جیرفتی یکی از گویش­های ایرانی نو است که در شهرستان جیرفتِ استان کرمان رواج دارد. ویژگی­های آوایی و ساخت دستوری این گویش نشان می­دهد که به شاخۀ زبان­های ایرانی جنوب غربی تعلق دارد. در این مقاله، منتخبی از واژگان گویش جیرفتی ریشه­شناسی شده­اند. در مورد هر واژه، با ذکر گونۀ فرضی ایرانی باستان و برابر آن واژه در زبان­های دورۀ میانه و دیگر گویش­های استان کرمان به ریشه­شناسی آن پرداخته شده است. ...

مقاله‌ی حاضر به بررسی و توصیف «گویش اردستانی» می‌پردازد. اردستان در شمال شرق اصفهان واقع شده است و با شهرهای گرمسار، کوهپایه‌ی اصفهان، شهرستان اصفهان، نائین، نطنز، آران و بیدگل همسایه است. گویش اردستانی در مجموعه‌ای همسان به‌نام گویش‌های مرکزی ایران قرار دارد. در مجموعه‌گویش‌های ایران مرکزی، «گویش اردستانی» به همراه گویش‌های انارکی، بهدینی، نائینی، زفره‌ای و کلیمیان یزد و کرمان جزء «گویش‌های جن...

حـالت­نمایی افتـراقی پدیده­ای در نظام صرفی زبان‌هایی است که مشخّصۀ حالت را به­شکل آشکار و به­وسیلۀ وندهای تصریفی بر روی گروه‌های اسمی نمایش می‌دهند. این پدیده در زبان‌های دارای نظام حالت مفعولی، به شکل حالت‌نمایی افتراقی سازۀ مفعول و در زبان‌های واجد نظام کنایی، به شکل حالت‌نمایی افتراقی سازۀ فاعل است. این مقاله ضمن معرّفی و توصیف موارد فاعل‌نمایی و مفعول‌نمایی افتراقی در گویش هورامی، شرایط ظهور ...

بررسی لهجه‌های زبان‌های اقوام مختلف سال‌هاست که موضوع تحقیق علمای زبان‌‌شناس قرار دارد. در کشور کنونی تاجیکستان، چندین گویش وجود دارد که یکی از آن‌ها گویش مردم خجند است. این گویش طبق بررسی محققان منسوب به شاخۀ فرغانۀ غربی گویش‌های شمالی است. یکی از ویژگی‌های عمدۀ این گویش وجود لغات و عناصر زبانی بسیار قدیمی است که اکنون در زبان معیار منسوخ شده‌اند؛ اما در گویش مردم ناحیۀ خجند محفوظ مانده‌اند. ا...

مقاله حاضر به بررسی حرف تعریف و ساختار توزیعی آن در گویش اردکان فارس در چارچوب برنامه کمینه­گرا می­پردازد. بررسی داده­های زبانی گویش اردکان فارس نشان می­دهد که در ساختار گروه تعریف این گویش دو حرف تعریف معرفه حضور دارد که یکی از آن ها تنها به صفت متصل می­شود. هدف از انجام این پژوهش، تعیین جایگاه تولید مناسب برای حروف تعریف معرفه و نکره و تبیین چگونگی هم­آیی آن ها با دیگر عناصر گروه تعریف نظیر ا...

گویش «قهرودی» و گویش «گزی» از گویش های فلات مرکزی ایران در استان اصفهان هستند. این مقاله، این دو گویش را از نظر ویژگی های آوایی با هم مقایسه می کند؛ به این صورت که ابتدا به ارائه و مقایسه ی واکه های ساده و مرکب، هم­خوان ها و واج گونه های موجود در دو گویش قهرودی و گزی پرداخته، سپس ساختمان هجا، تکیه و تفاوت های آوایی را میان دو گویش بررسی می کند. در نتایج به دست آمده  تعداد حروف صدادار در هر دو ل...

هدف مقاله، مقایسۀ دو گویش گیلگی و بختیاری و ارائۀ شواهدی از همسانی ها و اشتراکات این دو گویش برای اثبات ارتباط تنگاتنگ فرهنگی میان اقوام ایرانی است. با عنایت به تحوّلات بسیاری که در طول تاریخ، عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی را متأثّر نموده و به تبع آن در لایه های نخستین، زبان و گویش ها را نیز متحوّل کرده و گاهی برخی از آن ها را به ورطۀ خاموشی و فراموشی کشیده، تحقیقات بنیادین د...

ساله حاضر با هدف تبیین چگونگی سیر تحول صور خیال (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) و بسامد هر کدام از آن ها و نیز تحلیل مقایسه ای و آماری این صورت های خیالی در غزل شاعران مشهور سبک عراقی تدوین شده است. برای نیل به این هدف 10%کل غزل های دوازده شاعر این سبک(به جز مولانا که به سبب فراوانی بالای غزلیات وی به 5% اکتفا شده است) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. با فاصله گرفتن شعر فارسی از سبک خراسانی ب...

از مطالعه و بررسی آثار فخرالدّینابراهیم عراقی چنین برمیآید که به شدّت تحت تأثیر مکتب ابنعـربی می باشد. او از پیروان ابنعـربی است و در بسیاری از موارد، مخصوصاً در مسأله? وحدت وجود به عقاید وی نزدیک می شود، به گونهای که او را می توان میراث دار وحدت وجود ابنعـربی دانست. به طور کلّی، عرفان عراقی مبتنی بر وحدت وجود است و ندای «همه اوست» را در همه جا منتشر میسـازد. وی این اندیشه را در لمعات - که پس از اس...

در این پژوهش نظام جنسیت دستوری در گویش جوشقانی، یکی از گویش­های مرکزی ایران، بررسی شده­است. ابتدا، ضمن تعریف جنسیت دستوری به بیان پیشینه و مبانی نظری پژوهش پرداخته شده است. داده­های این پژوهش از گویش­وران بومی و از گفتار افراد بی­سواد و یا کم­سواد ضبط شده و پس از طبقه­بندی آنها بر اساس رویکر رده­شناختی کوربت(1991 و 2007) تحلیل شده اند. جنسیت دستوری در این گویش شامل یک تمایز دوگانۀ مذکّر و مؤنث د...