امثال و حِکَم در هر زبانی چه از نظر معنی شناسی چه از نظر واژه شناسی از اهمیّت خاصّی برخوردار بوده و هست. امثال قرآنی نیز که سراسر آمیخته با حکمت است، از دیرباز مورد توجّه پژوهشگران علوم قرآنی قرار گرفته است. این توجّه از قرون اوّلیّه ی اسلامی تا زمان حاضر روز به روز رو به فزونی بوده است. توجّه به امثال قرآنی چنان مورد نظر بوده است که علاوه بر کوشش های پراکنده در کُتُب مختلف دینی و ادبی، بیش از شانزده اثر ...

چکیده ندارد.

سرزمین کهنسال ایران از دیرباز مهد پرورش دانشمندان و ادیبان بسیاری در زمینه های مختلف بوده است که آثار بازمانده از آنها جایگاه خاصی برای این کشور در میان سایر ملل جهان به وجود آورده است .در بین شهرهای هنر پرور این سرزمین نیز برخی از آنها، مقامی بس رفیع به خود اختصاص داده اند که شهر اصفهان از آن جمله می باشد. مدیحه سرایی یکی ازمضامین شعری مشهور در میان سروده های شاعران اصفهانی عربی سرای در عصر عب...

رویداد صفین به مثابه یکی از عمده ترین چالش های فرا روی حکومت امام علی، از دیر باز موضوع تأملات مورخان و تاریخ پژوهان بوده است. این واقعه که در زمره «فتن» شمرده شده، در تاریخ نگاری اسلامی- بویژه مکتب شام و عراق- بازتاب های متفاوت یافته است.این که ابن ابی الحدید چگونه به این حادثه پرداخته و زمینه ها و فرایند آن را چگونه مورد کاوش قرار داده، عمده ترین پرسشی است که این مقاله می کوشد با تکیه بر شرح ...

این مقاله در پی آن است که اوّلاً، بر ضرورت گسترش مطالعات روش‏شناسی و معرفت‏شناسی تاریخی در ایران تأکید کند و ثانیاً، با نقد یکی از تعریف‏هایی که اخیراً درباره علم تاریخ صورت گرفته، توجه اندیشوران را به بحث‏ها و گفت و گوهای انتقادی سوق دهد تا با نقد بسیاری از سنت‏های رایج در امر آموزش و پژوهش تاریخ در ایران، زمینه تغییر نگرش‏ها و روش‏ها در این حوزه بیش از پیش فراهم آید. از این رو، نگارنده پس از شرح ...

مجمع التواریخ، اثری دربارة تاریخ ایران در دورة پس از سقوط صفویه است که در سال 1207 در هند نوشته شده است. آخرین فقرات اطلاعاتی این اثر مربوط به تاریخ ایران در اوایل قرن سیزدهم است، اما مطالب آن بیشتر از منظر مطالعة تاریخ خاندان مرعشی و تاریخ ایران در سال های مقارن با سقوط صفویه تا اوایل دهة هشتاد قرن دوازدهم هجری قمری اهمیت دارد. میرزا محمد خلیل، نویسندة آن اثر، از سادات مرعشی مهاجر به هند است. ...

چکیدهتاریخنویسی محلّی، در کنار سایر گونههای تاریخنویسی، یکی از زمینههایی بوده است که مورخانایرانی آن را آزموده و آثار ارزندهای پدید آوردهاند. این نوع تاریخ نگاری، با محوریّت مکاننگاری،آگاهیهای ارزشمندی در باب حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، تاریخ، جغرافیا، حکّام وفرمانروایان و تحولات سیاسی یک شهر و ناحیهای خاص ارائه میدهند که در دیگر گونههایتاریخنگاری، نظیر تواریخ عمومی و یا سلسلهای، کمتر دیده میشو...

چکیده: میراث مکتوب ما نشان می دهد که جامعه زنان در گذشته، از صحنه روایت وثبت نقش تاریخی خود غایب بوده اند و در این غییب تاریخی، مردان بودند که تاریخ آنان را نوشته اند. از این رو می توان گفت: تاریخ نگاری زنان نیز، «تاریخ مذکّر» بوده است. چرا تاریخ زنان را مردان نوشته اند؟ چرا تا یکصد سال اخیر حتی یک مورخ و یک اثر تاریخ نگاری معتبر از زنان دیده نمی شود، چنانکه فیلسوف و متکلم وادیب وفقیه برجسته نیز...

دوره ی مغول و تیموری، از مهم ترین دوره های شاهنامه سرایی و تاریخ نویسی منظوم در ایران است و منظومه های تاریخی بسیاری در این دو دوره به وجود آمده اند که بیشتر آنها به تقلید از شاهنامه ی فردوسی و بر اساس تاریخ های منثور سروده شده اند. منظومه ی شهنشاه نامه، سروده ی احمد تبریزی، یکی از تاریخ سروده های این دوره در باب تاریخ مغولان و احوال چنگیزخان و جانشینان او تا عهد سلطان ابوسعید بهادرخان است که ک...

مصادر اسلامی جنگهای صلیبی در طیفی وسیع از سنت های تاریخنگاری یافت می شوند که هر چند از زاویه نگرش مسلمین این جنگها را ارزیابی می کنند لیکن بواسطه نزدیکی به رویدادها و دسترسی به اسناد و روش علمی که تاریخنگاران اسلامی بویژه ابن اثیر به آن پایبند بوده اند از اعتبار بسیار برخوردارند. بررسی روش های تاریخ نگاری و ارزیابی شیوۀ علمی گزینش و چینش روایات مصادر اسلامی و میزان و حوزۀ اعتبار این روایات در ج...