حسنات العارفین یکی از آثار برجستۀ شاهزاده محمد داراشکوه در بیان شطحیات 107 تن از صوفیان مسلمان است که نخستین بار، سید مخدوم رهین آن را در سال 1352 تصحیح و منتشر کرد. با وجود تلاش مصحح، در این چاپ، ایرادات اساسی دیده می‌شود که ضرورت تصحیح مجدد آن را یادآور می‌شود. این نوشتار بر آن است که با بررسی و مقایسۀ نسخۀ چاپی حسنات العارفین با پنج نسخۀ خطی دیگر، به بیان کاستی‌ها و ایرادهای نسخۀ منتشرشده بپ...

تصحیح متون کهن از شاخه های مهم و در عین حال دشوار پژوهش های ادبی به شمار می آید. روش های گوناگونی برای تصحیح متون وجود دارد که در بیشتر آنها «اقدم نسخ» جایگاهی ویژه در گزینش ضبط درست دارد. در موارد بسیاری میان تاریخ پدید آمدن متن و کهن ترین نسخه موجود، فاصله زمانی فراوانی وجود دارد؛ در حالی که ممکن است، شواهدی از همان متن در تذکره ها یا فرهنگ های لغت که تاریخی کهن تر نسبت به نسخه موجود دارند، و...

یکی از آثار ارزشمند در زمینۀ تصحیحِ اشعار حافظ بی­‌شک دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ اثر سلیم نیساری است. این تصحیح که از روی پنجاه نسخۀ قرن نهمی فراهم آمده، حقیقتاً حلّال برخی از مشکلات در زمینۀ حافظ­‌پژوهی است. مع‌ذلک در کنار فواید و امکاناتِ بسیار این اثر، گاه اندک ضعف‌­هایی در زمینۀ روش‌شناسی و گزینش­‌های آن به چشم می‌خورد. برخی غزل­‌ها یا ابیاتی که در بسیاری از نسخه‌­های مورد استفاده...

حکیم حاج ملّا هادی سبزواری متخلّص به «اسرار»، فیلسوف بنام قرن 13 در سال 1212 هجری در سبزوار چشم به جهان گشود. او ازجمله حکیمانی است که در عصر خود مراتبی را در حکمت نظری و عملی کسب کرد. در شهود و عرفان به مرحله‌ای عالی دست یافت و در عالم عرفان و معرفت خوش درخشید. آثار فراوانی در فلسفه و حکمت تألیف و تصنیف کرده ‌است و نیز دیوان شعری از خود به جای گذاشت که دربردارندة نکته‌های ظریف و زیبای عرفانی، فل...

خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسة امامی هروی و سعدی کرده است، می‌شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع‌ سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه‌های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخة مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخة خطی چاپی دیوان ...

رشیدالدین وطواط یکی از دانشمندان بزرگ قرن ششم هجری و از ادبا و دانشمندان مشهور بلاغت در زبان عربی و فارسی است. تنها تصحیحی که از دیوان این شاعر صورت پذیرفته، تصحیح مرحوم سعید نفیسی است که در آذر ماه 1339 هجری در تهران به زیور چاپ آراسته شد. به دلیل متأخر بودن نسخ در دسترس مصحّح و عدم دسترسی به نسخه های قدیم تر، بسیاری از ابیات این دیوان، به ویژه ابیات عربی، با تحریفات و تصحیفات ضبط گردیده است. ن...

سید حسن غزنوی از گویندگان توانای قرن ششم هجری است. دیوان وی نخستین بار در سال 1328ش. به تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، منتشر شده است امّا به علّت استفاده از نسخه های مغلوط و متأخر، اغلاط، تصحیف ها و افتادگی های بسیاری در آن راه یافته است. موضوع این رساله تصحیح مجدّد دیوان این شاعر است که به روش انتقادی و بر اساس 9 دستنویس دیوان (4 نسخ? اصلی، و 5 نسخ? معین) و 10 سفینه و جنگ خطّی انجام گرفته است. رساله شام...

بیگمان نسخههای خطی نمایند? بخشی از عظمت تمدن ایرانی اسلامی است و تصحیح این - نسخهها راهی است برای به دستآوردن اطلاعات از فرهنگ کهن ایران و تاریخ دراز دامن زبان پارسی؛ در این میان تصحیح تذکرهها جایگاه ویژه دارند. در این رساله به معرفی تذکره تحفهالشعرا تألیف افضلبیگ- خان قاقشال اورنگ آبادی که در سال 6611 تألیف شده است سخن رفته و ساختار تذکره، شیو? نثر و اسامی شاعران این تذکره در حد امکان باز ...

پژوهش حاضر تصحیح کتاب مرآت الاخلاق و تحقیق دربار? آن است. این اثر از جمله متون اخلاقی سد? 11 هجری است که توسط یکی از عالمان شیعی به نام صفی بن ولی قزوینی در سال 1074ه.ق نوشته شده است. اهمیّت این نسخ? منحصر به فرد، این است که در سال 1077ه.ق به مقابل? مولّف تصحیح شده؛ از این رو بسیار قابل توجّه است. از این اثر تنها یک نسخه در دانشکد? ادبیّات دانشگاه فردوسی مشهد موجود است؛ از این رو شیو? تصحیح به روش ...

آنندرام (anand ram)، متخلص به «مخلص «، شاعر و نویسنده پارسی گوی قرن دوازدهم هجری، در سودهره (sodhra) در بخش سیالکوت (sialkot) از توابع لاهور(lahore) به دنیا آمد. مخلص در شاعری از استاد خود میرزا عبدالقادر بیدل پیروی می کرد و از بهترین شاگردان او بود، ولی سخنش از پیچیدگی ها و نازک خیالی های معماواری که در شعر بیدل دیده می شود، خالی است . علاوه بر قریحه سرشار آنندرام در شاعری ، ذوق نکته یابی و نق...