مولود زرتشت یا زراتشت نامه یک حماسه دینی به زبان فارسی است که شاعری زرتشتی به نام کیکاوس پورِ خسرو، در قرن هفتم هجری آن را سروده است. این اثر حدوداً 1533 بیت دارد و در بحر متقارب مثمّن محذوف به نظم درآمده است. نخستین رونویسگر آن، «زرتشت بهرام پژدو» بوده است که تا سال 1963م، اشتباهاً به عنوان سراینده منظومه شناخته می شده است. مطالب زراتشت نامه، برگرفته از روایات شفاهی و سنتی بهدینان است و شباهتهای...

سروش یکی از مهم‌ترین ایزدان اوستایی است که در گاهان، اوستای نو، و متون پهلوی خویش‌کاری‌های مختلفی داشته و در ادبیات ایران پس از اسلام نیز نام و نقش او بر جای مانده است. فردوسی (د 411 یا ۴۱۶ ق)، حماسه‌سرای چیره‌دست و بی‌بدیل ایران، در شاهنامه، در مقام گزارش باورهای دینی ایرانیان باستان، اوصاف و کارکردهایی را به سروش نسبت داده است. این مقاله، پس از بررسی تطبیقی ویژگی‌های سروش در گاهان، اوستای نو،...

در فرهنگ لغات زبان فارسی «سروش» برابر با جبرئیل، رسانندة پیام الهی به پیامبران و مردان برگزیدة خدا معرفی شده است. نوشته­اند سروش فرشته­ای است که پیغام­آور باشد و نیز فرشته­ای که پیغام و مژده آرد و یا خبر و پیغام خیر آورد و معانی ازین دست. در اغلب قاموس­ها با کم و بیش تفاوت، همه در همان معنی جبرئیل از او یاد کرده­اند. اما سروش در ادبیات ایران پیش از اسلام و در فرهنگ اوستایی و ادبیات زرتشتی فار...

شاهنامه فردوسی را باید تاریخ ایران از کهن ترین روزگار تاریخ آریایی، در قالب نماد و رمز دانست که با دقتی بسیار، توجه ایرانیان به تاریخ کهنشان و اهمیتی که بر حفظ آن می دادند را ثبت کرده است. به گونه ای که با مطالعه دقیق شاهنامه می توان بسیاری از اسرار چگونگی شکل گیری فرهنگ و تمدن آریائیان را تشخیص داد. از جمله این اسرار می توان به مسئله چگونگی تمایل آریائیان به یکجا نشیتنی و سپس تشکیل شهرها اشاره...

«بیستون» علاوه بر جایگاه نام بانویی نژاده است که ذکرش در کتاب پهلوی ایادگار زریران رفته­ است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن ارائۀ روش درست خوانش گونۀ پارسی میانۀ واژۀ باستانی *baga-stāna- در متون پهلوی ساسانی کتابی، مفاهیم و زمینه­های فرهنگی کارکردهای کهن واژۀ نامبرده شناسایی و تداوم کاربرد آن در فرهنگ ایران امروزی پیگیری شود. گرچه تا امروز دقیقاً مشخص نشده که *baga-stāna- جایگاه ویژۀ نیایش کدام ...

از بیشتر شخصیت‌هایی که در شاهنامه حضور دارند، می‌توان در متن‌های دوران باستان نشان یافت. داستان‌های مربوط به این شخصیت‌ها، ریشه در روایت‌های بسیار کهنی دارد که با گذر از پست و بلند تاریخ فرهنگی این دیار به دوران نوتر رسیده است. کاووس از جملة چنین شخصیت‌هایی است. این پادشاه در میان پادشاهان حماسة ملی، بیشترین و طولانی‌ترین حضور را در شاهنامه دارد. هم‌چنین از او و کارهایش در اوستا، متن‌های پهلوی ...