حکمت «خصال النساء» در نهج البلاغه، در ظاهر، دو نظام اخلاقی جداگانه برای زنان و مردان به تصویر می کشد. شارحان نهج البلاغه رویکردهای متفاوتی نسبت به این حدیث داشته اند؛ بعضی روایت را کاملاً واضح و بی نیاز از تبیین می دانستند. برخی دیگر با دستکاری معانی صفات مذکور در حدیث، سعی کرده اند از بار منفی معنایی آن ها بکاهند. محدود ساختن دامنه معنایی خصال مذکور به چهارچوبی خاص، فطری دانستن آن ها در سرشت زن...

از دیرباز دانشمندان اسلامی و به خصوص فقیهان، در صدد کشف راه ها و روشهای متعدد فهم حدیث، یکی از دو منبع اصیل فکر و عمل اسلامی بوده اند، از جمله این راه ها و روشها، دقت در سیاق لغوی متن حدیث است و علما از سیاق در کشف معنا، شناخت انواع علل و موانع فهم حدیث، حذف، اصلاح و تنقیح احادیث آسیب دیده بهره جسته­اند و عدم ملاحظه این روش، گاهی منجر به معانی غیر مراد از حدیث می گردد. در این مقاله، که به روش ...

نوشتار حاضر به منظور شناسایی میزان اعتبار و روایی معیارهای تعیین ترتیب نزول قرآن، به واکاوی و نقد دیدگاه‌ها در این زمینه پرداخته است. این مقاله با طرح روایات مکی و مدنی، روایات اسباب نزول، شواهد تاریخی و سیره، بررسی مضمونی آیات قرآن کریم، مصحف امام علی (ع)، روایات ترتیب نزول و همچنین اصالت و اعتبار تفسیر موضوعی- نزولی قرآن و اشاره به روایات «اول مانزل» و «آخر مانزل» و برخی مفاهیم وابسته به آنها...

حدیث «انّ الله خلق آدم علی صورته»، ازجمله مستندات صوفیّه و عرفا است؛ چنانکه بارها مورد استناد مدوّن اصلی عرفان نظری، یعنی «ابن عربی» قرار گرفته است. او در مهمترین اثر خویش، یعنی «الفتوحات المکیّه» تلاش کرده تا این روایت را هماهنگ با نظریه ی وحدت وجود نشان دهد؛ ازاین رو آن را در موضوعاتِ گوناگونِ مربوط به نظریه ی مزبور مطرح کرده است. ابن عربی قائل است که ضمیر«ها» در «صورته» به خداوند برمی گردد؛ به همی...

بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین‌شناسی و تعیین‌کننده‌ی راه سعادت انسان‌ها است. تکیه بر این منبع حیات‌بخش در برخی حوزه‌های دین‌پژوهی همچون فقه و بخش‌هایی از اخلاق بیشتر و گسترده‌تر است؛ زیرا اصول این دانش‌ها در قرآن به اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت. این مقاله درپی آن است که با بررسی کُتُب حدیث و اصول به این سؤال پاسخ دهد که آیا حدیث در حوزه‌ی اخلاق اعتبار دارد یا خی...

حدیث معروفی از پیامبر(صلى الله علیه و آله) روایت شده که برابر با آن خداوند در هر قرنی کسی را در میان این امت بر می انگیزد تا دین را تجدید کند. این حدیث ابتدا در سنن ابی داود و سپس در بسیاری از جوامع روایی اهل سنت نقل شده و برخی نیز بر صحت حدیث از نظر سند و محتوا اجماع دارند، در شیعه نخستین بار شیخ بهایی آن را گزارش کرده است. شهید مطهری در آثار خود نسبت به اصالت این حدیث تشکیک کرده و آن را از نظ...

بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین شناسی و تعیین کننده ی راه سعادت انسان ها است. تکیه بر این منبع حیات بخش در برخی حوزه های دین پژوهی همچون فقه و بخش هایی از اخلاق بیشتر و گسترده تر است؛ زیرا اصول این دانش ها در قرآن به اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت. این مقاله درپی آن است که با بررسی کُتُب حدیث و اصول به این سؤال پاسخ دهد که آیا حدیث در حوزه ی اخلاق اعتبار دارد یا خی...

مجموعه های روایی موجود در جهان اسلام نظیر جوامع حدیثی امامیه و اهل سنت به دلیل اشتمال بر احادیث سرّه و ناسرّه نیازمند نقد و نظر بوده و نقد آن ها همت و حوصله ای درخور میراث معنوی پیامبر(ص)، ائمه اطهار(ع) و اصحاب آن حضرات را می طلبد. در میان جوامع حدیثی اهل سنت کتابی که شهرت و اعتبار فراوانی دارد و عالمان اهل سنت آن را پس از قرآن کریم بهترین منبع و متن دینی شناخته اند؛ صحیح بخاری است. گرچه کتاب یاد...

مقالة حاضر ابتدا با معرفی و تعریف «حدیث ثقلین» به اهمیت آن در اعتقادات شیعه و نیز در تقویت جریان تقریب میان مذاهب اسلامی می پردازد. حدیث ثقلین بیان گر اعتقاد شیعه به تحریف ناپذیری قرآن، عصمت ائمه (ع)، استمرار امامت، و زنده بودن امام زمان (عج) است. هم چنین این حدیث با خطابی جهان شمول جانشینان پیامبر اکرم (ص) و مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا (ص) را تبیین می کند. در این زمینه برخی مناقشات نیز مطرح ا...