استاد در این گفتمان به مزایای شخصیتی علامه و روش تفسیری ایشان و کاستی های روش تفسیر قرآن به قرآن اشاره دارد.  از نظر استاد ویژگی ها و مزایای المیزان از شخصیت نویسنده و سبک به کار رفته در آن ریشه می گیرد. تبحر علامه در علوم عقلی و نقلی و توجه جدی ایشان به واژه شناسی، زمینه های تاریخی، مباحث اجتماعی، اخلاقی، اعتقادی، و...، تفکیک مباحث تفسیری از مباحث موضوعی، طرح مباحث عقلی و بررسی مسایل روایی، تف...

در این مقاله نشان می‌دهیم که معاد جسمانی از دیدگاه ابنسینا آموزه‌ای خردگریز است؛ یعنی اثبات عقلی آن ممکن نیست و تنها باید آن را از طریق نقلی - که خود در نهایت مورد تأیید عقل است - پذیرفت. البته، ابن سینا معاد روحانی را به‌لحاظ عقلی قابل اثبات می‌داند؛ از نظر او ذات نفس، عقل است که مجرد بوده و دیگر قوا به دلیل تحققشان از ناحیه تعلق نفس به بدن بهعنوان امری مادی، غیر مجرد‌اند. از آن‌جا که قوّه عقل ...

دلیل شاخص ترین ابزار رسیدن به حقیقت است .اساس دادرسی و رای قضات حول محور دلیل می چرخد ؛لذا تحصیل دلیل و اصول حاکم بر آن،از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از اصول مهم تحصیل دلیل که در قوانین کشورها و دیوان کیفری بین المللی به طور صریح یا ضمنی مشاهده می شود، اصل مشروعیت تحصیل دلیل است.اساسنامه دیوان کیفری بین المللی،در جهت اجرای عدالت،از این اصل چشم پوشی نکرده و در بند 8 ماده69 به آن اشاره نموده...

خواجه ی طوسی از متکلمین امامیه است که داعیه ی حسن و قبح عقلی را دارد. بنابراین او باید در هر امری به عقل و روش عقلی مراجعه کند و حال آنکه روش نقلی و استفاده از آیات و روایات برایش غیر معمول نیست. خصوصا در بحث ایمان، دلایل نقلی بسیاری را مطرح می کند. فخر رازی نیز متفکر پر آوازه ی اشعری است که او را بر خلاف اشعری بودنش، فردی عقل گرا می یابیم. در این زمینه چند احتمال به ذهن متبادر می شود: الف- ...

برخی متکلمان بزرگ اسلامی، و پیش از همة آنها سید مرتضی (قده) برآنند که اگر شخصی حقیقتاً مومن شود، محال است از ایمان برگشته و کافر گردد. این متکلمان برای اثبات نظریة خود به دلیل عقلی و نقلی تمسک کرده اند. دلیل عقلی آنها این است که مومن مستحق پاداش ابدی و کافر مستحق کیفر ابدی است. پس اگر مومن، کافر شود، اجتما ع پاداش و کیفر ابدی پیش می آید که محال است. در این نوشتار، این استدلال نقد شده است. هم چنی...

بحث از امکان عقلی و تحلیلی اشتغال ذمه ها یا عهده های متعدد به مال واحد که در ادبیات حقوقی با نام «مسئولیت تضامنی» شناخته می شود، از دیر باز در حلقه های فقهی و حقوقی مورد بحث قرار گرفته است. اهمیت این بحث از آنجا آشکار می گردد که اگر مانعی ثبوتی و عقلی در مقابل چنین نهادی وجود داشته باشد، در مرحلة اثبات و تفسیر ادلة فقهی و قانونی ناگزیر باید دلایل احتمالی را به معنای دیگری تأویل کرد. حتی برخی دل...

چالشهای نو در مورد حق و تکلیف، از نگاه آیات قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. مسأله حق و تکلیف از جمله مباحث فِرَق اسلامی است که ابعاد گسترده ای را به خود اختصاص داده است. در مسائل کلامی، موضوعاتی همچون حسن و قبح عقلی، جبر و اختیار، تفضّلی یا استحقاقی بودن ثواب، از دیرباز مورد مناقشه بوده است.حال آنکه اشاعره تنها از تکلیف سخن می گفتند، شیعه و معتزله حقوقی را نیز برای بنده قائل بودند. از این میان، حس...

پدیدۀ جعل در روایات، آفتی است که هر پژوهش گر را به سؤال از صحت صدور روایت وامی دارد و این مسئله، هنگامی که با ابهام و یا دوربودن یک روایت از یافته های عقلی همراه می شود، بسیار پررنگ تر جلوه می نماید. اگر چه وقوع این پدیده امری انکارناشدنی است، اما همواره باید توجه داشت که اظهار نظر نهایی در بارۀ یک روایت کاری بس دشوار و نیازمند طی مسیرهای پژوهشی و چندجانبه است که از جمله آنها می توان به توجه به...

در قرآن کریم و در عرف متکلمان مسلمان آنچه به‌عنوان جایگزین نام الله یا در وصف او به‌کار می‌رود، اسم (جمع آن اسماء) الله نامیده می‌شود. این که آیا می‌توان خداوند را با نام‌ها و اوصافی خطاب کرد که در قرآن، سنت و اجماع نیامده و یا آن‌که اسماءالله توقیفی است؛ یعنی مقید به ذکر آنها در منابع مذکور است، از جمله موارد اختلاف مهم اندیشمندان عالم اسلام، به‌ویژه متکلمان و فلاسفه مسلمان بوده است. اختلاف دی...

نیافتن شاهد تجربی و انجام آزمایش های مشابه، دو دلیلی است(1) که برخی از دانشمندان علوم تجربی بر فراگیر نبودن اصل علیت در محدودة اتم آورده اند. این دو دلیل در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد و نشان داده می شود که در صورت توجیه (= کنار گذاشتن) اصل علیت یا قواعد عقلی برای حل معضلی که با آن مواجه شده ایم، (یعنی از طرفی بنا بر قواعد عقلی اصل علیت را بر محدودة اتم حاکم می دانیم و از طرف دیگر شاهد ت...