ضحّاکمحوری­ترین موجود اهریمنی شاهنامه و معادل اژی‌دهاک اوستایی و اژدهای سه ­سر هند و ایرانی است که یکی از بارزترین موجودات زیان‌کار در نوشته‌های مزدیسنا بشمار می­رود. تفسیرهایی متعدّد از اسطورة ضحّاک انجام شده است که با توجّه به تازی بودن ضحّاک در شاهنامه و یک‌سان پنداشتن دشت سواران نیزه­گذار با صحاری عربستان، برخی از تفسیرها اسطورة ضحّاک را یادمانی از پیکارهای مهاجران با تیره­های سامی­نژاد چون آشوری...

ما در اساطیر ایران با دو آفرینش مواجهیم: یکی آفرینش اهورامزدا که از گوهر نور است و دوم آفرینش اهریمن که از گوهر تاریکی است. ایزد وای (ایزد فضا، مکان، و باد) ایزدی دو‌چهره‌ است که هر دو گوهر روشنی و تاریکی را در خود دارد و از هر دو آفرینش خرد مقدس و خرد خبیث برتر است. در این مقاله، ایزد باد به‌اجمال بررسی می‌شود؛ سپس، برپایة مندرجات شاهنامه نشان داده می‌شود که پهلوانان از گوهر ایزد وای و حاصل آم...

تقابل خیر و شر از مضامین اصلی شاهنامه است. اعتقاد به وجود دو قطب اهورایی و اهریمنی, ریشه در باورهای اساطیری ایرانیان دارد و این عقیده در سرتاسر شاهنامه نیز انعکاس یافته است. در شاهنامه هر جا که نیروهای خیر، مانند فریدون و ایرج که نماد خرد و خیر هستند، حضور دارند، نیروهای تاریکی، مانند ضحاک و تور نیز، که نماد شر و نابخردی هستند، به ستیزه‌ها با آنان مشغولند دیوها نماد ضد ارزش‌ها و قهرمانان نماد ا...

واژه­های خویشاوندی از اساسی­ترین عناصر زبان­اند که به آنها از منظرهای گوناگون نگریسته­اند. در این جستار، ضمن گردآوری واژگان خویشاوندی تالشی جنوبی (شفت)، آنها را به بنیادی، ترکیبی، ناتنی و ساختگی بخش کرده­ایم. ساخت و ارجاعی یا خطابی بودن آنان را بررسیده­ و از ساختار زبانی راه به ساختار اجتماعی برده­ایم؛ استواری یا سستی پیوند خویشاوندی، ارجمندی و بی­ارجی، خوشایندی یا ناخوشایندی برخی خویشان، جنسیت...

به‌کارگیری عناصر حماسی از ویژگی‌های غزل امروز است. سیمین بهبهانی از شاعرانی است که به این امر توجّه ویژه‌ای نشان داده است. او برای این کار، عناصر بلاغی‌ای نظیر مبالغه و مفاخره را به کار می‌گیرد و در توصیف پدیده‌های طبیعت از اصطلاحات خاص حماسه و ستیز بهره می‌جوید. سادگی تشبیه در غزل‌های بهبهانی و به‌کارگیری وجه‌شبه‌های سازگار با حماسه، لحن حماسی غزل او را تقویت می‌کند؛ علاوه بر این استفاده از مشبّ...

خرافات در جوامع همانند نیرویی اهریمنی در جهنم محرومیت ­اجتماعی و ماوراءالطبیعه فروغلتیده است. پژوهش حاضر به ­دنبال کشف رابطه محرومیت ­اجتماعی با گرایش به خرافات است. این تحقیق پژوهش با رویکرد پیمایشی است. در این مقاله اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه از200 نفر روستایی گردآوری گردید.  جامعه آماری مطالعه حاضر را کلیه  ساکنین روستاهای ­­گل ­سلیمان­آباد، بکتاش، یاریجان­خالصه­ و  شن­آوه شهرستان میاندوآ...

مقاله حاضر به منظور بررسی چهره ضد قهرمانان در حماسه‌های ملّی ایران، به شیوه کتابخانه‌ای نوشته شده است و یافته‌های پژوهش به شکل توصیفی و تحلیلی ارائه شده‌اند. آنچه در حماسه‌های ایرانی حایز اهمیّت فراوان است، جدال دو نیروی خیر و شرّ است. قهرمانان تجلّیگاه همه صفات و خصایل پسندیده هستند و ضد قهرمانان جلوه‌گاه صفات و ویژگیهای اهریمنی؛ از این رو ضد قهرمانان گاه با انگیزه های نفسانی، و گاه به منظور کاستن...

مقاله حاضر ، تلاشی است برای معرفی « باربی درویلی » ، نویسنده اخلاق گرای فرانسوی سده نوزده میلادی و بررسی اثر برجسته او ، شیطان صفتان . وی با بهره گیری از علم روانکاوی ، آثار جاودانی از خود به یادگار گذاشته است که این آثار ، متأسفانه به دلیل پیچیدگی های زبانی ، کمتر توجه مترجمان ایرانی را برانگیخته . شیطان صفتان اثر برجسته اوست که مشتمل بر شش نوول است . این اثر به گونه ای روایتگر وضعیت تراژیک و ...

شاهنامه ی فردوسی، برجسته ترین اثر حماسی در زبان فارسی است که بیشترین مفاهیم و باورهای تاریخی و اساطیری، در آن تجلّی یافته است. از جمله ی مهم ترین مسائل مورد توجه در این کتاب، انعکاس اساطیر مربوط به آفرینش و باورهای فردی و اجتماعی مردمان ایران باستان پیرامون آن بوده است. در اسطوره ی آفرینش، هستی از آمیزش دو بن ناساز اهورایی و اهریمنی، طی چهار دوره ی زمانی سه هزار ساله شکل گرفته است. این باور اسط...