پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا فلسفة دین و الهیات موسوم به جهانی، می‌تواند با رویکرد اسلامی دنبال شود یا نه؟ فلسفة دین اجمالاً عبارت است از تأمل عقلی بیرون‌نگرانه در باب دین. این قسم معرفت، از سنخ فلسفه‌های مضاف و معرفت درجة دوم است و آشکارا از کلام (الهیات)، دین‌پژوهی و فلسفه متمایز است و با بهره‌گیری از توانایی عقل نظری، به ارزیابی معتقدات ادیان و پدیدار عمومی دین می‌پردازد. در این نوشتا...

مواجهۀ کارل بارت ‌‌_ الهیدان برجستۀ سوئیسی اوایل قرن بیستم‌‌ _  با الهیات طبیعی، نتایج دامنه‌داری در تفکّر الهیاتی قرن بیستم داشته است. نگاه عموماً ناهمدلانۀ بارت به الهیات طبیعی‌‌، به مدت چند دهه سبب شکل‌گیری نگرشی منفی به آن‌‌، خاصه در حلقۀ دوستداران و رهروان مکتب او شد که بی‌وجه‌‌، غیر ضروری و حتی زیان‌آور به‌نظر می‌رسد. نظر به اهمیت این موضوع‌‌، به هدف نقد اصولی موضع بارت‌‌، ابتدا ادلۀ بارت ب...

آیا باور به خدا مستلزم استدلال‌هایی در باب الهیات طبیعی است که به طور عقلانی توجیه شده باشند؟ برخی معرفت‌شناسان «اصلاح‌شده» بر این باورند که استدلال‌های الهیات طبیعی می‌توانند باورهای خداپرستانه را تأیید و تحکیم کنند، آنها ادعا می‌کنند که از آنجا که هیچ یک از استدلال‌های خداپرستانة سنتی صادق نبوده است، نمی‌توان باورهای خداپرستانه را تأیید یا تحکیم کرد. با وجود این، در این مقاله بحث خواهم کرد به...

مفهوم الهیات تسلیمی با تبدیل رئالیسم خام به رئالیسم انتقادی و پیش کشیدن مسأله سقوط و نجات و ربط آن با جامعیت دین در فرایند جهانی شدن مورد قبض و بسط قرارگرفته است. الهیات تسلیمی با وجه تمایز خاصی از پلورالیسم دینی، شمولگرایی و دیگر قرائتهای دینی تعریف شده است؛ بدین قرارکه فارغ از اسامی و ظواهر مادی، تمکین و تسلیم در برابر یک اراده برتر و حق، ملاک رستگاری و نجات است نه یک دین خاص. البته نجات و رس...

مفهوم مزاج یکی از مفاهیم کلیدی است که از یک سوی در پزشکی و طبیعیات قدیم و از سوی دیگر در مباحث فلسفی به ویژه در حوزۀ نفس شناسی، نقش مهمی را ایفا می کرده است. از نظر قدما، مزاج کیفیتی است که در اثر واکنش میان عناصر اربعۀ جسم حاصل شده و دارای خاصیتی متفاوت از خاصیت اجزاست. کیفیت حاصل شده، دارای درجات متفاوتی از اعتدال است و میزانِ اعتدال کیفیت حاصل شده (مزاج)، عامل مهمی برای دستیابی موجودات به رتب...

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

«الهیات سلبی» یکی از رویکردهای الهیاتی حایز اهمیت در الهیات جدید است. در نوشته ی حاضر، این رویکرد الهیاتی در آثار دو عارف بزرگ از دو سنت دینی اسلامی و مسیحی یعنی مولانا و مایستر اکهارت بررسی شده است. در بخش نخست، از تعریف های گوناگون، ابعاد و بن مایه ها، سرچشمه های سلبی گروی در ستون مقدس و تاریخچه ی رویکرد سلبی در مسیحیت و اسلام سخن به میان آمده است. در بخش دوم، به جنبه ی هستی شناختی الهیات سلب...

تصورات و رویکردهای گوناگون به مسئله «خدا» در الهیات و فلسفه غرب از یونان تا دوره جدید از چشم‌انداز الهیات سلبی قابل بررسی است. این مفاهیم و رویکردها با وجود اشتراک در اینکه از دیدگاه الهیات سلبی امکان بازخوانی دارند، در دوره جدید از چشم‌اندازی تازه قابل بررسی‌اند. بنابراین اندیشه جدید غرب از دیدگاه الهیات سلبی نیازمند بررسی است تا نشان دهد در دوره جدید، نوعی الهیات سلبی به معنای نفی شباهت خداون...

رابطه عقل و ایمان همواره مسئله ای بحث انگیز بوده است. عالمان الهیات قرون وسطا در پی تلفیق فهم فلسفی و ایمان دینی بودند. اگوستین و آنسلم فهم را پاداش ایمان می دانستند و آکویناس تلاش کرد میان فلسفه ارسطویی و وحی مسیحی هماهنگی برقرار کند. پس از دکارت با تفکیک میان امور ذهنی و عینی، زمینه تفکیک قلمرو علم از الهیات فراهم شد. علاوه بر این، با نقادیهای کانت و هیوم از الهیات عقلی، امکان الهیات میشود، د...