رسالۀ نفایس الکلام و عرایس الاقلام از آثار منثور قرن هفتم است که به دست رضی الدّین خشّاب- احمد بن محمود سمرقندی- در سال 643 ق تألیف و تدوین شد. به شهادت دیباچۀ این رسالۀ منشآت گونه، رضی الدّین که در همان سال صدرنشین مسند انشا بود؛ به فرمان افتخار جهان -از سران آل برهان­- برای جلوگیری از تضییع و انهدامِ آثار باقیماندۀ این سلسله، نفایس را تدوین کرد. این رساله مجموعه­ای از مفاوضات و امثلۀ مربوط به آل ...

مثنوی معنوی از مواریث عرفانی و ادبی پیش از خود بهره ‌برده ‌است. در این پژوهش «داستان جزع ناکردن شیخی بر مرگ فرزندان خود» از مثنوی با ترجمۀ رسالۀ قشیریه و تذکرة‌الاولیا بر اساس رویکرد نورمن ‌فرکلاف مورد مقایسه و تحلیل انتقادی گفتمان قرار‌گرفته‌ است. در سه اثر مذکور به بیان احوال عارفانه پرداخته شده ‌است. گفتمان غالب در بستر عرفان در حکایت مثنوی، «ولی و عارف واصل»، در رسالۀ قشیریه «مقام رضا» و در...

پروفسور دانیل سیمون‌اویچ کمیسروف از شخصیت‌‌های مشهور ایران‌شناسی در اتحاد جماهیر شوروی سابق و جهان است که در تحقیق و انتشار ادب و فرهنگ فارسی به‌ویژه ادبیات معاصر ایران سهم شایانی دارد. کمیسروف دربارۀ ادبیات نوین ایرانی در دهه‌های ۳۰-۷۰ میلادی پژوهش‌های ارزشمندی انجام داد که ازطرف ایران‌شناسان بزرگ اروپا مورد توجه قرار گرفت. «پژوهش در تاریخ نثر داستانی معاصر ایران» عنوان نخستین رسالۀ کمیسروف اس...

رساله‌نویسی از روزگاران گذشته در دنیای اسلام رواج داشت و دانشمندان و ادبا، نکته‌ها و یافته‌های مهم و ضروری خود را در قالب رساله عرضه می‌کردند. کار رساله‌نویسی‏ در روزگار میرسیدعلی همدانی (713-786ه‍.ق/ 1313-1384م.)، یعنی سدة هشتم هجری نیز چون بسیاری دیگر از دوره‌ها رونق فراوان داشته است؛ چنان‌که بیشتر آثار هم‌روزگاران وی در قالب رساله نوشته شده است. در میان رساله‌نویسان آن روزگار، نام سیدعلی همد...

در تعلیمات دینی و اخلاقی میرسیدعلی همدانی رسالۀ «قدوسیه» که به‌لحاظ حجم خُرد و از نظر مظمون برجسته است، مقام ارزنده دارد. این اثر به باب‌ها تقسیم نشده؛ بلکه موضوعات آن پی‌درپی و با تکرار خطابۀ «ای عزیز» بیان می‌شود. زبان این اثر ساده و موجز است و تناسب کلام، سجع، توصیف عالی و واسطه‌های تصویر، منطق گفتار را پرقوت و شیوۀ بیان را جذاب و گوارا کرده است. در رسالۀ «قدوسیه» مسائل اخلاق حمیده در دین مبی...

«جام گیتی‌نما» ابزاری برای یافتن قبله است که در رسالۀ ‌معرفت قبله و بعضی آلات از محمدرضا بن محمدهاشم یزدی (زنده در 1274ق) معرفی شده است. از نوشته‌های او چنین برمی‌آید که او درصدد برآمده است برخی آثار و ابزار به دست آمده از گذشتگان را بررسی و احیا نماید. یکی از ابزارهای مورد توجه محمدرضا یزدی، قبله‌نمایی است که اگر چه او به توصیف جزئیات آن نپرداخته است، با بررسی شیوۀ عرضۀ مطلب و استفادۀ او از رو...

پژوهش‌های فلسفی در باب ذات آزادی انسان (1809) منسجم‌ترین صورت تلاش فردریش شلینگ برای شرح نظام مطلق یا نظام آزادی است. نخستین‌بار در قرن بیستم و با رجوع متأملانۀ مارتین هَیدگر به رسالۀ آزادی و تفسیر چندین‌بارۀ او در سال‌های 1936 و 1941، اهمیت این رساله در تاریخ اندیشۀ غربی آشکار شد. تمرکز هَیدگر بر تفکر شلینگ به‌ویژه با نگارش رسالۀ شلینگ در باب ذات آزادی انسان، پژوهش در ...

در این مقاله به سبک‌شناسی چند رسالۀ برگزیده از خواجه‌عبدالله انصاری پرداخته شده است. توجه به ویژگی‌های  سبک‌شناختی در سده اخیر در میان ادیبان و سخنوران اهمیت فراوانی دارد؛ چراکه سبک ادبی هر نویسنده نمایانگر طریق به تصویر کشیدن اندیشه سخنور و کلید گشایش اسلوب بیان او در افاده معنا به ذهن مخاطب است. نوع الفاظ و ترکیب‌ها و جمله‌بندی‌ها و طرز تعبیر معانی از مؤلفه‌های اساسی سبک ادبی است. خواجه‌عبدال...

هدف پژوهش: هدف این مقاله، تطبیق و بررسی نسخه‌های شناخته شده از فهرست مهرهای شاه‌سلیمان صفوی، و ارائۀ تصحیحی معتبر و مکمل از آنهاست. همچنین، تحلیل محتوای این رساله­ها با استفاده از سایر منابع تحقیقی مربوط از اهداف دیگر این مقاله است. روش/ رویکرد پژوهش: مقالۀ پیش‌رو با ماهیت و روش تحقیق تاریخی-‌‌توصیفی و تطبیقی، و بر پایۀ منشآت و متون دست اول تاریخی و تحقیقی نوشته شده است. یافته‌ها و نتایج پژوهش:...