برهان صدیقین نمونه خوبی است از مباحث فلسفی که سیر تحول آن بیانگر ژرفنگری فیلسوفان مسلمان در ابداع و ارائه ملاک دقیق در نزدیکتر شدن به آموزه دینی « خدا را به خدا شناختن» می باشد. تلاش ابن سینا ارائه برهان مبتنی بر وجودشناسی به هدف بی نیازی از مبادی تصوری جهان شناختی بود. صدرا معتقد است برهان ابن سینا فقط ابتنای بر مبادی وجود شناختی ندارد، زیرا وی از امکان ماهوی نیز بهره برده است. برهان شیخ اشراق...

به دلیل نقش محوری ابن سینا در شکل گیری و تکامل فلسفه ی اسلامی و نیز استفاده ی هوشمندانه ی وی از اندیشه های پیشین، آشنایی با حکمت سینوی به عنوان نقطه ی حساس و محوری در شناخت فلسفه ی اسلامی دانسته می شود. از سوی دیگر ابن رشد به عنوان تأثیرگذارترین فیلسوف مسلمان در خارج از جهان اسلام از جایگاهی ویژه برخوردار است. از این رو در این نوشتار با بیان اندیشه های ابن سینا درچند مسأله ی کلیدی و در کنار آن ...

    علم کلام در سیر تطوّر تاریخی خود، همواره با رویکردهای مختلفی مواجه بوده است. یکی از رهیافت‌های مشهور در کلام شیعی، رویکرد عقل‌گرایی فلسفی است. در مکتب «کلام فلسفی»، مسائل و دعاوی کلامی با استفاده از وجودشناسی و بهره‌گیری از قواعد و اصطلاحات فلسفی، در قالب روش برهانی تقریر و تبیین می‌شوند. دیدگاه رایج، شکل‌گیری و تأسیس این مکتب را در قرن هفتم توسط خواجه نصیرالدین طوسی می‌داند؛ لیکن ما دراین ن...

ابن‌سینا بر اساس وجودشناسی، خداشناسی را تبیین می‌کند و برای اثبات خدا استدلالی مبتنی بر وجودشناسی بیان می‌کند. اصل مهم وجودی او تمایز میان وجود و ماهیت است. بر اساس این تمایز، موجودات به دو قسم واجب و ممکن تقسیم می‌شوند. در واجب‌الوجود تمایز وجود و ماهیت بی‌معناست و در ممکنات چنین تمایزی برقرار است. پرسش اولیه این است که ابن‌سینا چه تصوری از خدا دارد؟ مفهوم خدا نزد او چیست؟ ویژگی‌های آن کدام اس...

تبیین تأثیر آراء ابن سینا بر افکار اسکوتوس و مقایسه دیدگاه های این دو متفکر در زمینه مباحث وجودشناسی از بایسته های بازخوانی فلسفه مَدرسی اسکوتوس و از لوازم شناخت جایگاه تفکر فلسفی ابن سیناست. به رغم این که هر دو متفکر در گستره افکار فلسفی خود به نحوی تحت تأثیر ارسطو و سنت مشاء بوده اند و بالطبع شباهت های فراوانی در آراء این دو متفکر وجود دارد، ولی تفاوت هایی نیز میان آن دو قابل طرح و بررسی است. ...

وجود و معرفت دو محور بحث در حوزه‌ی فلسفی اسلام به شمار می‌روند که مقولات علم، اتحاد عقل و معقول و ظهورات وجود در ذیل آن مباحث مطرح می‌گردد.  وجود علم وجودی خارجی است که اصالتاً و به منزله‌ی وصفی نفسانی در فضای نفس جعل می‌شود و به تبع آن، ماهیت علم محقق می‌گردد و در ظل وجود علم، وجود ذهنی معلوم و به تبع آن، ماهیت معلوم نیز جعل می‌گردد.  صدرالمتألهین معتقد است که در حقیقت، علم نحوه‌ای از وجود ...

تلاش انسان برای شناسایی جهان طبیعت و توفیق قابل توجه وی در این زمینه نشان می دهد که علم طبیعت هم ممکن است و هم واقع . وجودشناسی ناظر به چنین علمی باید جایگاهی برای قوانین طبیعت فراهم آورد. در نظر دانشمندان این قوانین راههای عمومی و اصلی جریانها و حوادث جهان فیزیکی را نشان می دهند. از اینرو بسیاری از آنان کشف این قوانین را به عنوان یکی از اهداف بزرگ خود در دستور کار قرار داده اند. اما اگر این قو...

از آثار دوانی می‌توان دو نظریه در باره وحدت و کثرت استنباط کرد. یکی وحدت وجود و کثرت موجود و دیگری، وحدت وجود و وحدت موجود. این فیلسوف مکتب شیراز، در طرحواره فلسفی- عرفانی خویش، نظریه ذوق‌التاله را تبیین می‌کند و معنای موجود بودن ممکنات را انتساب آنها به حقیقت وجود می‌داند. بدین ترتیب است که انتساب، به عنوان اصطلاحی کلیدی در این باب مطرح می‌شود؛ اصطلاحی که در هر کدام از این الگوها چهره متفاوتی ...