منوّرالفکران متجدد ایرانی، در یک دوره‌ی زمانی کوتاه از 1285 ش. تا 1304 ش. نقش تعیین­کننده­ای­ در تأسیس «دولت مشروطه» و روی‌کار‌آمدن «حکومت رضاخان» داشتند؛ با این تفاوت که اولی، دعوی مشروطه‌خواهی و دموکراسی داشت و دومی، متکی به کودتا و مستبدانه بود. این مقاله به تحول گفتمان منوّرالفکران ایرانی در فاصله‌ی انقلاب مشروطه تا به‌قدرت‌رسیدن رضاخان ­اختصاص دارد و نشان خواهد داد که چگونه آرمان مشروطه­خواه...

در این نوشتار پرسش اصلی این است که چه تحولی در نظریه ولایت فقیه در دوران مشروطه بوجود آمد؟ در پاسخ به این پرسش چهار بخش در نظر گرفته شده است که در بخش اول سیر اجمالی از بحث ولایت فقیه از آغاز تا دوران مشروطه آمده است و در بخش دوم به ترابط نظریه دولت مشروطه و نظریه ولایت فقیه اشاره شده است و تحولی که در این دوره صورت گرفته است . در بخش سوم که از سال 1320 تا 1342 ه.ش می باشد نظریه آیه الله کاشانی...

حبسیّه، شعری است که شاعر در زندان، واکنش­های حسّی، روحی و معرفت­شناختی خود را با تخیّلی که درگیر مفهوم تهدیدآمیز حبس است در زبانی ویژه بازنمایی می­کند. مکانمندی زندان، هم شاعر را به بدن و ذهن تهدید شده معطوف می­کند و هم معرفتی را می­سازد که «زندان» در آن یک «ابر نشانه» است. گفتمان زندان با نسبتی که شاعر با جهان و «امر اجتماع» دارد، ساخته می­شود. از اینرو در تبیین شعر حبسیّۀ جهان پیشامدرن که تأییدگر...

نخبگان سیاسی همواره نقش به سزایی در شکل گیری گفتمان ها در درون جامعه داشتند؛ به گونه ای که یکی از اساسی ترین نقش های نخبگان، پویش نهادینگی سیاسی و بسط حوزه سیاست، مشروعیت بخشیدن به ارزش ها و نهادهای جدیدی است که اصول و مبانی همکاری و همزیستی عمومی را تبیین می کنند و به پویش های سیاسی خصلتی ملی-اخلاقی می بخشند. نخبگان سیاسی ایرانی نیز در قرن نوزدهم، در پی انحطاط ایران و واگرایی گفتمان غالب آن زم...

در این نوشتار، براساس تفسیرى نظرورزانه از بحران علوم اجتماعى در ایران به پرسش از این مسئله مى‌پردازیم که آیا رویکرد نظرى پسااستعمارى مى‌تواند، اگرنه در رفع، لااقل در طرح پروبلماتیک این بحران یارى‌رسان باشد؟ بحران علوم اجتماعى از جنس شناخت شناسانه است و در غلبه بى‌چون وچراى پارادایم مدرنیزاسیون تجلى مى‌یابد. تداوم و غلبه این پارادایم بر علوم اجتماعى، در شرایط تکوین و تطور آن به‌مثابه زائده‌...

چکیده اگرچه با صدور فرمان مظفرالدین شاه مبنی بر تأسیس مجلس شورای ملی، معترضان سیاسی خشنود شدند و دست از تحصن کشیدند، اما موضوعی که بر دامنه­ی ابهام­ها افزود، محتوا و دلالت اصلی این فرمان بود. سرعت تحولات انقلاب موجب شد این مساله حل نشده باقی بماند؛ زیرا در آن فضای متلاطم تنها به یک تفاهم زودگذر بین شاه و مخالفان نیاز بود تا بحران بست­نشینی و مهاجرت هر چه سریع­تر پایان یابد. بدین ترتیب منازعه­ی ...

هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل تفاوت هویت و جایگاه دال زن در گفتمان امام خمینی(ره) با گفتمان‌های پیشین در تاریخ ایران از عصر باستان تاکنون می­باشد. جامعه آماری پژوهش متون تاریخی مربوط به هر دوره می­باشد که بصورت هدفمند انتخاب شده و براساس نظریه گفتمان ارنستو لاکلا و شنتال موفه تحلیل شده­اند. یافته ­ها نشان داد که گفتمان باستان هیچ هویت و شان انسانی برای زنان قائل نبوده و زن را به مثابه اشیاء م...

با پیروزی نهضت مشروطۀ ایران و تأسیس مجلس شورای ملی، الگوبرداری از برخی دستاوردهای تمدن غرب شتاب بیشتری گرفت. این الگوبرداری در زمینۀ علوم پزشکی، اعم از استفاده از داروهای جدید، توجه به بهداشت عمومی و ارتقای سلامت عمومی، مورد توجه حکومت قاجار و اقشار تحصیل‌کرده قرار گرفت. با این وصف دورۀ شکل‌گیری طب نوین را در ایران می‌تواند در سال‌های 1300 تا 1320شمسی دانست. در این دوره پزشکی نوین در مطبوعات ای...

هدف پژوهش حاضر، بررسی مکالمات خیالی مندرج در مطبوعات دورۀ مشروطه است. توجه ویژه به گفتمان مطبوعاتی این دوره به دلیل اوج کاربرد این وجه انتقادی­نو می­باشد. تأکید بر مطبوعات نیز به دلیل نقش آنها به عنوان مهم­ترین منبع اطلاع‌رسانی در زمانۀ مدنظر است. در این میان پرسش اصلی این است که آیا می­توان این مکالمات خیالی را از نظر موضوعی دارای رویکردی مشابه دانست؟ این مقاله که به روش توصیفی ـ تبیینی و با ب...

پایان نامه حاضر به بررسی بازنمایی تصویر زن در ادبیات نمایشی عصر مشروطه و سیر تطور آن می پردازد. فرضیه نخست ما مبتنی بر این نظر است که شخصیت زن در ادبیات نمایشی پیش از مشروطه تنها در نسبت با نیازهای مرد هویت یافته است اما در دوران مشروطه شخصیتی مستقل یافته است. این فرضیه با فرضیه دیگر ما که بر تاثیر حرکت های آزادیخواهانه غرب بر گفتمان نمایشنامه نویسان مشروطه خواه در رابطه با نقش زن مطرح است پیوس...