیوه‌ها ویژة شعر فارسی است و برخی دیگر در هر دو ...