چندی است که در رشته‌‌های گوناگون علوم انسانی از «وضعیت بحرانی» سخن گفته می‌‌شود. در دانش تاریخ نیز بحث‌‌های مشابهی مطرح شده و از ضرورت تغییر و اصلاحات سخن گفته شده است. بنابراین، مسئله این است که آیا اکنون در رشتۀ تاریخ با بحران مواجهیم، اگر مواجهیم این بحران در کدام ساحت‌‌ها بروز یافته است؟ در پاسخ به این مسئله، نگارنده کوشیده است با تأملی در مفهوم بحران و تعریف آن، ابتدا وضعیت بحرانی را شرح د...

 از آن جایی که رشید الدین به اسناد و مدارک مربوط به مغولان دسترسی داشت، گزارش‌های نافذ و درستی از تاریخ و وقایع آن دوره ارائه وی دهد. حفظ دقت نظر در ثبت وقایع تاریخی و در کنار آن اشاره اجمالی به علل و نتایج امور و حوادث با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان از دیگر ویژگیهای کار رشید الدین فضل الله است . وی همچنین فرایند تدریجی جذب مغولان در فرهنگ و تمدن ایرانی ـ و اسلامی را باز گو می کند واینکه آنا...

بیش از 30 سال است که دانشگاه تهران دشت قزوین را برای انجام امور پژوهشی در زمینه باستان شناسی انتخاب نموده است. این پژوهش ها گرچه با فراز و نشیب های فراوانی همراه بوده است ولی پژوهشگران دانشگاه تهران توانسته اند سهمی کوچک ولی بس مهم در شناسایی و معرفی فرهنگهای پیش از تاریخ منطقه داشته باشند. این توفیق نیز نصیب نگارنده شد که بتواند در سال 1380 تپه زاغه را مورد کاوش قرار دهد. اهداف عمده کاوش عبارت...

بررسی تأثیر گفتمان یهودی در برخی از مقالات دایره المعارف اسلام[1] داوود رنجبران* چکیده اسلام دین صلح و دوستی است و همواره از تنش و مجادله می‌پرهیزد، اما رابطه مسلمانان و یهودیان در زمان‌های گوناگون تاریخی، چالش‌برانگیز و پرتنش بوده است. این تنش از صدر تاریخ اسلام آغاز شد و همواره برخی از یهودیان در پی تحریف آموزه‌های اسلام و دشمنی‌ورزی با آنها بودند. این ماجرا با پشتیبانی از یهود در نقل روی‌داد...

منطقه «بلخ» از جمله مناطقی است که حدیث شیعه مدتی از حیات خویش را در آن سپری کرده است، ولی پژوهشی مستقل در بازخوانی تلاش محدثان شیعه در این منطقه شکل نگرفته است.  این منطقه بخشی از خراسان بزرگ در قدیم بوده و اکنون شامل استان­هایی در ازبکستان و افغانستان شود. حضور محدثان بلخی در این منطقه و بلخیان مهاجر به دیگر حوزه های حدیثی شیعه از یک سو و اقبال دانشیان شیعی به حضور در این مناطق سبب شد که حوزه ...

در پهنه ی بی پایان شعر و ادب مشرق زمین، بی گمان یکی از اثرگذارترین شاعران، در طول قرون و اعصار، «متنبّی» بوده است. چرا که «ابوطیّب متنبی» - این شاعر کوفیِ قرن چهارم هجری- نه تنها سخنور صاحب سبکِ بسیار اثرگذاری در طول تاریخ ادب عربی بوده است، بلکه در سخنوران بزرگ پارسی همچون مولوی و سعدی نیز تأثیر نموده است. از این رو به نظر نگارنده - به عنوان مترجم دیوان متنبّی- وی را باید «سرسلسله ی شعرای مشرق زمین...

یکی از نظریه های مطرح در حوزه ی تاریخ شهر و شهرنشینی، دوران تولد، رشد، اوج و دوران افول یا حذف وجودی یک شهر از عرصه ی جغرافیایی سرزمین هاست. عوامل بسیار زیادی تولد و رشد یک شهر را موجب می شوند اما برخی عوامل آن چنان زمینه ی ظهور اعجاب انگیز و رشد سریع یک شهر را فراهم می سازند که در عرصه ی گیتی، آن شهرحتی پس از تحمل شدیدترین ضربات تاریخی (ویرانی ها و تخریب) تنها با کمی توقف و یا تاخیر در ظهور ...

بستکیه محله ای است در شرق شهر دبی که در حدود سال 1308 ق/1890 م، پس از مهاجرت تجار ایرانی به آنجا تاسیس شده است. این محله در امتداد آبراهه (خوردبی) به طول تقریبی 300 متر و با عرض 100 متر واقع شده است. محله بستکیه به خاطر بادگیرها، درهای چوبی کنده کاری شده، گچ بری های زیبا و چشم نواز از معروفترین اماکن جلب گردشگران و محل دیدار مهمانان رسمی در دبی بوده است. این مکان هم اکنون به یکی از محل های گردش...

دنیای جدید با پدیده سرعت تاریخ روبه­روست، بدین معنی که حوادث بسیار سریع­تر از گذشته رخ می دهد. با گذشت زمان سرعت این تغییرات بیش­تر شده است و اکنون در مرحله­ای از زندگی بشر هستیم که یک فرد درطول زندگی خود تغییرات زیادی را تجربه می کند. این تغییرات نه تنها در عرصه زندگی مادی و دستاوردهای تکنولوژیک مربوط به زندگی مادی انسان رخداده، بلکه تغییرات گسترده­ای در عرصه زندگی فرامادی انسان، باورها، اعتقا...

تقطیع تاریخ معماری ایران به پیش و پس از اسلام، امری اعتباری است که اگرچه روزگاری زاینده و کارآمد بود، اکنون به قالبی تکراری بدل شده است. ازجمله پیامدهای این تقطیعِ قالبی غفلت از معماری، خود برهۀ گذار از دورۀ ساسانیان به دوران اسلامی است. پی بردن به گسستگی ها و پیوستگی های حقیقی در فرهنگ ایرانی در این سوی و آن سوی این مرز، نیازمند تحقیق و تدقیق بیشتر است؛ تحقیقی که ناگزیر باید از مفروض نگرفتن وجو...