متأسفانه در ارتباط با اعتقادات مذهبی اقوام ایرانی، قبل از دروه ساسانی، اطلاعات اندک و ابهامات بسیاری وجود دارد. در این وضعیت هر نوع داده ای م یتواند بسیار راهگشا باشد. معبد مرکزی نوشیجان و نمونه های مشابه دوره اشکانی در قومس، با توجه به ماندگاری بی نظیر و داده های به دست آمده، می توانند کمک زیادی به شناخت اعتقادات اقوام ایرانی در دوره ماد و اشکانی ارائه دهند. مطالعه این بناها نشان می دهد علی رغ...

از اواسط دورۀ اشکانی که روابط ایران و روم آغاز شد تا اواخر دورۀ ساسانی، ارمنستان همواره به‎عنوان کانون اصلی مناقشات این دو قدرت بزرگ باستان مطرح‎ بوده است. این سرزمین که در دورۀ هخامنشی و تحت عنوان «ارمنیا» جزو یکی از ساتراپی‎های هخامنشیان محسوب‎می‎شد، از نیمۀ دوم سدۀ اول میلادی شاخه‎ای از خاندان پادشاهان اشکانی با توافق دولت روم به حکومت آنجا گماشته شدند. با روی کار آمدن ساسانیان، ارمنی­ها، که...

از کتابهای معتبر و بسیار جالب زردشتی که به دست ما رسیده یکی بند هش هندی یا بند هش کوچک است (در برابر بند هش بزرگ یا بند هش ایرانی) این کتاب جالب و ارزنده که در چگونگی پیدایش جهان و آفرینش مردمان و حیوانات و آبها و کوهها و خلاصه کل طبیعت است یکی از متون مفیدی است که در باره افسانه آفرینش از دیدگاه پدران زردشتی ما به خط فارسی میانه (پهلوی) باقیمانده، متن این کتاب در اروپا و هندوستان چاپ شده و نسخ...

از کتابهای معتبر و بسیار جالب زردشتی که به دست ما رسیده یکی بند هش هندی یا بند هش کوچک است (در برابر بند هش بزرگ یا بند هش ایرانی) این کتاب جالب و ارزنده که در چگونگی پیدایش جهان و آفرینش مردمان و حیوانات و آبها و کوهها و خلاصه کل طبیعت است یکی از متون مفیدی است که در باره افسانه آفرینش از دیدگاه پدران زردشتی ما به خط فارسی میانه (پهلوی) باقیمانده، متن این کتاب در اروپا و هندوستان چاپ شده و نسخ...

آریایی‌ها که یکی از اقوام بزرگ هندوایرانی (شاخه‌ای از اقوام اولیة هندواروپایی) هستند، نیاکان باستانی تاجیکان به‌شمار می‌آیند. در این مقاله به باورها و اعتقادات آریایی‌های ساکن در آسیای مرکزی که ریشه در باورهای اجدادشان، یعنی اقوام هندواروپایی دارد، اشاره شده است. نگارنده با تشریح نظریات دانشمندان و سیاحان مختلف ازقبیل آرتور کریستین‌سن، دانشمند دانمارکی، و سیوان تسزان، سیاح چینی، و همچنین بررسی ...

مقاله حاضر به بیان عبارتی در متن پهلوی دینکرد چهارم می‌پردازد که به آن در دیگر متون پهلوی اشاره نشده است. مؤلف در این کتاب پهلوی، پس از مطرح‌کردن عقاید اصلی خویش درباره آفرینش در ادیان اسلام و زردشتی، عبارتی پهلوی را با عبارتی از نص صریح قرآن که همانا «کن فیکون» باشد، مقایسه کرده است. نگارنده بر آن است که با توجه به متأخربودن این متون و تماس جامعه زردشتی با مسلمانان و کتاب آسمانی قرآن ...

مسألة شر یکی از مباحث مطرح در فلسفه و به‌خصوص در رشتة فلسفة دین است. بسیاری این مسأله را جدی‏ترین نقد عقلانی بر اعتقاد به ‏وجود خدا دانسته و آن را پناهگاه الحاد می‌نامند و به عنوان مطلبی نو‌ظهور معرفی می‌نمایند. در این مقاله نشان می‌دهیم که این مسائل، سال‌ها پیش، عیناً توسط متکلمان زردشتی مطرح شده است. همچنین راه حل آنها برای این مسأله نیز مورد بررسی قرار گرفته است و به کمک نظریات برخی از عرفای ...

تاریخ دین زردشتی به لحاظ مستندات چندان غنی نیست و این کم بود هم در منابع نوشتاری و هم در منابع تصویری به چشم می خورد. بسیاری از متون مربوط به این دوره از بین رفته و بخش عمده منابع برجا مانده در سده های بعدی به نگارش در آمده اند و تا مدتها بنا به سنّت شفاهی حفظ شده اند. از طرف دیگر، دین زردشتی با شمایل پرستی مخالف بود و به همین سبب منابع تصویری دینی به جا مانده نیز بسیار اندک است. زردشتیان معتقد ...

صحنه های شکار از قدیمی ترین کهن الگوهایی است که در دورۀ ساسانی بر روی آثار هنری به ویژه ظروف زرین و سیمین ایجاد شده است. شمایل نگاری، شرح و تفسیر تصاویر نمادی و رمزی شکار حاوی پیام ها و بازنمایی اطلاعاتی است که رمزگشایی آنها می تواند جنبه های مختلف زندگی سیاسی، اجتماعی و مذهبی این دوره را آشکار سازد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل مفاهیم نمادین صحنۀ شکار بر اساس آیکونوگرافی اجزا و عناصر به کارر...