چکیده امام رضا (ع) در حدیث جوامع الشرایع، مهم ترین مسائل شریعت اسلامی را بر اساس تفکر تشیع تبیین فرموده اند. این حدیث در کتاب عیون اخبار الرضا و تحف العقول آمده و دیگر آثار به نقل از این دو اثر، حدیث شریف فوق را نقل می کنند. این حدیث تا دوره صفویه مورد توجه نبوده است. اما از این دوران به بعد مورد استقبال اندیشمندانی همچون علاّمه مجلسی، شیخ حرّ عاملی و سپس مورد استفاده صاحب جواهر و شیخ انصاری قرا...

امروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت­های تازه و خدشه­دار شدن     اثر پیش‌رو می‌کوشد تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با کاربست ملاحظات کاربردی، به ارائۀ تحلیلی واقع‌بینانه از ماهیتِ رقابتِ گفتمان مقاومت (شیعی) در تقابل با گفتمان‌های سلفی و اخوانی در حوزۀ راهبردی غرب‌آسیا مبادرت ورزد. از این‌رو پرسشی که نگارندگان پژوهش حاضر درصدد پاسخ به چرایی آن برآمده‌اند چنین ترتیب‌بن...

 گزارش‌های منابع اسلامی در‌باره ریاست جامعه یهودیان ذمی(راس‌الجالوت)، بیش از وجه صدق و کذب آن، نشان از زاویه دید جوامع مسلمان و ذهنیت‌های آنها درباره اقلیت‌های یهودی بوده است که از منظر تاریخ فرهنگی و اجتماعی به عنوان مساله مقاله حاضر انتخاب شده است. در این مقاله با بررسی انتقادی و بازنمایی داده‌های منابع اسلامی درباره راس‌الجالوت تلاش شده است بر اساس روش بافتارمندسازی مجموع داده‌ها، ذهنیت مسلم...

روایت «لاتجتمع امتی علی الضلالة» که از طریق جوامع حدیثی اهل سنت نقل و انتشار یافته امروزه به عنوان سند اجماع فقهی در کنار کتاب و سنت و قیاس به کار می رود و از دیرباز سند رسمی مشروعیت عملکرد صحابه، به ویژه خلفای پس از پیامبر (ص) بوده است. دانشمندان اهل سنت در مناقشات کلامی همواره از این روایت برای ابطال احتجاجات دانشمندان شیعی سود برده­اند. این روایت به برخی از جوامع حدیثی متاخر شیعه نیز راه یاف...

نظرات و مواضعی که در مورد ابن عربی به عنوان متفکری تأثیرگذار ابراز شده است، از امور شایان توجه در تاریخ فکر شیعی است. علی رغم جایگاه خاص وی نزد برخی حکما و عرفای شیعه، دیگرانی نیز بوده اند که با وی به مخالفت برخاسته و عقایدش را نقد و نفی کرده اند. نسبت معنوی میان تشیع و جنبه های حکمی عرفان اسلامی، همچنین اظهار محبت و علاقه ای که در تألیفات ابن عربی به ائمه و اولیای شیعی (ع) دیده می شود، می توان...

هدف: هدف از این پژوهش بررسی اسناد تاریخی و نقش دولت شیعی قطب شاهیان هند در تاریخ اسلامی هند است. روش/ رویکرد پژوهش: در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی بر پایۀ منابع کتابخانه ای و بررسی اسناد تاریخی و نسخه های خطی دو مرکز مهم در هند، سعی در پاسخ به سوالات پژوهش گردیده است. یافته ها و نتایج: یافته ها نشان می دهد که با ظهور و گسترش اسلام در هند، مسیر تایخ هند، دستخوش تحولات بنیادی شد. فتوحات سپاه...

به رغم آموزه های قرآنی ناظر بر سرشت آزاد انسانی برای تغییر سرنوشت و امکان نظری جنبش های اجتماعی در آموزه های اسلامی، در اندیشه سیاسی متفکران مسلمان و در تاریخ جوامع اسلامی، به استثنای اندیشه سیاسی شیعی و برخی فرق خوارج، اعتراض و طغیان اجتماع علیه حاکمیت امری مذموم و نکوهیده تلقی می شده است. این طرز تلقی رایج در جوامع اسلامی ضمن دربرداشتن شباهت هایی به سنت های جوامع مختلف بویژه جوامع مسیحی و یهو...

از جمله‌ حوزه‌های تخصصی حدیثی در مطالعات اخیر خاورشناسان، برکاوی علل و عوامل پدیداری حدیث شیعه و چرایی اقبال شیعیان و عالمان آنان به یادگیری، ثبت و ضبط روایات و شکل‌گیری «حافظه‌ فرهنگی شیعی» در سالیان پسین و در نتیجه ظهور «جوامع متأخر روایی» بوده است. این که آنان در مطالعه و تحلیل این حافظه‌ فرهنگی، به چه نکات و مسائلی نظر دارند و چه اهدافی را بر آن متصورند، نخستین پرسش این نوشتار است و استدلال...

مقتل الحسین7 موجود در کتاب مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی از جمله مقاتل بر جای مانده و قدیمی است که البته همچون سایر کتب تاریخی و روایی از هجمه تحریفات عاشورایی مصون نمانده، چنان که ما را در بعضی از مطالب مربوط به جریان عاشورا در تردید قرار می دهد. با مقایسه مقتل اصفهانی با مقتل موجود در تاریخ طبری روایت شده از ابومخنف، می توان شباهت هایی از آن را دریافت. روایت ابوالفرج ترکیبی است از روایت را...

در این نوشتار به بررسی آثار نوشته شده در زمینه حیات اهل‌‌بیت و ذکر مناقب آنها در دو جریان فکری و مذهبی غالب جهان اسلام، یعنی شیعه و سنی، پرداخته شده است. محور اصلی مورد مطالعه ما دوره صفویه می‌‌باشد که از این شیوه تاریخ‌‌نگاری برای کسب مشروعیت در میان مردم بهره برد. ریشه‌‌های این جریان مناقب‌‌نگاری را می‌‌توان در قرن نهم در شهر هرات پی گرفت، شهری که خاستگاه تاریخ‌‌نگاری عصر صفوی محسوب می‌‌شود. ...