اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ایرانی مندرج در اوستا و متون ادبی پهلوی، به بیان برخی همسانی های میان گرشاسب آریایی و هراکلس یونانی پرداخته ایم و برخی کردارهای ...

در این جستار براساس نقد اسطوره شناختی به بررسی نمادینگی عناصر متضاد چهارگانه در اساطیر، به ویژه اسطوره های خاک و باد و مشاهدة تبلور آن در شاهنامة فردوسی پرداخته ایم. تجسم ضدیت جوهری و وحدت نهایی میان عناصر متضاد، از فرافکنی محتویات ناخودآگاه در موضوعات بیرونی، در جهت غلبه بر طبیعت منتج شده است که در این میان، هر آخشیج صاحب نقش هایی شده است که در اساطیر جهان، ازجمله شاهنامه عمومیت دارد. در اس...

ظروف و اشیای سنگی که اخیراً در تعداد زیادی از گورستان های باستانی در منطق? جیرفت، واقع در جنوب شرق ایران به دست آمده است، از اهمیت ویژه ای برخوردار ند. این مجموعه نشانگر وضعیت اندیشه بشری درنقط? اتصال هزاره چهارم به هزاره سوم پ.م است. بر روی این اشیاء نقوشی از انسان، جانوران، گیاهان و معماری دیده می شود. بررسی این نقش مایه ها مدارک دست اول جدیدی از گذشت? دور و نقشی که این فرهنگ اصیل فلات جنوبی ا...

آریاییان باستان به دو نیروی راستی و نظم، و دروغ و بی نظمی باور داشتند و بعدها این اندیشه در آیین زردشتی گسترده تر شد و همه هستی و اجزا و حوادث آن را دربرگرفت. نواندیشی ها و نوآورده های زردشت و آیینش عاملی بس مهم در سقوط خدایان کهن آریایی و رانده شدن بسیاری شان به حوزه بدی و بی نظمی بود. گروهی از خدایانِ بیرون آمده از جهان خدایی به حماسه ها وارد شدند و نقش ضدقهرمانان و گاه قهرمانان را بر عهده گرف...

مجمع ­البحرین، محلّ اتّصال خلیج عقبه با خلیج سوئز، بر اساس جهان شناسی قدیم و گیتی شناسی سامی غربی، محلّ تلاقی دو دریا و پایان دنیاست که در آن آسمان و زمین به هم می رسند. مراد از دو دریا دو دریای اسطوره­ای و پیش آفرینشی است که به صورت عوالم برین و زیرین خوانده شده ­اند و در سطح فرکانس عالم مادّی قرار نمی­ گیرند. از دیدگاه اسلام  در مجمع­ البحرین  شخصیّتی به نام خضر یا پیر وجود دارد که وظیفة رساندن سا...

دین و اساطیر هیچ ملتی را نمی‌توان جدا از بافت تاریخی آن دریافت و اساطیر نمایندۀ پیشینۀ فرهنگی و عقاید و تفکرات ملل مختلف است. رابطۀ انسان و حیوانات، همچنین انسان و خدایان، در اساطیر و روایات کهن از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این میان گاو به خاطر ویژگی‌ها و مشخصه‌های خاص، بیشتر مورد توجه بوده است. این نوشتار به بررسی موقعیت و جایگاه گاو در اساطیر و به دلایل اهمیت آن در اساطیر و فولکلور ایر...

وجود اساطیر در شعر شاعران ایرانی، با توجه به تاریخ و فرهنگ کهن این سرزمین و اعتقادات مذهبی و دینی آن تازگی ندارد. وجود مولفه های اسطوره ای به خصوص در شعر شاعران معاصر، به دلیل وجود جریاناتی همچون انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و پایداری ملت ایران، علاوه بر غنی کردن اشعار شاعران با محتوای اسطوره های ملی و مذهبی، منجر به تجدید حیات دوباره ی این اساطیر می شود. در این پژوهش به بررسی اسطوره شناسانه ی اشع...

سبک هندی، از یک سو به دلیل اشتمال بر مفاهیم اخلاقی و تعلیمی و از سویی وجود صنایعی ‏مانند تشبیه ها و تمثیل ها قابلیت تامل برانگیزی در استفاده از الگوهای اسطوره ای دارد. اما نگاه ‏شاعران این سبک به شخصیت های اسطوره ای، دارای نوسان خاصی است چنان که گمان می رود این ‏شاعران گاهی فاقد زیر ساخت اسطوره گرا هستند و از این شخصیت ها تنها در راستای بیان نکات ‏تعلیمی در زیرساخت سنت های ادبی رایج استفاده می ...

تلویزیون بدلیل پوشش فراگیر و قدرت اثرگذاری فراوان روی مخاطبان کثیری که دارد؛ یکی از بهترین رسانه های ارتباط جمعی برای انتقال معنا و آموزه های اخلاقی، ارزشی و فرهنگی بوده؛ از طرف دیگر به شدت نیازمند خوراک می باشد تا ساعات فراوان پخش خود را با برنامه های مثبت و اثرگذار پر نماید. از طرفی اسطوره های موجود در فرهنگ ملی ما ایرانیان یکی از بهترین گنجینه های موجود فرهنگ ملی، بشری ما و مملو از غنی تری...

اسطوره در هر جامعه‎ای وجود داشته و به راستی یکی از سازه‎های مهم فرهنگ بشری است. بررسی و تحلیل جهان اسطوره، پیوسته در میان محققان دارای جایگاهی ویژه بوده و گذشت زمان هرگز از اهمیت و جذابیت آن نکاسته است. یکی از اجزای تشکیل دهنده جذابیت اسطوره، نوع نگاه و باور به خدایان در اقوام و ملت‎هاست. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تجزیه و تحلیل کیفی به بررسی تاثیر طبیعت بر باور اساطیری ایران می‎پرداز...