خدا، انسان و جهان سه محور اساسی اندیشه‌ی بشری است. در طول تاریخ پرسش‌های مهمی درباره‌ی آنها طرح شده و همه‌ی تلاش فکری انسان متوجّه این سه کانون و یافتن پاسخ‌های درست و مناسب برای آن پرسش‌هاست. در این میان، شناخت انسان اهمیّت ویژه‌ای دارد. در آموزه‌های قرآن، پس از خدا، انسان اساسی‌ترین موضوع به‌شمار آمده است. ارسال پیامبران و کتب آسمانی، برای رسیدن انسان به سعادت نهایی‌اش صورت گرفته است. قرآن با ج...

در این مقاله با هدف گشودن باب گفت وگو درباره علوم انسانی و اجتماعیِ بومی به مسئله تأثیر پیش فرض های انسان شناختی و روشناختی در نظریه پردازی های علوم انسانی می پردازیم. تأکید فیلسوفان مسلمان بر مسئله علم و ادراک کلیات در تعریف انسان با رویکرد قیاسی برای پی افکندن علوم انسانی بومی ناکافی دانسته شده است. نظریه اعتباریات علامه طباطبایی به عنوان رویکردی متفاوت که از سویی بر عنصر اراده، عمل و وجود غری...

هدف: پژوهش حاضر ضمن تبیین مؤلفه‌های دانش و اطلاعات، چالش کارامدی در علوم انسانی را مورد واکاوی قرار داده است. پیشرفتهای روزافزون انسان در عصر مدرن، منیّت انسان مدرن را بر پایۀ باورهای اومانیستی و پسااومانیستی تا به حدی پیش برده که ساختار اجتماع و فرهنگ را حول باورهای مدرن و پست‌مدرن قرار داده است. با بروز روش تجربی و علمی، در معنای اصلی دانش تغییراتی رخ داد و دانش یک چارچوب علوم طبیعی و تجربی به...

انسان شناسی به عنوان یکی از مبانی پارادایمی، نقش اثرگذاری در ساختارها، هنجارها و روش شناسی علوم انسانی دارد. به نحوی که با تفاوت تعریف انسان در هر رویکرد علوم انسانی شاهد تمایزهای بسیار زیادی در علوم انسانی ترسیم شده توسط آن پارادایم هستیم. آگوست کنت به عنوان موسس پارادایم اثباتی با تعریف انسان به حیوان اجتماعی تر و موجودی با ساختار کاملاً منفعل، ساختارها و ارزش هایی را وارد علوم اجتماعی کرد که ...

پژوهش حاضر با هدف تبیین مبانی انسان شناسی اسلامی تحول در علوم انسانی و استخراج و استنتاج اصول تربیتی آن تدوین گردیده است . از آن جا که انسان در نگاه و اندیشه ی اسلامی دارای جایگاه ویژه و ممتازی است و از سوی دیگر موضوع و کانون مباحث در علوم انسانی ، انسان و مقولات مرتبط با او می باشد ؛ لازم است تا ضمن توجه جدی به این مسئله ، تأثیر آن بر هر یک از حوزه های مطرح در علوم انسانی مورد بررسی قرار گیرد ...

هرمنوتیک یا روش تفسیری، با عمری همپای انسان، همواره در عصر باستان و قرون وسطی، به مدد تفسیر انسان در تحلیل طبیعت و متن آمده است، اما، هرمنوتیک به عنوان روشی علمی برای درک نیت مؤلف یا گوینده، به قرون جدید و به ویژه به عصر روشنگری قرن هجدهم در غرب برمی­گردد و پس از آن، به شیوه­ای مطرح و قابل توجه در تحلیل حوادث در عرصه علوم انسانی تبدیل شد، ولی با وجود ادعای هرمنوتیک مبنی بر تلاش در رفع خلاء حوزه...

در این مقاله با رویکردی تحلیلی نشان داده می‌شود که اساساً هر معرفتی از جمله علوم انسانی تابع پیش‌فرض‌های پارادایمی در ابعاد هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی است، اما در علوم انسانی مفروضات انسان‌شناختی نیز تأثیر اساسی دارد؛ به‌گونه‌ای‌که حتی می‌تواند ابعاد دیگری را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در این حالت ذیل تحولات پارادایمی در علوم انسانی و اهمیت انسان‌شناسی فلسفی، به‌نوعی عرصه‌های دیگر معرفت انسانی در پرت...