مراکز علمی به جهت آن که زمینه رشد علم و تربیت دانشمندان را فراهم می‌آورند، همواره از جایگاه والایی برخوردار بوده‌اند و یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ و تمدن محسوب می‌شوند. موضوع این پژوهش، مقایسه نظام‌های آموزشی و مراکز علمی آل بویه و سلجوقیان از منظر میزان اثربخشی و تساهل و تعصب مذهبی آنان است. در این تحقیق، ضمن بررسی مؤلفه‌های اساسی نظام آموزشی در این دو ساختار حکومتی، به واکاوی میزان اثرگذاری ت...

پژوهش در تاریخ تحولات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران در دوره ی میانه (322 – 590 ه‍. .ق) این واقعیت را نمایان می سازد که «مسجد» و کارکردهای آن تأثیر بسیار مهمی در روند این تحولات در جغرافیای ایران و اسلام داشته است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی ابعاد مختلف رابطه مسجد و سیاست، ضمن شناخت و توصیف انواع مسجد و احکام آنها و نیز تحلیل دلایل حکومت های دوره میانه در ایجاد جریان مسجدسازی و...

چکیده دولت آل ­بویه در سه حوزه جغرافیای متفاوت با تشکیلات درباری و دیوانی، فضای تساهل و تسامح، فرصتی را برای فعالیت تمام اقشار مختلف اجتماعی، از جمله سایر ادیان بزرگ الهی که تقریبا در اکثر مناطق ایران این دوره به صورت پراکنده بودند، فراهم آورد. حاکمان آل­ بویه از اقلیت‌های دینی به ویژه گروه نخبه و برگزیده حمایت کرده و از آنان با توجه به تخصص و کارایی‌شان در بخش­های مختلف سیاسی- اجتماعی، در مناص...

دولت فاطمیان و آل­بویه تقریباً به طور هم زمان به ظهور رسیدند.وجه عمدۀ اشتراک آنها ـ علی­رغم تفوّق مذهب تسنن در سرزمین­های اسلامی ـ تبلیغات شیعی بوده است. فاطمیان با استفاده از داعیان خود،   فعالیت­های مذهبی وسیعی آغاز کردند؛ اگر چه نتوانستند دامنۀ حکومت سیاسی خود را از مصر و شام فراتر نهند. با نفوذ و حضور آل­بویه در خلافت عباسی، مکاتباتی بین ایشان و دولت فاطمی صورت گرفت و این تعامل و تبادل مذهبی،...

چکیده پزشکی از جمله علومی است که تحت تعالیم عالیه اسلام در قرن اول تا سوم با حضور پزشکان جندی شاپور و حمایت تنی چند از خلفای عباسی رشد چشمگیری یافت و سپس با قدرت گیری آل بویه و دست یابی بر بخش های غربی به خصوص بغداد، پایتخت جهان اسلام روند این تحولات شتاب بیشتری یافت. بر همین اساس شناخت جایگاه پزشکی در زمان آل بویه به عنوان حلقه استمرار پیوند دانش پزشکی پیش از اسلام به دوران اسلامی از اهمیت ب...

تحولات سیاسی و اجتماعی قرن های چهارم و پنجم هم زمان با ضعف سامانیان و استیلای آل بویه و سلجوقیان بر خلافت عباسی در بغداد بود. در ابتدای قرن چهارم، آل بویه شیعه مذهب از ضعف قدرت عباسیان استفاده کردند و با استفاده از ترکیب ملیت و مذهب تشیع توانستند بر بغداد مسلط شوند، و خلافت عباسی را عملا بازیچ? ای در دست خود قرار دهند. آل بویه مجبور بودند در جهت کسب مشروعیت از خلیفه عباسی تأییدیه بگیرند. آل بوی...

هدف این مقاله مشخص‌کردن جایگاه علوم انسانی و چگونگی رشد و اعتلای آن در حکومت آل‌بویه می‌باشد. آل‌بویه دوره بارزی را در تاریخ ایران رقم زدند. طبقه‌بندی علوم و حاکمیت جریانات عقل‌گرا بر جامعه، شرایط مناسبی را برای شکوفایی علمی-فرهنگی پدید آورد و نوآوری‌ها و خلاقیت‌ها با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود، گسترش‌یافت. آل‌بویه برای اعتلا و شکوفایی علوم انسانی نیازی به تقلید یا اقتباس نداشتند ...

به قدرت رسیدن فاطمیان، با نفوذ و گسترش قلمرو آنها در مناطق تحت نفوذ عباسیان و گرایش توده مردم به آنان همراه شد. خلافت عباسی این روند را تهدیدی جدی برای خلافت خود قلمداد کرد و در صدد مقابله با آن برآمد. از آن­جایی که در این ایام آل بویه بر مرکز خلافت عباسی سیطره پیدا کرده بودند، عملاً دست خلفای عباسی در امور کوتاه شد. به این دلیل در زمان خلافت المطیع والطایع که اوج قدرت و حاکمیت آل بویه بود، آنان...

با آشنایی جایگاه ویژه تزیین در هنر ایران و دقت هنرمندان در طراحی نقش ها، می توان به ارزش های غنی نقوش در هنر ایران پی برد. هنر گچبری بخشی از تزیینات معماری ایران است. با مطالعه گچبری های معماری ایران می توان با منابع مهمی از سابقه تصویری این هنر آشنا شد، به طوری که ویژگی های منحصر به فرد در روش اجرای گچبری ها به طور مستقیم در کیفیت بصری و غنای نقش ها تاثیر گذاشته است. این آثار در واقع دامنه وسی...

  چکیده ابوعلی محمد، فرزند الیاس (و از نوادگان ­احمدبن­اسدبن سامان)از جمله فرماندهان امیر نصردوم سامانی بود که توانست در اوایل قرن چهارم هجری قمری با استفاده از خلاء قدرتی که در نواحی جنوب شرقی ایران ایجاد شده بود، علم طغیان برافرازد. وی به سال (317ق) وارد کرمان شد و حکومتی به­نام آل­الیاس یا بنوالیاس تأسیس کرد. حکومتی که تا سال (357ق)تداوم یافت. در این زمان به­دلیل حضور دو قدرت آل­بویه و سام...