عرف در قالب رسم و روش و عادت معمول در میان مردم، نیروی حیاتی هر نهاد حقوقی و یکی از مقوله­هایی است که برای انطباق پاره­ای از احکام فقهی با مقتضیات زمان و مکان از تأثیری بی­بدیل برخوردار است. در واقع، هر قدر یک نظام حقوقی  از عرف بیشتر متأثر باشد از استحکام و قدرت بالاتری برخوردار خواهد بود. نظام حقوقی اسلام نیز با صحّه گذاشتن عرف­های محلی و ارجاع قانونگذار به آنها توانسته است ماهیت زنده و پویای ...

آیة﴿لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ﴾به عنوان یک اصل راهبردی در سرلوحة تعامل نظام مترقّی اسلامبا پیروان دیگر ادیانمطرح و پژوهش پیرامون آن، دررفع بسیاری از ابهام های اجرای احکام اسلام راهگشاست. این پژوهش کنکاشی در گسترة کلامی،تفسیری آیة مزبور است که نخست به مفهوم شناسی واژه های آیه و موارد کاربرد آن در قرآنو آنگاه به تحلیل اقوال مفسّران در مفهوم شناسی آیه پرداخته است و بدین نتیجه می رسدکه «دین»، باور، خضوع و عقد...

توزیع مناسب درآمد یکی از اهداف نظام اقتصادی اسلام است؛ به طوری که مکتب اسلام ریشه اصلی بسیاری از مشکلات اقتصادی را توزیع ناعادلانه درآمدها می داند و با وضع احکام مناسب به دنبال رفع این معضل اجتماعی−اقتصادی است. زکات یکی از این احکام و از مهم ترین مالیات های اسلامی است که می تواند نقش مؤثری در دستیابی به توزیع عادلانه درآمد داشته باشد. لذا هدف این مقاله بررسی تأثیر زکات بر توزیع درآمد در ایران ط...

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و لزوم تدوین قوانینی مبتنی بر مذهب شیعه و قانون اساسی شرایطی ایجاد شد که بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی اختلاف نظر پیش آمد. امام خمینی برای حل این اختلاف نظرها دستور تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام را صادر فرمودند. با داشتن شناختی حداقلی از کاروی‍ژه ی این نهاد این سوال تداعی می شود؛ امام خمینی که همواره بر اجرای احکام و قوانین مصرّحه در اسلام تاکید داشتند با استناد ب...

تکفیر پدیده ای است که از زمان امام علی (ع) و ماجرای حکمیت تا کنون همواره جهان اسلام را به خود مشغول کرده است. در دوران معاصر نیز، گروهی از سلفیان، موسوم به تکفیری، با این دستاویز به ریختن خون مسلمانان مباهات می کنند. آنها با استناد به اندیشه ها و آرای بزرگان خود، این کار را عمل به دستورهای دینی می دانند. یکی از نظریه پردازان سلفیان معاصر، محمد رشید رضا است. او، که به شدت تحت تأثیر عقاید ابن تیم...

بسیاری از اندیشمندان اسلامی در آثار و نظرات خود، میان احکام اخلاقی و فقهی قرآن تمایز نهاده اند؛ در حالی که با بررسی ساختار، مبانی، قلمرو، هدف و موضوع گزاره‌های اخلاقی حوزه خانواده و تطبیق آنها با گزاره‌های فقهی قرآن می‌توان به نتایج همسانی بخصوص در مسأله الزام دست یافت. این پژوهش از طریق بررسی منشأ الزام در فقه و اخلاق و نمایاندن همسانی منشأ آنها، عدم تمایز الزام را در برخی گزاره‌های فقهی و اخل...

یکی از بلاهای خانمانسوز که آفتی بر پیکره ی جوامع بشری است مسئله ی مواد مخدر می باشد این مواد عمدتا شامل تریاک و مشتقات آن، حشیش و مشتقات آن و کوکائین و مواد مخدر مصنوعی می شود که در نیم قرن اخیر به علت تنوع، گستردگی، اعتیاد و آثار سوء و زیان آور اجتماعی خصوصیاتی پیدا کرده که می توان آنرا بعنوان یکی از موضوعات مستحدثه محسوب کرد. بدیهی است که مواد مخدر به شکل امروزی در گذشته موجود نبوده و حکمی نی...

دیدگاه های گوناگون راجع به حکم ارتداد و ارتباط آن با آزادی عقیده از نگاه قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نویسنده در راستای بررسی ناسازگاری حدّ ارتداد در اسلام با حق آزادی عقیده، نخست سه تفسیر از »حق بودن آزادی عقیده« مطرح می کند که عبارتند از: 1. هر عقیده ای را که انسان برگزید مورد احترام است؛ چه حق و چه باطل، 2. هر عقیده ای را برگزید کیفر ندارد، نه اینکه مورد احترام است و 3. هر عقیده ای ر...

از ابتدای تشکیل حکومت جمهوری اسلامی در ایران با رهبری امام خمینی به عنوان فقیه جامع الشرایط، یکی از شبهاتی که در موارد متعددی مطرح شده، تضاد بین حکومت جمهوری و حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه (= حکومت ولایی) بوده است. در این مقاله ابتدا سعی شده تعریف دقیق و مستندی از حکومت جمهوری ارائه شود و سپس با در نظر گرفتن ویژگی های حکومت ولایی، امکان جمع بین آن دو اثبات گردد. در ادامه موارد ادعایی افتراق...

تحقیق حاضر،بررسی تطبیقی نظرات و استنباطات فقهی و اجتهادی ،دو فقیه برجسته و اثر گذار شیعی یعنی محمد بن مکّی معروف به شهید اوّل(ره) متوفی786 ه ق وشیخ زین الدین ملقّب به شهیدثانی(ره) متوفی 966ه ق می باشد ، این تطبیق در واقع، بررسی اختلافات فقهی شهید اول(ره) وثانی(ره) در زمینه احکام مجازاتها است . در فقه شیعه مجازات جرائم کیفری به سه بخش اصلی، حدود ،قصاص و دیات تقسم بندی گردیده است ،که در مجموعه حاضر ...