اطلاعات بدست آمده از منابع مکتوب، حفریات و بررسیهای سطحی محدود باستانشناسانه و مطالعات محیطی در شهرهای ساسانیان تا حدودی ویژگیهای فضایی آنها را روشن و در تعیین هویت کالبدی و بصری این شهرها موثر گشته‌اند. با این همه، هنوز شهر‌های فراوانی از این دوران وجود دارند که نام آنها در منابع مکتوب آمده، لیکن تا کنون کشف نگشته‌اند. هچنین هستند شهر‌هایی که، علیرغم نقش منحصر به فردشان در تاریخ این سرزمین، جز...

سرزمین پهناور آذربایجان یکی از خاستگاههای تمدن ایرانی می باشد که در گذر تاریخ سهم ارزنده ای در شکوفایی فرهنگی آن داشته است. فرهنگ آذربایجان در سیر تکوین هنر معماری ایران دارای جایگاه ویژه ای می باشد. زیر که سبک معماری آذربایجان یکی از چهار سبک هنر معماری اسلامی ایران است و در حقیقت معماری عصر صفویه را با معماری عصر سلجوقی پیوند می دهد. پس از تهاجم ویرانگر سپاه مغول به ایران و تشکیل سلسله ایلخان...

علی رغم پژوهش های گسترده ای که در بخش های مختلف نیمه شرقی زاگرس مرکزی انجام گرفته، شواهدی اندک و پراکنده ای از دوره نوسنگی و پیش از آن در این بخش به دست آمده است. این درحالی است که استقرارهای این دوره ها - نوسنگی، آغازنوسنگی و پیش از آن- در نیمه غربی و بخش های جنوبی زاگرس به مراتب بیشتر بوده و با بررسی ها و کاوش های صورت گرفته، چارچوب منظم گاهنگاری منطقه ای کامل تری را فراهم ساخته است. کاوش های...

امروزه شاهد گسترش روزافزون سیستم های اطلاعاتی در سطح جهان می باشیم، از جمله این سیستم ها، سیستم های اطلاعات جغرافیایی است که در دهه های اخیر با افزایش قابلیت های کاربردی خود، توسعه چشمگیری در همه علوم که به نحوی مرتبط با عنصر زمین هستند، علی الخصوص باستانشناسی ، داشته است . با بکارگیری این فن آوری ، امکان صرفه جویی در زمان ، هزینه ها و انرژی انسان و امکان نمایش اطلاعات به صورت بهنگام ، فراهم گش...

زاگرس مرکزی و نواحی شرقی آن به‌­لحاظ زیست‌محیطی شرایط به‌نسبت مناسبی برای شکل‌گیری استقرارهای باستانی دارند. از جمله نواحی شرقی آن می­توان به دشت میان‌کوهی ملایر اشاره کرد که در مجاورت دشت‌های همدان، نهاوند و بروجرد قرار گرفته است. طبق شواهد باستان‌شناختی، شروع استقرار در این دشت از دوره مس­و‌سنگ قدیم است؛ هرچند با بررسی‌های سال‌های اخیر، چندین محوطه از دوران نوسنگی نیز در منطقه شناسایی شده است...

محوطة وسیع باستانی ویگل که در شمال شهرستان آران و بیدگل واقع شده است، در پاییز سال 1385 توسط نگارندگان، شناسایی و تحت بررسی روشمند باستانشناختی قرار گرفت که در نتیجه، بقایای دو شهر مستقل از هم با دو قلعه حکومتی مجزا شناسایی گردید. از آنجایی که به غیر از قلعه های مذکور، سایر فضاهای شهری، آثار معماری و قطعات مواد فرهنگی در زیر شنهای روان مدفون شده بودند، بررسی های باستانشناختی به دشواری انجام گرف...

دارابگرد که به نوعی می¬توان آن را نخستین پایتخت شاهنشاهی ساسانیان دانست، احتمالاً اولین تجربة ساخت شهر با پلان مدور در جنوب ایران نیز به شمار می¬آید. نمونه¬ای که بعدها در ساخت شهر اردشیرخوره مورد تقلید واقع شده است. مطابق نوشته¬های جغرافی¬نویسان و مورخان، شالودة شهر به روزگار شاهنشاهی داریوش اول هخامنشی نهاده شده است. منابع تاریخی گواه بر¬آنند که دارابگرد در عصر ساسانیان شهری بود با وسعت تقریبی ...

درگزین از جملة مناطقی است که در گذشته به سبب قرار گرفتن بر سر راه­های ارتباطی از اهمیت سیاسی و فرهنگی برخوردار بوده و امروزه نیز وجود بناهای تاریخی و تپه‌های باستانی به­جا­مانده از آن ایام  نشان از اهمیت آن در گذشته دارد. حال با توجه به اهمیّت و جایگاه این ناحیه، این سؤال مطرح است که چرا درگزین در قرون بعد از اسلام تاریخ ایران اهمیت داشته و نقش و جایگاه مسیرهای ارتباطی در شکل‌گیری سکونتگاه‎‌ها و...

یکی از ملاکهای مهم ارزیابی یک جامعه، توجه و یا عدم توجه به زنان و حضور آنها در عرصه های مختلف اجتماعی است. تا جایی که توجه به زن از عوامل ترقی و عدم توجه به او در جامعه، دیدگاهی غیر مترقی و از علل عقب ماندگی محسوب می شود. در ادوار مختلف زندگی بشر به اهمیت نقش زنان در کنار مردان کمتر پرداخته شده است. در قرون میانی اسلام با ورود مغولان تا حدودی وضعیت زنان دگرگون شد و آنان توانستند تا اندازه ای آز...

دارابگرد که به نوعی می¬توان آن را نخستین پایتخت شاهنشاهی ساسانیان دانست، احتمالاً اولین تجربة ساخت شهر با پلان مدور در جنوب ایران نیز به شمار می¬آید. نمونه¬ای که بعدها در ساخت شهر اردشیرخوره مورد تقلید واقع شده است. مطابق نوشته¬های جغرافی¬نویسان و مورخان، شالودة شهر به روزگار شاهنشاهی داریوش اول هخامنشی نهاده شده است. منابع تاریخی گواه بر¬آنند که دارابگرد در عصر ساسانیان شهری بود با وسعت تقریبی ...