نظام اداری وشیوه کشورداری ایرانی سابقه ای بس کهن دارد. خلاقیت و ابتکار ایرانی موجب پی ریزی الگوی متکامل کشورداری شد که حکومتهای عرب، ترک و مغول تباری که در ایران به قدرت دست یافتند، برای تشکیل و تدوام حکومت خویش در ایران ناگزیر به بهره گیری از روش و الگوی دیوانسالاری وکشورداری آنان بودند تا با استفاده از آن بتوانند روابط میان دولت و مردم را برقرار سازند. از سوی دیگر، ساختار اداری در هر دوره با ...

ناظر بیوتات، از جملـه مناصب ابداعی صفویان است. این منصب را در تقسیم بندی دیوانسالاری آن دوره می توان جزو مناصب درباری و تشکیلات سلطنتی به شمار آورد، که البته مانند سایر مناصب دوره صفوی دارای کارکردهای دیگری ـ به خصوص اداری و در برخی موارد نظامی ـ هم بوده است. این منصب که از اوایل تأسیس سلسله صفوی پدید آمده بود، پس از اصلاحات اقتصادی شاه عباس اول – که تأثیر خود را در بیوتات سلطنتی هم برجای گذاشت...

پژوهشی درباره سیف‌الدین بیتکچی دیوانسالار مسلمان دوره هلاکو (آخرین کارگزار الوس جوچی در ایران)[1] هوشنگ خسروبیگی[2] یزدان فرخی[3] چکیده با حمله گسترده مغول به سرزمین‌های اسلامی‌و سقوط حکومت‌های مسلمان، تشکیلات اداری این حکومت‌ها نیز به یک باره فرو ریخت. با این حال کارگزاران مسلمان بازمانده از این حکومت‌ها توانستند به تدریج جایگاه خود را در تشکیلات اداری مغول‌‌ها باز یابند. در این میان حضور سیف‌...

ناظر بیوتات، از جملـه مناصب ابداعی صفویان است. این منصب را در تقسیم بندی دیوانسالاری آن دوره می‌توان جزو مناصب درباری و تشکیلات سلطنتی به شمار آورد، که البته مانند سایر مناصب دوره‌ صفوی دارای کارکردهای دیگری ـ به خصوص اداری و در برخی موارد نظامی ـ هم بوده است. این منصب که از اوایل تأسیس سلسله صفوی پدید آمده بود، پس از اصلاحات اقتصادی شاه عباس اول – که تأثیر خود را در بیوتات سلطنتی هم برجای گذاش...

القاب و عناوین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های شناخت ساختار دیوانسالاری است. القاب و عناوین سیاسی، نظامی، اداری و مالی و درک و فهم آنها در تأثیرگذاری و تأثیرپذیری تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، جریانی دوسویه است که باید در بازکاوی تاریخ اجتماعی و اداری ایران به آن توجه داشت. دستگاه دیوانسالاری قاجار، یک دستگاه عریض و طویل بود که القاب و عناوین این دستگاه، وجه‌ تسمیه و کارکردهای ویژه‌ای داشتند. یکی ا...

روزگار صفویه شرایط و موقعیت جدید برای عرصه های مختلف جامعه ایرانی از جمله تشکیلات دیوانسالاری و تشکیلات اداری به وجود آورد. مقام وزارت به عنوان مهم ترین مقام دستگاه دیوانی که پیشینه ای کهن در تاریخ دیوانسالاری ایرانی داشت در عهد صفویه متناسب با تحولات و بنیاد های حکومت صفوی پدیدار گردید. از قرار معلوم این مقام تحت تاثیر عواملی مختلف از جمله غلبه قدرت امرای نظامی، متشکل از روسای قبایل قزلباش بو...

خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی از اندیشمندانی بودکه به طور عملی بیست سال در مقام وزارت خاند-ان ایلخا نی روزگار سپری ساخت. خواجه از وزیران روشن اندیش در ایران دوره اسلامی بود که توانست به کمک افکار بلند، همراه با دور اندیشی وآگاهی وسیعی که بر اندوخته های علمی و عملی سیاستمداران ایران پیش از اسلام و دوره اسلامی داشت، با ارائه برنامه های آبادگری تحسین برانگیز خود، اصلاحات اقتصادی و اجتماعی دورا...

موضوع این مقاله نظارت بر دیوانسالاری است و می کوشد به این سوال پاسخ دهد که چگونه می توان سازمان های دولتی و کارکنان انها را که برگزیده مستقیم مردم نیستند به آنان پاسخگو کرد. مقاله با بحثی درباره مفاهیم پاسخگویی آغاز می شود و در پی آن از هدف های پاسخگویی در بخش دولتی و گونه های متفاوت آن سخن به میان می آورد. این مقاله الگویی را تدوین می کند که به عنوان چارچوبی نظری برای مقایسه تعدادی از نظام های...

این تحقیق به بررسی تاریخ یکصدساله اول خلافت عباسی از سال(132-232 ه.ق) نقش ایرانیان در عرصه های سیاسی،اجتماعی، گسترش فرهنگ ، تمدن وعلوم می پردازد.باید دانست نقش ایرانیان در عرصه های سیاسی،اجتماعی،علمی وفرهنگی دوره عباسی معلول آن است که آنها حضوری پررنگ در تمامی ارکان خلافت داشتند. بررسی های تاریخی نشان دهنده آنست که ورود ایرانیان به حوزه اسلام وحضور آنها درمیان مسلمانان به زمان رسول خدا(ص) وبه ع...