آئین اسماعیلی در بستری کاملا اعتقادی شکل گرفت و در محیطهای مختلف سیاسی و اجتماعی رشد و نمو پیدا کرد. بدین ترتیب استقرار حاکمیت نزاریان درالموت و بخشهای متفرق آن در ایران، نتیجه سالها تلاش صبورانه اعتقادی و کوشش پیگیر سیاسی امامان، رهبران و پیروان آنها بوده است . ترکیب متناسب این دو عنصر صلابت و انعطاف پذیری خاصی به این قدرت بخشید. حاکمان الموت از نارضایتی های اجتماعی برای قدرت گیری و از الزامات...

خلافت فاطمیان (567- 297هـ.ق/1171-910م) که به عنوان حکومت رقیب خلافت عباسی(656-132 هـ.ق/1258-570م) درشمال آفریقا بر پا شد، از ویژگی‌های سیاسی و اداری و نظامی ویژه‌ای برخوردار بود. امامان دوران دعوت پنهانی اسماعیلیه با شبکه دعاه و پیروان پراکنده اما سازمان یافته آنان در سال297 هـ.ق/910م توانستند خلافت فاطمی را پایه گذاری نمایند و قدرت سیاسی و نظامی را به صورت رسمی به دست آورند. در این راستا تحولی...

در این مقاله برآنیم تا با تشریح مبانی نوافلاطونی امام‌شناسی ناصرخسرو قبادیانی، حکیم برجسته اسماعیلی سده پنجم هجری و مقایسه آن با برخی مفروض‌های بنیادین اندیشه یونانی که در فلسفه فلوطین در مقام بنیادگذار فلسفه نوافلاطونی بازتاب یافته است، به یک نتیجه‌گیری در حوزه اندیشه سیاسی دست یازیم؛ بنابراین منظر اصلی ما در این بررسی، منظری سیاسی است نه فلسفی ـ کلامی. به این اعتبار تلاش ما توضیح امام‌شناسی ن...

اسماعیلیان نزاری یکی از رمزآمیزترین جنبش¬های¬ سده¬های پنجم تا هفتم ه.¬ق بود که در ایران تشکیل شد. در این میان رازآلودترین گروه نزاریان را سازمانی به نام فدائیان اسماعیلی تشکیل می¬داد که بر پایه دعوت جدید حسن صباح به وجود آمده بود.در زمینه نزاریان پژوهش¬های زیادی انجام شده اما تاکنون کار خاصی با تمرکز بر روی فدائیان انجام نشده است. هدف از این پژوهش مشخص کردن هویت اجتماعی فدائیان اسماعیلی در دورا...

جنبش اسماعیلیه پویاترین و قویترین جنبش شیعی در جهان اسلام در قرون میانه بوده است و هنوز هم با رهبری امام وقت خود آقاخان به طور فعال سازماندهی می شود. از زمان خلافت فاطمی در آفریقای شمالی و مصر و امامت نزاری در الموت, اسماعیلیان چالش سیاسی و معنوی بی سابقه ای را با مذهب تسنن و اقتدار و نفوذ حاکمان سلجوقی و خفای عباسی بروز دادند. بخشی از اسماعیلیان نزاری نیز به رهبری شیخ الجبل در شام و در تکاپو ب...

عباسیان در سال‌های پایانی دعوت خویش و در آستانه پیروزی نهایی بر امویان (132هـ.ق)، به ضرب سکه‌هایی با نقش برخی شعارهای انقلابی و تأکید بر نسبت با پیامبرخدا(ص) و ذکر آیه 23 سوره مبارکه شوری، پرداختند.آنان همچنین، در یک اقدام حساب‌شده، سکه‌های خود را مشابه سکه‌های عبدالله‌بن معاویه، دیگر انقلابی شیعه آن روزگار ضرب کردند.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که انگیزه رهبران و داعیان عباسی از این اقدام تحر...

" اختلاف در جانشینی"مهم‌ترین عامل شکاف در میان شیعیان بوده است و شکل گیری فرقه اسماعیلیه از این عامل مهم ناشی می‌شود. این فرقه نقشی مهم در حیات سیاسی _ اجتماعی مسلمانان داشته و از زاویه تحلیل سیاسی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ایده مقاله این است که مفهوم مرکزی یا دال برتر گفتمان سیاسی اسماعیلیان مفهوم "امام" است به‌گونه‌ا‌ی که همه مفاهیم دیگر و دال های حاشیه‌ای در ارتباطی "التفاتی" با آن قرار...

ناصرخسرو آیین اسماعیلی را آگاهانه پذیرفته است و در آثارش سخت متأثّر از افکار و آرای اسماعیلیان است. او برای حفظ آرمان هایش، در بیشتر دیوان، مخالفان خود را به باد نکوهش و انتقاد می گیرد. این شاعر بزرگ از نفوذ کلامش به خوبی آگاه است و بیان نیرومندش را به استخدام تبیین اندیشه های اسماعیلی در می آورد. از میان انبیایی که ناصرخسرو، نام آنها را در دیوان آورده است، نام حضرت محمّد (ص) بیش از دیگر پیامبر...

ناصرخسرو از بزرگترین شاعران زبان فارسی است که با شیوه متمایز خود در شاعری، جایگاهی ویژه در تاریخ ادبیات فارسی یافته است. در میان آثار فارسی منظوم به جا مانده از شاعران اسماعیلی، پس از دیوان ناصرخسرو، دیوان نویافته قائمیات- اثرمحمود کاتب- از مهمترین این آثار است. با اینکه هر یک از این دو دیوان متعلّق به شاخه ای متفاوت از مذهب اسماعیلی و دو دوره مختلف از دوران حیات آن هستند، امّا هر دوی آنها به نحو...

موقعیت عالی جغرافیایی واهمیت تمدنی مصر در میان حکومت های اسلامی وهم چنین استقرار خلافت شیعی فاطمی درآن قلمرو، می تواند جاذبه های تحقیقاتی گسترده ای را فراهم آورد زیرا خلافت فاطمیان حدود دویست ونه سال ازدویست وهفتاد سال عمر خود را در مصر سپری کرد. خلافت فاطمیان(297-567 هـ.ق)که به عنوان حکومت رقیب خلافت عباسی(132-656 هـ.ق)درشمال آفریقا بر پا شد.از ویژگی های سیاسی واداری ونظامی ویژه ای برخوردار بو...