ماهیت اندیشة سیاسی سده‌های میانه، همواره، موضوعی مورد بحث نزد پژوهشگران این حوزه بوده است. تبیین این مسئله می‌تواند امکان فهم دقیق‌تری از تحولات فکری در سپهر سیاست در سده‌های میانه را به‌دنبال داشته باشد. از منظر نوشتة حاضر، سیاست در سده‌های میانه را باید در نسبتی که با مفاهیم سیاسی در کتاب مقدس داشته است، فهم کرد. مدعای ما این است که کتاب مقدس گنجینه‌ای مهم است که هنگام ترجمة متون سیاسی در دور...

آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شده‌است. خاورپژوهان هم توجه ویژه‌ای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سده‌های میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کرده‌است. از دیدگاه او، دوران نخستین تفسیر روایی به صورت شفاهی و مکتوب عبارتند از: 1ـ...

دشت حاصلخیز توس، واقع در میان دو رشته کوه هزارمسجد و بینالود به لحاظ دارا بودن شرایط زیست محیطی در طول هزاران سال اقوام مختلف را به سوی خود جذب کرده و از کهن ترین ایّام، بستر مناسبی را برای زیستن و تداوم حیات انسان فراهم آورده است. کشف دست افزارهای سنگی در میانه دشت و کناره های کشف رود متعلّق به دوران پارینه سنگی زیرین، وجود غارهای باستانی و تراکم و تعدّد زیستگاه های پیش از تاریخ، تاریخی و دوران ا...

فردگرایی، یکی از ارکان شکل گیری هویت انسان متجدد درغرب است اما آنچه امروز از این مفهوم برداشت می شود چیزی نیست که بدون زمینه تاریخی و فی البداهه در طی سده های اخیر پدیدآمده باشد.این نوشتار در صدد واکاوی ریشه های تاریخی شکل گیری این مفهوم با استفاده ازرهیافت اندیشه سیاسی و بازگشت به سرچشمه های هستی شناسانه آن دردوران میانه است.بدین منظور، ابتدا به تشریح مفهوم و تعریف فردگرایی بدانگونه که در فرهن...

سرزمین بلوچستان در طی دوران اسلامی دارای استقرارهای انسانی بسیاری بوده، اما متأسفانه مطالعه سفالینه های اسلامی در این حوزه کم تر مورد توجه محققان و باستان شناسان قرار گرفته است. برای تأمین این منظور، بر آن شدیم که مجموعه سفالینه های اسلامی جمع آوری شده در بررسی روش مند باستان شناختی مکران جنوبی (شهرستان های نیک شهر و چابهار) در استان سیستان و بلوچستان را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و حاصل کار...

شهر مکه در قلب جهان اسلام، پایگاه وحدت و یکپارچگی تمام اقوام و گروه‌های مسلمانی بود که از اقصی نقاط قلمرو گستردة جهان اسلام به این دیار پای می‌نهادند. اداره و تسلط بر اوضاع مکه همیشه برای سلسله‌های حکومتگر در تاریخ اسلام اهمیت داشته و گاه محل نزاع نیز بوده است. در این میان به نظر می‌رسد ادارة شهر، رسیدگی به امور اجتماعی و اقتصادی ساکنان و مدیریت رویداد عظیم حج در طول تاریخ، مستقل از رقابت‌های س...

بررسی انتقادی نجوم ابن سینا در حوزه نظری و نیز کوشش های عملی و رصدی و لو اندک وی در حیطه اخترشناسی  بر عهده این مقاله است؛ در جنبه نخست، الگوی حرکات اولیّه و ثانوی افلاک قرار دارد که در دانشنامه علایی و النّجاة مطرح شده است. وی در این الگو نحوه ارتباط بین محرّک اوّل با فلک الأعلی و افلاک کوچکتر سیّارات را به صورت هندسی و با تأکید بر آموزه ارسطویی پیکربندی حرکات افلاک سیّارات (یعنی فقط کاربرد حرکات مس...

محوطه¬ی تاریخی حوضدار واقع در 62 کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل، درگذشته در دلتای یکی از شاخه¬های پر آب "رود بیابان" معروف به شاخه رامرود، قرار داشته است. این منطقه در دوران اشکانی و ساسانی و همچنین از قرون میانه اسلامی تا اوایل دوره¬ی قاجار مسکونی بوده و درنهایت بر اثر تغییر مسیر رودخانه هیرمند متروک گردیده است. مهم ترین آثار و شواهد باستان شناسی برجای مانده در منطقه حوضدار بقایای شهری متشک...

رسم خویدوده، از جمله مباحث مناقشه برانگیز و پرتکراری است که سال‌هاست در میان پژوهش‌گران در عرصه تاریخ ایران پیش از اسلام و دین زرتشت رایج است و پیرامون آن، بررسی‌های مختلفی صورت گرفته است. در این مقاله، مجموعه شواهدی را که به این رسم، اشاراتی مستقیم یا غیرمستقیم کرده‌اند، از متون مختلف گرد آورده‌ایم. این بررسی، پس از بحثی ریشه شناختی در ریشه‌یابی کلمه «خویدوده»، به ترتیب، شواهدی از ازدواج با مح...