از جمله مسائلی که در حوزه جامعه شناسی قابل تامل و بررسی است؛ مسائل مربوط به اوضاع جمعیتی یک جامعه است که عدم توجه به آن می تواند شرایط نامساعدی را برای زندگی اجتماعی افراد به وجود آورد و حیات اجتماعی آن جامعه را به خطر اندازد. مقاله حاضر که با هدف شناخت و مقایسه مسائل جمعیتی موثر بر حیات اجتماعی ایران و تاجیکستان انجام گرفته است حاصل مطالعه اکشافی و عملیات میدانی است که ضمن توجه به تشابهات فرهن...

یکی از محاسنی که گسترش رابطة ایران و تاجیکستان برای دو ملت داشته است، توسعۀ علم مردم‌شناسی است. دگرگونی‌های سیاسی و اقتصادی آخر سدۀ بیستم که در کشورهای جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان رخ داد، پژوهندگان این کشورها را وادار کرد تا حد امکان در این راستا قدم‌هایی بردارند. پس از استقلال تاجیکستان سفرها به کشور ایران شروع شد. نگارنده در این مقاله از سفرهای متعدد خود به ایران که با هدف شناسایی فرهنگ م...

جهان‌گرایی روندی است که مردمان را به‌هم نزدیک می‌کند و از دستاورد‌های فرهنگ یکدیگر به‌ویژه از پیشرفت‌های تمدن غرب بهره‌مند می‌سازد. این روند بزرگ، ضدیت‌ها و جریان‌های ناروایی هم دارد که در تاجیکستان جلوه‌گر شده است. ازجمله اینکه دوست‌داران «طرز زندگی غرب» از پدیده‌های ظاهری آن که بیشتر نمونه‌ای از فساد اخلاقی است، کورکورانه تقلید می‌کنند؛ درنتیجه، جهان‌گرایی همچون رخدادی منفی نمودار می‌شود. متأ...

نخستین پخش آزمایشی تلویزیونی تاجیکستان در استودیو استالین آباد (دوشنبه) در سوم اکتبر سال 1959م به طور مستقیم راه اندازی شد. در ماه فوریه سال 1960م استودیو سیار تلویزیونی شروع به فعالیت کرد و تا آخر سال 1960م مرکز تکنیکی تلویزیون به دستگاه های جدید مجهز شد. در این سال، ساختار اداره های ایجادی استودیو تلویزیونی استالین آباد شامل ادارۀ برنامه های اجتماعی و سیاسی، ادبی و درامی، کودکان و نوجوانان، ب...

در این مقاله نگارنده در ابتدا با طرح این سؤال که کدام عوامل، بر فضای اطلاعاتی تاجیکستان تأثیر دارند و از آن چگونه می توان محافظت کرد، به بیان موضوع پرداخته، سپس فضای اطلاعاتی تاجیکستان را از لحاظ فوندامنتالی بررسی نموده و در پنج مورد آن را تشریح کرده است. نگارنده بر این باور است که مشکلات فضای اطلاعاتی و وضع وسیله های اطلاعاتی تاجیکستان چنان است که امنیت را نمی توانند تأمین کنند. همه شبکه های ر...

علی عسکر (علی اصغر) جانفدا، خاورشناس ورزیده، در سال 1926م در آذربایجان ایران چشم به جهان گشود و در سال 1942م به عضویت حزب توده درآمد. بعد از صدور فرمان بازداشت سران و اعضای «حزب تودۀ ایران» ازسوی رضاشاه، گروهی نیز موفق به فرار شدند. علی عسکر جانفدا ازجملۀ افرادی است که جلای وطن می کند و اتحاد شوروی را برای اقامت انتخاب می نماید. او تا سال 1951م به عنوان پناهنده سیاسی در شهر چهارجوی جمهوری ترکمن...

دادخدا کرمشایف، ایران شناس برجستۀ تاجیکی، در سال ۱۹۳۲م در ناحیۀ روشان بدخشان دیده به جهان گشود. وی در مکتب شرق شناسی لنینگراد به تحصیل پرداخت و به تحقیق در حوزۀ زبان های ایرانی شرقی روی آورد. فعالیت علمی کرمشایف با انستیتو زبان و ادبیات رودکی آکادمی علوم تاجیکستان سخت مربوط بوده و در همین مرکز در طول سی سال ایفای وظیفه کرده است. او همچنین یکی از پایه گذاران پامیرشناسی در تاجیکستان است و در سال ...

مهاجرت ایرانیان کمونیست به اتحاد شوروی در دو دوره به وقوع پیوست: دورۀ اول که از آن به «موج اول» یاد می شود، مربوط به سال ۱۹۲۲م است که طی آن ابوالقاسم لاهوتی و ۱۵۰ نفر از همراهانش وارد خاک شوروی شدند؛ موج دوم مهاجرت بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد که طی آن گروهی از ایرانیان کمونیست که برخی از آن ها اهل فرهنگ و ادب بودند، وارد خاک شوروی شدند. یکی از این مهاجران اهل ادب و فرهنگ شاعرۀ جوان، ژاله ب...

حصار، وادی حصار یا ملک حصار شادمان، سرزمین پر از فیض و دیار تاریخی تاجیکستان است. این ناحیه همچون مرکز سیاسی، اداری و فرهنگی در طول تاریخ در حیات مردمان ماوراءالنهر نقش کلیدی ایفا کرده است. در این مقاله که با هدف بررسی دایرۀ ادبی حصار شادمان به نگارش درآمده، پیوند حیات ادبی این سرزمین با ادبیات و فرهنگ تاجیکستان و نیز ارتباط آن با ادبیات تمام فارسی زبانان مورد توجه قرار گرفته است. دایرۀ ادبی حص...

هرچند بین ملت ایران و تاجیکستان ریشه های عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و ادبی و زبانی وجود دارد، متأسفانه رشد این مشترکات در طول تاریخ برای تاجیکان یکسان نبوده است. در دوران حاکمیت شوروی، رهبران وقت کشور با تغییر الفبای فارسی به لاتینی و سپس سیریلیک تیشه بر ریشۀ فرهنگ و علم و ادب مردم تاجیک زدند و به جدایی آن ها از میراث گران سنگ کهن خود منجر شدند؛ بنابراین، زمانه ایجاب می کرد تا راه های برون ر...