چکیده قرآن کتابی آسمانی است که باطنی عمیق، ظاهری زیبا و بیانی شیرین دارد؛ مشعل افروخته و فروزانی است که به خاموشی نمی گراید و فروغ آن همواره بر تارک اعصار می درخشد، تازگی هایش رنگ کهنگی به خود نمی گیرد و هر چه زمان بگذرد مفاهیم آن آشکارتر می شود؛ چه بسیار مفاهیم و اسرار علمی نهفته در آن که تنها با گذشت زمان بر ما روشن می شود. از جمله پژوهش هایی که در دهه های اخیر آغاز شده و تا امروز ادامه دار...

محمد مهدی الجواهری (1900-1997) من الشعراء الملتزمین الذین أخرجوا الشعر الکلاسیکی العربی من قوبعة الأغراض التقلیدیة لاسیّما الإطراء والثناء، ووظّفوه للقضایا الوطنیة والإنسانیة. شاعرنا الجواهری متمیّز حقّاً فی إنتاج هذا اللون من الشعر الملتزم، إذ إنّ هذا الاتّجاه انعکس تماماً فی نتاجه الشعری أغراضاً وأسالیب وصوراً، حیث إنّ من دأب الشاعر أن یصف الشعر والشعراء عادةً بالنور والشمس والنجوم ونحوها وکذا بالنار وا...

غافقی (سدۀ 6ق) گیاه‌شناس اندلسی است و مهم‌ترین اثر او الجامع فی الأدویة المفردة، یکی از اصلی‌ترین پایه‌های دانش گیاه‌شناسی در اندلس و از منابع مهم برای حفظ و احیای میراث گذشتۀ این دانش است. این کتاب از آثار گیاه‌شناسی پیش از خود، به‌ویژه النبات دینوری و قانون ابن سینا، تأثیر بسیاری گرفته است. در این مقاله ابتدا مشهورترین نسخه‌های این کتاب معرفی شده است، سپس بر اساس نسخۀ کتابخانۀ ملک با بررسی ار...

وقوع نسخ در قرآن را گروهی پذیرفته و گروهی انکار کرده‌اند. قرآن‌پژوهانی هم که به این رخداد معتقدند، در مصادیق و شماره آیات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد این آیات را بسیار اندک بر شمرده‌اند؛ در این میان مرحوم محمد هادی معرفت؛ مؤلف کتاب «التفسیر الاثری الجامع»، نزدیک به بیست آیه را منسوخ دانسته و آن‌ها را در هشت بخش محدود نموده است. از دیگر قرآن‌پژو...

سید عبدالله شبّر معروف به مجلسی ثانی از دانشمندان نخبه شیعه در قرن 13 است که بیشتر با تفسیر مختصر وگویای خود از قران و گاه با کتاب دیگرش موسوم به الاخلاق شناخته شده است عموم مردم از تخصص و تبحر وی در اکثر علوم دینی و تلاش ومجاهدت او در مبارزه با انحرافات فکری زمانه اش بی خبرند این نوشتار به اجمال به معرفی ابعاد شخصیت علمی او و تیزبینی و ژرف نگری ور در تشخیص راه مناسب هدایت مردم و مبارزه با انحرا...

روش تفسیر قرآن به قرآن، یکی از روش های معتبر و کارآمد در تفسیر قرآن است؛ با این حال، از آسیب هایی که پیوسته آن را تهدید می کند، گرفتار شدن در دام تفسیر به رأی است؛ چنانکه برخی از مفسران بزرگ و نامدار نتوانسته اند از آن رهایی یابند. این پژوهش، کوشیده است با بررسی نمونه هایی از تفسیر الجامع لاحکام القرآن، اثر مفسر مشهور اهل سنت، قرطبی، نشان دهد که پیش فرض های کلامی مفسر، تا چه اندازه در روش تفسیر...

استاد ابوالقاسم گرجی، از اساتید شاخص دانشگاه تهران و از مجتهدان و فقهای معاصر ایران است و آثار ارزشمند ایشان پس از فقه و حقوق در زمینه علوم قرآنی است. چنانکه تصحیح تفسیر جوامع الجامع ایشان که مشحون از علوم قرآنی است، و همچنین دستخط‌های ارزشمند ایشان که در خاتمه رساله ملاکهای صحت تفسیر آمده است، نشانی از این مدعا است. در این نوشتار ضمن شرح حال مختصری از استاد و معرفی مهمترین کتابهای او برخی دیدگ...

موضوع این رساله « مسند » یعنی مجموعه های حدیثی نگاشته شده است که درآن از فواید مسند نویسی و جایگاه آن در تاریخ تدوین حدیث ، علت آشنایی با شمار کمی از مسندها و علت رواج کمتر این شیوه از مسند نویسی در نزد شیعیان بحث شده است. نویسنده مراحل نجام کار خویش را به شرح زیر اعلام می دارد. 1- تهیه فهرست کاملی از مسندها 2- مراجعه به آنها و دسته بندی احادیث آنها با یکدیگر و ذکر نتایج حاصله 3- دسته بند...

وقوع نسخ در قرآن را گروهی پذیرفته و گروهی انکار کرده‌اند. قرآن‌پژوهانی هم که به این رخداد معتقدند، در مصادیق و شماره آیات منسوخه با هم اختلاف دارند. البته محققان معاصر تعداد این آیات را بسیار اندک بر شمرده‌اند؛ در این میان مرحوم محمد هادی معرفت؛ مؤلف کتاب «التفسیر الاثری الجامع»، نزدیک به بیست آیه را منسوخ دانسته و آن‌ها را در هشت بخش محدود نموده است. از دیگر قرآن‌پژو...

ادبیات تطبیقی از مهم ترین گونه های ادبی است که خواننده را با اشتراکات ذهنی و زبانی دو یا چند اثر از دوره های مختلف آشنا می کند. کتاب الادب الصغیر و الادب الکبیر ابن مقفع اثری است که حول بایدها و نبایدهای فرهنگی یک جامعه نگارش یافته است. اشتراکات محتوایی و مضمونی این کتاب با گلستان سعدی نگارنده را بر آن داشت تا در یک تحقیق دقیق و بر مبنای ادبیات تطبیقی به شناسایی و معرفی این مشترکات بپردازد. در ...