این مقاله به تجزیه و تحلیل تاریخچۀ دو کمپانی هلندی فعال در زمینۀ واردات و صادرات می‌پردازد؛ یکی از آنها هُتز و پسر (Hotz & Zoon) است که علاوه بر ارائۀ زندگی‌نامۀ مدیرانش، به بسیاری ابتکارات اصیلشان اشاره خواهد شد که بخشی از توسعۀ ایران در دوره­های بعدی نیز مدیون آن بود. سپس به توکوی تهران، به عنوان نخستین فروشگاه واقعی در ایران و همچنین سه مغازۀ خرده‌فروشی هلندی دیگر پرداخته می‌شود که اجناس اروپ...

تاریخ‌نویسان عصر قاجار از آغاز ورود ایران به میدان سیاست جهانی در سال‌های نخست قرن 19م./13ق. با پدیدۀ اروپا و فرنگ روبه‌رو شدند که به سرنوشت ایران و دولت قاجار مربوط می‌شد. شناخت اروپا و تمدن جدید غرب برای تاریخ‌نویسان آن دوره دشوار بود، اما آنها به ضرورت زمانه باید علاوه‌بر آشنایی با دستاوردهای اقتصادی، نظامی و فکری غرب به برنامه‌های استعماری‌شان که جنبۀ دیگر تمدن آنها بود نیز توجه می‌کردند. ا...

آینه کاری هنری کاملاً اسلامی است و حاوی اشکال هندسی اسلامی، چنان که می توان آن را هنری دینی و سنتی تلقی کرد. درک‏ ضرورت پاسداری و حمایت از حفظ و گسترش این هنر زیبا و شگفت در کنار سایر هنرهای دستی و تزیینی لازم است. در این پژوهش، با استناد به منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی، پس از اشارۀ مختصر به خاستگاه هنر آینه کاری و نقش آن در معماری دورۀ قاجار، گونه های متفاوت این هنر در سه دسته از بناهای ق...

سیاست قاجاریه در اداره حکومت ایالات و ولایات مبتنی بر به کارگیری شاهزادگان و امیران درباری بوده است و پادشاهان قاجار برای ممانعت از افزایش قدرت خوانین و سران ایلات و قبایل، از واگذاری قدرت و حکمرانی مناطق مختلف به حاکمان غیر قاجاری امتناع می‏ورزیدند. امّا در بعضی موارد به دلیل عدم توانایی شاهزادگان به ناچار حکمرانی بعضی از مناطق هم چون شمال خراسان (که از ترکیب اجتماعی و جمعیتی خاص برخوردار می‏با...

در دورۀ قاجار ایران شدیداً تحت تأثیر پیشرفت های صنعتی و دیگر جاذبه های اروپایی قرار گرفت و از ورود افکار و محصولات آن ها استقبال شد. این روند بر هنر ایران نیز کم کم اثرگذاشت، اما مسلماً بعضی از سنت های پایدار به جای ماند. در این دوگانگی نوعی پیوستگی شیوۀ نگارگری اواخر دورۀ صفوی با سبک قاجاری دیده می شود، اما فرنگی مآبی، که ازاواخر صفوی شروع شده بود و اوج آن در دورۀ اول قاجاری ادامه یافت، نه فقط د...

هدف نوشتار حاضر تبیین اصول مهندسی زلزله در معماری سنتی تبریز و به خصوص مرحلة تاریخی بازسازی های پس از زمین لرزة ویرانگر سال 1193 هجری قمری است. اهمیت موضوع بحث در این است که پس از زمین لرزة مذکور، ارتقای پایداری فیزیکی ساختمان ها از طریق بهبود سیستم های ساخت، به بخشی از فرهنگ معماری شهر تبدیل شده و یکی از فنونی که در این راستا به عنوان راهکار جدی مورد توجه قرار گرفت و پیشرفت داده شد، فن تسلیح س...

یکی از خاندان های محتشم آذربایجان در دورۀ مغولی و ایلخانی «جماعت ملکان» تبریز است. افراد این خاندان در تبریز و نواحی آن حاکمیّت داشتند و در نزد خانان مغول، از جمله هولاکوخان (حک  651 – 663)،  مقرّب و معزّز بودند. چندی از شخصیتهای آن، همچون ملک محمود، امیرمجدالدین محمّد و ابوالمجد تبریزی، شاعر و عالم بودند  و اشعار و آثاری از آنها در دست است. اطلاعات مختصر و پراکنده ای از این خاندان در منابع ادبی و ...

آنچه در این مجموعه به آن پرداخته خواهد شد، بیان لزوم توجه به تفریح و ورزش های آبی در زندگی انسان ها از دیر باز تا کنون و ایجاد فضایی به منظور ارتقا ارتباط انسان ها با محیط های تفریحی و ورزشی می باشد. در این میان هدف اصلی بررسی تاًثیر معماری و کیفیت فضا بر این روابط می باشد. آب نقش مهمی در طراحی پارک های آبی و مجموعه ورزش های آبی دارد. کیفیت آب بستگی به رنگ، بافت و مکان ظرفش دارد و در حقیقت یک ط...

نقش گلدان‌ انتزاعی با گل‌های ختایی در عصر صفوی و گلدان‌ واقع‌گرا با گل‌های طبیعی قاجاری از نقوش پرکاربرد در کاشی‌کاری این دو دوره محسوب می‌شوند. در حال حاضر یک مورد نقش گلدان انتزاعی واقع در حمام شاهزاده‌ها و یازده مورد نقش گلدان واقع‌گرا با گل‌های طبیعی در کاشی‌کاری حمام‌های تاریخی ایران باقی‌مانده است. نقوش گلدانی در کاشی‌کاری حمام‌های ایران چه ویژگی‌هایی دارند؟ نقش گلدانی حمام شاهزاده‌ها در ...