سال‌های دهة 40 و 50 خورشیدی آغازگاه ظهور روشنفکرانی بود که در مقالة حاضر ذیل مفهوم ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی قرار می‌گیرند؛ روشنفکرانی که بیش از آنکه در پی مفاهیمی همچون نوسازی، مرزهای ملی و اندیشه ترقی باشند، در پی تخریب نهادهای مدرن ناشی از مشروطه برآمدند و در این چالش به ذوب مفاهیمی یادشده پرداختند. این روشنفکران (روشنفکران شبه‌مذهبی، روشنفکران چپ و روشنفکران دولتی) نه‌تنها پیوندی با اندیشة ت...

بررسی و تفحص در قانون اساسی انقلاب ها ما را با خواسته های تحقق یافته انقلابیون در این سند مکتوب و تصویب شده که ضمانت اجرایی نیز داشته، آشنا می سازد. تحقیق حاضر در تلاش است، بر اساس روش تاریخی و تحلیل محتوای کیفی از منظر جامعه شناسی انقلاب (نسل چهارم نظریه پردازان)، به تحلیل و تبیین چگونگی تحقق خواسته ها و مطالبات نیروهای اجتماعی مختلف در تدوین قانون اساسی انقلاب مشروطه بپردازد. نتایج تحقیق نشان...

مدحت پاشا یکی از رجال سیاسی برجسته عثمانی در قرن نوزدهم میلادی است. از او با عنوان پدر مشروطه اول و واضع قانون اساسی 1876 م. یاد می کنند در این مقاله با استفاد از نظریه پخش هاگراستراند بازتاب عمل و اندیشه او در نزد دولتمردان و روشنفکران ایرانی مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتیجه حاصله این است که عمل و اندیشه مدحت پاشا اگرچه مورد توجه رجال سیاسی و روشنفکران ایرانی بوده اما به سبب وجود موانع ساختاری...

در هر جامعه فرهنگ های سیاسی مختلفی در بین توده مردم و نخبگان وجود دارد، که نوع نگرش مردم و نخبگان سیاسی را نسبت به نظام سیاسی و نهادها و فرایندهای آن نشان می دهد. این مطالعه درصدد شناسایی انواع فرهنگ سیاسی نخبگان دوران مشروطه می باشد. برای تدوین چارچوب مفهومی این پژوهش از الگویی ترکیبی با اقتباس از الگوی آلموند و پاول استفاده شده است، ولی از دستاوردهای مطالعات صاحب نظرانی چون وربا، لوسین پای، ر...

این مقاله به بررسی موضوع  ناامنی در عصر مشروطه می‌پردازد. پرسش اساسی این است که نسبت بین  ناامنی و دموکراسی‌خواهی را در دوران  مشروطه، چگونه می‌توان تبیین کرد؟ فرضیة اصلی این است که گسترش ناامنی و دغدغة مشروطه‌خواهان برای تأمین امنیت موجب به حاشیه رفتن دموکراسی و اولویت یافتن برقراری امنیت از طریق یک دولت مقتدر شد. اساساً ناامنی در عصر مشروطه نه‌تنها دموکراسی‌خواهی را در اولویت درجة دو قرار ...

قانون اساسی یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم در حقوق عمومی است که در آن هم نهادهای قدرت و رابطۀ آنها با هم مشخص می‌شود و هم حقوق و آزادی‌های بنیادین مردم تضمین می‌گردد. با‌این‌حال مفهوم قانون اساسی در کشورهای مختلف با توجه به ساختار سیاسی و تجربه‌های تاریخی آنان متفاوت است. در این مقاله پس از بررسی مفهوم و اهداف قانون اساسی و تجربۀ سه انقلاب انگلیس، فرانسه و آمریکا، تجربۀ ایرانیان در انقلاب مشروطه و چگ...

روشنفکران از مهم ترین نیروهای اجتماعی تلقی می شوند که به ایده های آزادی خواهانه توجه داشته اند و از مهم تریم این ایده ها، ایده ی جامعه ی مدنی است. آنها تلاش دارند تا با تفکر و نظریه پردازی در این مورد راههایی را به سوی شکوفایی جامعه ی مدنی ترسیم کنند. از سویی دیگر جامعه ی مدنی از مفاهیم مدرن و پیچیده ای محسوب می شود که شاخصه های آن عمدتاً متأثر از دوران روشنگری است. در این پژوهش برآنیم تا آراء و...

این نوشتار به دنبال نمایاندن ریشه‌‌‌های گفتمان رضاشاه، به‌‌‌ویژه در سال‌‌‌های 1300 تا 1305، در اندیشۀ تجددگرایان عصر مشروطه است. از دید نویسندگان، غرب‌‌‌گرایی، سکولاریسم، گرایش به دولت قوی و ناسیونالیسم برجسته‎ترین بسترهای همسان میان گفتمان متجددین (از پیش از انقلاب تا روی‎کار‎آمدن پهلوی یکم) و گفتمان رضاشاه می‌باشد. اقدامات این متجددین زمینه‌‌‌های نخبگی و اجتماعی را برای پذیرش گفتمان پهلوی یکم...

نهضت مشروطه،تأثیر زیادی بر جامعهء ایران و بخصوص امور فرهنگی کشور داشت.تأسیس مدارس به سبک جدید و تبدیل مکتبخانه به مدرسهء نوین،از آن جمله است.به دلیل کمرنگ بودن نقش معارف کرمان در کتب تاریخی،پژوهش حاضر براساس اطلاعات به دست آمده از بایگانی راکد آموزش و پرورش کرمان،گفتگو با پیشکسوتانی که در عصر مشروطه دانش آموز یا معلم بوده اند،عکس و آلبومهای شخصی و تعدادی کتاب درسی عصر مشروطه،به بررسی وضعیت مدار...

آثار ادبی نهضت مشروطه در دهه های اخیر به عنوان بخشی از مهم ترین اسناد جامعه شناسان برای تحلیل مناسبات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دوران معاصر مورد توجه قرار گرفته است. سیداشرف الدین گیلانی ملقب به نسیم شمال، نقش بارزی در روشن گری عصر مشروطه داشته است. کمتر تحولی در عصر مشروطه صورت گرفته است که سیداشرف دربارۀ آن شعر نسروده باشد. در این پژوهش با روش بینارشته ای کوشیده ایم تا در دو بخش، به بازخوانی ...