این مقاله اندیشه های اخلاقی امام محمد غزالی را برای یافتن پاسخ به پرسش های مربوط به روانشناسی اخلاقی بازخوانی می کند. غزالی در مباحث اخلاقی خود علاوه بر برشمردن فضایل و چگونگی شناخت آنها، به بررسی ریشه های روانشناختی آراستگی آدمی به آنها و نیز عمل به اقتضای آنها می پردازد. وی با تأسی به فیلسوفان یونانی و اسلامی بحث مفصلی در باره نفس و جان آدمی دارد تا از این طریق ربط و نسبت هر فضیلت و رذیلت را ...

نیچه راهی را که بشر در مسیر اخلاق تاکنون پیموده است، نه همچون یک فرایند تکاملیِ مثبت و ارزنده، بلکه تاریخچه یدیرپاترین خطاهای انسان و مسبب سرنوشت هولناک و هراس انگیزاو می داند.از این رو به نقد شدیداخلاقکه به اصطلاح میراثی تاریخی و دستاوردی ارزشمند برای بشر تلقی می شد، می پردازد.از نظر او تمامی ابعاد زندگی بشر، حتی پرسش او از وجود،تحت تأثیر ارزش هاستو این ارزش ها،کشمکش ها و بحران هاییرا برای انسا...

توده افراد در قضاوت های اخلاقی خود از ساز و کاری پیروی می کنند که تا حد زیادی با قواعدی که فیلسوفان اخلاق بیان می کنند متفاوت است، چیزی که ما آن را اخلاق عامیانه می نامیم. توده افراد هنگام قضاوت اخلاقی، بیش از همه به مقدورات اخلاقی انسان توجه دارند و از هیچ کس انتظار اخلاقی زیستن کامل را ندارند. توده افراد پیشاپیش مفروض می دارند که اخلاقی زیستن کامل مطلوبی است فراتر از مقدورات اخلاقی آدمی. این ...

یکی از نگرانی‌های مشترک در میان مدافعان اخلاق فضیلت ارسطویی‌‌، پرداختن به مسئلهٔ منش انسان‌هاست. این مسئله که در دو قرن گذشته، به طور خاص ‌‌مورد مداقهٔ پژوهشگران حوزهٔ تعلیم و تربیت بوده‌‌، پس از احیای اخلاق فضیلت ـ در دههٔ 1950 ـ به‌سوی کاربست عملی رویکردهای فضیلت‌محور در تربیت اخلاقی، پیش رفته است. از آن زمان تا کنون‌‌، چالش‌های جدیدی در برابر اخلاق متکی به منش یا اخلاق فضیلت‌محور به وجود آمده که...

حلّ تعارض اخلاقی، مستلزم تصمیم گیری است. از این رو، هرگونه شیوة پیشنهادی برای حلّ تعارض اخلاقی، در حیطه عقلانیت عملی می گنجد. عقلانیت عملی بر عقلانیت نظری مبتنی است. عقلانیت عملی و نظری، دو روی­کرد واقع گرو انه و ایده آل­گروانه را دارد. روی­کرد های ایده آل­ گروانه در عقلانیت نظری، درپی دستورعمل های معرفتی، یقین بمعنی الاخص را طلب می کنند و در عقلانیت عملی، بهترین انتخاب ممکن را خواهانند. با وجود ...

این مقاله دربارۀ نظام اخلاقی در منظومۀ فکری دکارت است. در مرحلۀ اول این نوشتار می خواهیم نشان دهیم که حتی اگر بپذیریم دکارت یک نظریۀ منسجم و نظام مند اخلاقی پرورش نداده و به طور خاص تر کتابی مستقل و صریح  درخصوص فلسفۀ اخلاق ننوشته است، اما دغدغه های اخلاقی دارد و میان انواع سبک های زندگی و رفتارهای مختلف تفاوت جدی می نهد. او در آثار گوناگون خود به اصول و مبانی ای اشاره می کند که ما می توانیم بر...

دانش اقتصاد در قرن اخیر متأثر از فضای پوزیتیویستی و تجربه گرایی حاکم بر جریانات علمی، همواره به عنوان علمی فارغ از اخلاق و ارزش ها معرفی شده و اقتصاددان به مثابه مهندسی دیده می شود که ارزش ها را در بررسی ها و مشاهدات علمی خود راه نمی دهد و به همین نحو از علم تولید شده در سیاست گذاری ها و تنظیمات اقتصادی استفاده می کند. این در حالی است که این علم از ابتدای ظهورش همواره علمی اخلاقی تلقی شده و اسا...

اخلاق هنجاری به عنوان یکی از شاخه‌های فلسفه اخلاق به دنبال دست‌یابی به ملاک‌های اخلاقی برای تنظیم رفتار درست و نادرست انسان است. درباره عامل‌های دخیل در درستی و نادرستی عموم رفتار انسان‌‌ها، دیدگاه‌های فضیلت‌گرایی ـ که عملی را روا می‌دانند که برگر فته از فضیلت باشد ـ، نتیجه‌گرایی ـ که معیار درستی عمل را خوبی نتیجه‌های آن می‌دانند ـ و وظیفه‌گرایی ـ که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان می‌کنند، نه ...

فضیلت و رذیلت از کلیدواژه های رایج در اخلاق فلسفی و کاربردی هستند که پژوهشگران این حوزه ها درباره چیستی و سنخ این مقولات بسیار سخن گفته اند. در چند دهه اخیر با برجسته شدن نظریه های اخلاقی مبتنی بر فضیلت و نیز طرح نظریه فضیلت در معرفت شناسی، بازشناسی این مفهوم اهمیت دوچندان یافته و برخی معرفت شناسان نیز به تحلیل این مفهوم مهم پرداخته اند. لیندا زگزبسکی، نظریه پرداز معاصر در معرفت شناسی و اخلاق، ...

یکی از مفاهیم کلیدی که در حوزه های مختلف علوم انسانی از جمله علم اجتماع، سیاست و اخلاق مطرح می شود، «عدالت» است. از این اصطلاح، تعاریف و معانی مختلفی وجود دارد. هدف این پژوهش، بررسی معانی عدالت در اخلاق اسلامی است. برخی از حکمای اسلامی به تبع افلاطون، با ارائه تعریفی نفسانی و روان شناختی از عدالت، آن را به سازگاری و تسالم قوای نفس تعریف کرده اند. عدالت بر اساس این تعریف، فضیلت جامع نفس است که ا...