موضوع این نوشتار، بررسی اختلاف آرا در مسأله کاربست حکمت احکام در استنباط حکم، در تضییق و توسعه دلیل به واسطه آن است. تعابیر »الحکمة لاتعمم و لاتخصص«، »عدم الإطراد إثباتاً و نفیاً«، »الحکم لایدور مدار الحکمة«، و »لایکون جامعاً و لا مانعاً« تعابیر معروفی در ادبیات فقهی و اصولی معاصر است. برخی حکمت را نیز مانند علت، معمم دانسته‏اند. اخیراً متفرع بر مبنای تعمیم به حکمت، اقول دیگری نیز مطرح شده است. از د...

یکی از موضوعاتی که در فقه اسلامی مطرح بوده و به ویژه در قرون اخیر مورد توجه خاص فقها و نقش کاربردی اش در تبیین « حکم » و « حق » و حقوق دانان اسلامی قرار گرفته، معنا و ماهیت برخی مسائل فقهی و حقوقی است. به رغم اهمیت این مساله و نقش مهمش در استنباط و تبیین برخی احکام فقهی و حقوقی، به نحو تحلیلی کم تر به ابعاد این موضوع و تطبیق آن با مصادیق حقوقی پرداخته شده است؛ لذا در این نوشتار تلاش شده تا در م...

فقه در لغت عرب به معنای فهمیدن است و در اصلاح فقیه عبارت است از دانشمند و عالم به احکام دین از ادله تفصلی، ولی و ولایت در معانی "حب و دوستی"، "نصرت و یاری"، "متابعت و پیروی"، و "سرپرستی" استعمال شده مراد از ولایت فقیه مسئولیت ها و اختیاراتی است که فقیه جامع الشرایط در زمان غیبت امام معصوم عهده دار می شود. گفتار دوم ولایت فقیه: ولایت از جهتی به دو بخش تکوینی و تشریعی تقسیم می شوداولا و بالذات ول...

هدف: تبیین جایگاه مصلحت‏ به خصوص در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان راهکاری در خصوص رفع تزاحم احکام. روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرش تحلیلی- تطبیقی به بررسی متون فقهی و حقوقی پرداخته است. یافته ها: گر چه در فقه امامیه از مصلحت به عنوان سندی برای استنباط حکم شرعی صحبتی به میان نیامده، ولی به عنوان یک شیوۀ مهم در تزاحم احکام، احکام حکومتی و ... در نظر گرفته شده است. از...

فص لوطی مشتمل بر حکمتی است که بر قلب حضرت لوطａ به حسب اسم غالب بر او، افاضه شده است. این حکمت مستفاد از تمنای قوت و شدتی است که قرآن کریم به او نسبت می دهد. قیصری اهم مطالبی را که این فص به آنها می پردازد، سه مطلب می داند: 1. ذاتی بودن ضعف برای انسان و دیگر مخلوقات؛ 2. مانع شدن کمال معرفت در تصرف انسان کامل به همت؛ 3. بیان اسرار قدر. از جمله مطالب مهم دیگری که این فص به آنها می پردازد، تبیین تض...

چکیده آیه "تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ء" (نحل:89) یکی از آیات چالش بر انگیز قرآن است. مفسران در تفسیر این آیه دیدگاه‌های مختلفی را بیان کرده اند که عبارتند از: جامعیت علمی قرآن، جامعیت تشریعی مطلق قرآن، جامعیت تشریعی نسبی قرآن، جامعیت هدایتی قرآن، جامعیت قرآن به همراه سنت، و جامعیت قرآن ویژه معصومین. در این مقاله پس از نقد و بررسی دیدگاه‌های مختلف درمورد جامعیت قرآن، مشخص شد که کلمه تبیان به معنای نهایت وضو...

ولایت تکوینی و تشریعیِ، از سرچشمه ربوبی به عالم انسانی افاضه می‎شوند. یکی از نتایج ولایت تکوینی، تصرف آدمی در ماسوی به اذن الهی می‎باشد که از آثار عبودیت و ریاضات شرعیه است. ولایت تشریعی به معنای خاص آن، ویژه خداوند است که با اراده او به پیامبران و پیامبر گرامی اسلام و فرزندان معصوم ایشان اعطا شده است، تا ایشان نیز نسبت به ابلاغ احکام شرعیه و حکومت بر روابط مردم اعمال ولایت نمایند. بر این ...