مسکویه رازی بیش از نیمی از عمر خود را در دستگاه حکومت آل‌بویه گذراند. او دغدغۀ شکوفایی تمدّن اسلامی را داشت. مسئلۀ او چیستی و چگونگی تحقق جامعۀ متمدّن است و در قالب پنج گام، فرایند تحقق جامعۀ متمدن را در آثار خود به تصویر کشیده است: در گام نخست، تعاون و مشارکت اجتماعی را بنیادی‌ترین مفهوم برای یک جامعۀ متمدن دانسته و بر اساس این مفهوم پایه، از امکان‌ناپذیریِ تحقق سعادت در بیرون از اجتماع س...

نظریه اعتدال که خاستگاه آن یونان باستان و آراء افلاطون و ارسطو است، رایج‌ترین نظریه اخلاقی در بین حکمای اسلامی مانند کندی، فارابی، ابن‌سینا، مسکویه، خواجه نصیر طوسی و دیگران است. بر اساس این نظریه، فضایل اخلاقی از رعایت اعتدال و میانه‌روی توسط قوای نفس و رذایل اخلاقی از افراط و تفریط قوا در اعمال خود پدید می‌آید. حکمای اسلامی گرچه در این نظریه متأثر از افلاطون و ارسطو بودند، ولی ابتکارات و نوآو...

در روان شناسی، شناخت شخصیت و اجزای آن نقش بنیادینی در درمان اخلالات روانشناختی دارد. از طرفی نفس شناسی نیز در بسیاری از نظریات اخلاقی مبنای شکل گیری فضایل اخلاقی است. از آنجا که نفس در نظریات اخلاق فلسفی اسلامی قرابت هایی با شخصیت در نظریات روان شناسی دارد، می توان از شباهت ها و تفاوت های نفس شناسی و شخصیت شناسی سراغ گرفت. نظریه شخصیت فروید به عنوان نظریه ای مهم در روانشناسی و نفس شناسی ابن مسک...

بررسی روش ها و دید گاهها در آموزش و پرورش اسلامی بر اساس کتاب و سنت از آغاز تا عصر ابن خلدون محور اصلی این رساله است. ارزش و اهمیت علم در قرآن و سنت ، جایگاه عالم و دانشجو در اسلام و وظایف آنان از مباحث دو بخش اول این رساله به شمار می آید. در بخش سوم ، روشهای گوناگون آموزشی و پرورشی و دیدگاههای ابن خلدون ، ابوعلی سینا ، غزالی مورد بررسی قرار گرفته است.

اهرم، مفهومی عمیق با تاریخچه طولانی و کارکردی گسترده در ادبیات مالی دارد کهمستلزم درک، شناخت و چرایی مبتنی بر حقایق آن است. این امر دستاوردی را به همراهدارد که نشان می دهد دانش مالی در جهت تکامل و نقش آفرینی، با دان شهای دیگر نظیرفیزیک در تعامل بوده است و نیز شاخه ای جدید از علم بنام فیزیک مالی را معرفیمی نماید. پژوهش حاضر، به روش تحلیلی- قیاسی مبتنی برشناخت تاریخی، به تبیینتاریخچه و چیستی اهر ...

نسبت عقل و اراده از جمله مهم ترین مسایلی است که همواره فیلسوفان شرق و غرب را به خود مشغول داشته است. این نسبت در اواخر قرون وسطی شکل تازه ای به خود گرفت و در سایه آن دو دیدگاه عقل گرایی و اراده گرایی ایجاد گردید. بحث از اراده گرایی و عقل گرایی در چهار حوزه کلام، متافیزیک، روان شناسی و اخلاق مطرح گشت. از میان متفکران مسلمان، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در هر چهار حوزه دارای دیدگاه خاصی است.

آن گاه که گفته می شود رابطه نفس و بدن چگونه است؟ این پرسش خود متضمن اذعان ضمنی به دو ساحت عمده در وجود انسان است. این که رابطه دو شی، فرع بر وجود آن دو چیز است، نیز امری مسلم و غیر قابل خدشه می باشد. پذیرفتن مغایرت بین نفس و بدن از سویی و چگونگی تبیین ارتباط این دو از دیگر سوی، شکل دهنده سنگ بنای یک نگرش جامع و عمیق فلسفی در انسان شناسی است.از این رو مساله ارتباط نفس و بدن یکی از موضوعات مهمی ا...

جریان فکری معتزله به مدت سی سال (در عهد مأمون، معتصم و واثق) مورد توجّه خلفای عباسی بود. در سال 232هجری متوکّل به خلافت رسید و اهل حدیث بر امور مسلط شدند و به آزار و اذیت معتزله و مخالفان خود پرداختند. هر چند معتزله نفوذ خود را در دربار عباسی از دست دادند، ولی در قرن چهارم در دستگاه حکومتی آل بویه شخصیت‏های مهمی از معتزله ظهور کردند که هر کدام نقش مؤثری در پیش برد این مکتب ایفا نمودند. این دوره ا...

این مقاله از زاویه‌ای تاریخی به بحث پیرامون «نسب اربع» یا رابطة میان مفاهیم کلی می‌پردازد. منطق‌دانان بزرگ پیش ـ ابن‌ سینایی نظیر ارسطو و فارابی و همچنین شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا به موضوع «نسبت‌های چهارگانه» بین مفاهیم کلی از حیث صدق و انطباق تفطنی نداشته‌اند. غزالی نخستین فیلسوفی است که این موضوع را در چهار نسبت به حصر عقلی، و بدون ذکر رابطة تباین مطرح می‌کند. افضل‌الدین خونجی و سراج‌الدین ارموی...

در این پژوهش، تلاش بر این است که اندیشه سیاسی ایرانشهری را با توجه به آراء و اندیشه های مسکویه رازی را در دو کتاب جاویدان خرد و تجارب الامم مورد بررسی قرار دهیم. مبانی نظری اندیشه سیاسی، در کتاب جاویدان خرد و نمونه های اثبات تاریخی، در کتاب تجارب الامم، مورد می باشد. با بررسی اندیشه های مسکویه در این دو اثر متوجه می شویم که ایرانیان دارای اندیشه های سیاسی در باب اهداف و غایت سیاست، چگونگی حکومت...