فارس هم به سبب پیشینه آن وهم به عنوان خاستگاه ساسانیان مهم‌ترین بخش از سرزمین ایران بود که سده‌ها پس از فروپاشی پادشاهی ساسانی رهبری جامعه زردشتیان ایران را در دست داشت. شواهد تاریخی و اسناد و مدارک درون جامعة زردشتی نشان می‌دهند که تا اوایل سده پنجم هجری، کانون‌های زردشتی فارس از رونق و شکوه لازم برخوردار بودند و حکومت اسلامی نیز وجود آنها را به رسمیت شناخته بود. اما ناگهان از سدة پنجم هجری به...

این مقاله سعی در تبیین این موضوع دارد که حکیم ناصرخسرو، در بیان دیدگاه‌های اخلاقی خود، که نمود آن‌ها را بیش از همه در اندرزهای وی می‌توان دید، از آموزه‌های اخلاقی زردشتی تأثیر پذیرفته است. تأثیرپذیری وی از ادبیات فارسی میانه و آیین زردشتی، محدود به اندرزهای اخلاقی نبوده است، بلکه رسوب این مضامین در کنه ضمیر وی، در ساختار زبانی و فکری آثارش نیز نمود یافته است. در این پژوهش، با توجه به ضرورت بررس...

منظومۀ ویس و رامین که در حدود سال 446 هجری توسط فخرالدین اسعد گرگانی، در عهد طغرل اول سلجوقی(455-429 هجری)، به نظم درآمده، براساس یک متن پهلوی منظوم شده است. اشاره به رامین و ویس در یکی از فارسیات ابونواس (198-146 هجری) شاعر ایرانی‌الاصل عربی‌گوی، در قرن دوم هجری، حاکی از اشتهار داستان پیش از عهد گرگانی می‌باشد.      صورت کنونی داستان، همانند عموم داستان­های بازمانده از عهد باستان، شامل اشارات...

ازدواج با محارم یکی از مباحثی است که در میان آداب و رسوم اجتماعی ایران باستان، و به‌ویژه آیین زردشتی، مورد بررسی بسیاری از پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. بحث بر سر رواج این آیین در میان ایرانیان و عدم روایی آن، تحقیقات و بررسی‏های چشمگیری را در پی داشته است. آنچه در این میان مغفول مانده و به نظر می‏رسد کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد، باورها و آداب و رسوم دینی و مناسک مذهبی ایرانیان باستان و...

دشتان (حیض) به عنوان نوعی وضعیت جسمی و روحی مختص زنان همواره با باورها و قوانین اجتماعی و دینی خاص مواجه بوده است. یکی از نیازهای پژوهشی میان‌رشته‌ای در حوزه مطالعات زنان و ادیان، بررسی و مقایسه دیدگاه‌ها و مقررات مربوط به دشتان در ادیان و مذاهب است. مثلاً در دین زردشتی و اسلام (شیعه امامیه) احکام و موازین متعدد و الزام‌آوری درباره دشتان برای زنان وضع شده است. پرسش اینجا است که: این قوانین بر اس...

در ادوار پیش از ساسانی، حکومت های عیلام، ماد، هخامنشی، سلوکی و اشکانی نیز در طول حیات خود به انجام آیین های دینی توجه می کردند که از جمله می توان به هدیه، نذر، قربانی و پیشکش به خدایان ومعابد اشاره کرد. در شاهنشاهی ساسانی نیز، که با ظهور اردشیر آغاز می شود، با رسمی شدن دین زردشتی در این سلسله، اموری دینی از جمله وقف و کارهای نیک که مورد تأیید و تأکید در این دین بوده، در دولت و جامعۀ ساسانی مورد...

چکیده روحانیت شیعه در ساختار اجتماعی ایران از دوره صفویه به این سو از بیشترین توان برای به جنبش درآوردن و بسیج سیاسی توده ها برخوردار بوده است.روشنفکران، احزاب و سازمان های دیگر، هرگز بطور کامل و مطلوب نتوانستند توده های مردم را با خود همراه کنند و آنان را در جهت اهداف خود، بسیج نمایند. با وجود این، به نظر می رسد که پس از انقلاب اسلامی ایران و استقرار نظام جمهوری اسلامی، این توان روحانیت، نسبت...

روحانیت شیعه و نحوه­ مواجهه­­اش با مسأله قدرت به یکی از چالش­های دوره صفویه مبدل شد. مباحث نظری درباره امامت و حکومت و حضور نهاد سلطنت به­مثابه واقعیتی تاریخی- سیاسی، مسائل پیچیده­ای را پدید آورد که تا مدتی ذهن عالمان شیعه را به خود متوجه ساخت. دوره دوم حکومت صفویه شاهد تکاپوهای بیشتری از جانب روحانیون شیعه برای کسب قدرت بود. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که تکاپوهای روحانیت شیعه در دوره دوم حاک...

کشف و شهود در لغت به معنی رفع حجاب و در یک معنای عام به معنی دسترسی یافتن به اسرار غیبی و الهامات الهی است که در بیداری، خواب و بین خواب و بیداری رخ می¬دهد. انسان از طریق آن با عوالم دیگر ارتباط برقرار می¬کند و کیفیت بهشت و دوزخ و احوال گذشته و آینده بر او مکشوف می¬شود. برخی از متون زردشتی نیز متضمن کشف و شهود است. در این پژوهش، پس از معرفی و بررسی متون مکاشفه¬ای و دیگر متون زردشتی¬ای که بخش¬ها...

شریعتی از آن دسته روشنفکران مذهبی به شمار می آید که در پی به کارگیری نیروی مذهب در راستای تحول سیاسی به منظور رویارویی با حکومت بود.اندیشه های شریعتی که برداشتی نو و کاملا بدیع از آموزه های اسلام و متفاوت با برداشت سنتی بود،مورد استقبال اقشار مختلف قرار گرفت،قرائت ایدئولوژیک شریعتی از مفاهیم اسلامی در گرایش نسل جوان به ستیزه جویی علیه حکومت شاه تاثیر به سزایی داشت.تعامل و همفکری شریعتی با فعالا...