میرزا محمد حسین غفاری کاشانی، متخلّص به مشرقی، از جمله شاعران عارف دورۀ بازگشت ادبی (قرن سیزدهم) است که در هیچ یک از آثار ادبی، حتی تذکره ها از او یاد نشده است. همین مسئله، نگارندگان را بر آن داشت تا ضمن معرفی اجمالی شاعر، مشخصات و ویژگی های سبک شناختی شعر او را نیز بیان کنند. با کمی تأمل در شعر غفاری می توان پی برد که او نیز چون دیگر شاعران معاصرش، دنباله رو شاعران سبک خراسانی و عراقی است، اما ...

«جلال الدّین سعدالله تبریزی» متخلّص و ملقّب به «حافظ سعد» از شعرای نیمه نخست قرن نهم هجری است که در عهد تیموریان گورکانی می زیسته و از مریدان «قاسم انوار» بوده است. او در انواع قالب های شعری مانند قصیده، غزل، قطعه، رباعی، مستزاد و مخمّس، مثنوی و نیز در سرودن معمّا طبع آزمایی کرده است. اشعار وی به سبک عراقی است و بخش عمده دیوان وی غزل است. او بسیاری از اشعار خود را از شعرای متقدّم و معاصرش چون حافظ ...

چکیده مکتب وقوع یا سبک وقوع از سبکهای بینابین و کناری است که حد واسط سبک عراقی و هندی است. این مکتب در ربع اول قرن دهم شکل گرفت و در نیمه دوم همان قرن اوج گرفت. اساس مکتب وقوع بیان واقع گرایانه روابط عاشق و معشوق و حالات آنان است. در این مکتب، عدم ذکر معشوق مونث در جامعه آن روز باعث روی آوردن به معشوق مذکر و ذکر نام او گردیده است. مکتب وقوع دارای شاعران بزرگ و صاحب نامی چون لسانی شیرازی (که بع...

شیخ بهاء الدین عاملی، عالم و فقیه برجسته شیعی در قرن دهم هجری است که شعر و ادب تنها جنبه کوچکی از شخصیت جامع وی را نشان می دهد. در این رساله سعی شده است که اشعار وی بر اساس اصلی ترین جوهر سازنده شعر؛ یعنی خیال مورد بررسی و تحلیل واقع شود؛ به طوری که میزان استفاده شاعر از هر یک از عناصر خیال معلوم گردد. شعر برای بهایی وسیله است نه هدف؛ وسیله ای برای انتقال معانی و مفاهیم عالی ذهنی به مخاطب. صور ...

تأمل دراندیشه­های شاعران از پژوهش­های مهم ادبی به شمار می آید .یکی از این اندیشه­ها یا مضامین، عرفان است.عرفان با ادبیات بویژه ادبیات فارسی پیوندی ناگسستنی دارد.از زمانی که عرفان راه خود را درشعر فارسی باز­کرد و مضامین عرفانی برپایۀ عشق به ذات پروردگار به رشتۀ نظم کشیده شد ، ادبیات فارسی شکوفا شد وتکامل یافت .یکی از شاعرانی که می­توان اشارات عرفانی را در اشعارش به خصوص غزلیاتش دید، فخرالدین عرا...

شاعران و عارفان، به لحاظِ برخورداری از پشتوانۀ غنیِ فرهنگی – ادبی، و برای اجتناب از تکرار و به تبع آن ملال آوری کلام و همچنین برای اظهار فضل، از مضامین گوناگونی برای بیان مطالب و مافی الضمیر خود بهره می برند. یکی از این مضامین– که با قید احتیاط می توان گفت که ریشه در فرهنگ کهن ایرانی دارد- استفاده از اصطلاحات بازی شطرنج است. بسامد استخدام و مضمون آفرینی با این بازی، در قرن های ششم تا نهم – که در ...

اگر قرن هفتم و هشتم را دوران شکوه زبان پارسی قلمداد کنیم باید گفت که قرن نهم و دهم دوران رکود و فترت زبان فارسی است در این دوران شاعران مطرحی یا وجود ندارند یا اگر هم باشند انگشت شمارند. ظاهراً بدلیل اینکه محققان شاعران این دوره را شایسته تحقیق نمی دانسته اند کمتر به سراغ دیوان اشعار آنان رفته اند از این رو بسیاری از این دواوین به مرور زمان از بین رفته اند. تصحیح نسخ خطی که گنجینه ادبی کشور ما ...

مقوله تقاضا و درخواست یکی از گونه های ادبیات غنایی فارسی است که در طول ادوار مختلف به صورت های گوناگون به وسیله شاعران زیادی مطرح شده است. شاعران بسته به موقعیت خود در دوره های مختلف تقاضاهای گوناگونی از افراد مختلفی داشته اند. به طور کلی این تقاضاها به دو دسته درخواست های مادی و غیرمادی تقسیم می شود که شاعران به شیوه های متفاوت نسبت به طرح آن اقدام کرده اند. این مجموعه بررسی و تحلیل تقاضا و د...

عرفی شیرازی از شاعران برجسته ی سبک هندی است؛ او را می توان از پایه گذاران این سبک شمرد. سبک هندی، مشخصات و ویژگی های خاصی دارد که آن را از سایر مکتب ها و سبک ها متمایز ساخته است. از ویژگی های اصلی این سبک، آوردن تلمیح و تمثیل در اشعار شاعران است. تلمیح اشاره به داستان، شعر، آیه و یا حدیث در کلام است، بدون شرح کامل آن. تمثیل هم نوعی سخن گفتن است که تأثیرگذار و زیباست و در شعر شاعران سبک هندی،...