علم و شناسایی از مهم ترین مسائل مابعدالطّبیعه است. از این رو، بسیاری از فلاسفه بدان پرداخته اند. یکی از فلاسفة بزرگ معاصر، علاّمه طباطبائی(ره) است که مسألة علم و حوزه شناسایی و مسائل مرتبط با آن را در ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داد. علاّمه طباطبائی مانند سایر فلاسفة حکمت صدرایی، علم را از سنخ وجود می داند. بدین دلیل، آن را در زمرة مسائل وجود مطرح کرده است. در این مقاله، علم در بُعد وجودشناختی آن...

با اینکه رئالیسم مفهومی شناخته شده و پرکاربرد است، اما با رجوع به منابع مربوط روشن می شود که این مفهوم تعریفی یکسان و مورد اتفاق ندارد. پرسش هایی که در بحث از رئالیسم طرح شده اند، گسترده اند و به حوزه های مختلفی مانند وجودشناسی، الهیات معناشناسی، معرفت شناسی، منطق، روش شناسی،اخلاق تعلق دارند و به همین دلیل، در تعریف این مفهوم بسته به حوزة مورد بحث از معیارهای متفاوتی استفاده شده است. در این نوش...

اسمای الاهی در عرفان اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است, در این مقاله به بحث از اسماء از جهت وجودشناختی, معناشناختی و معرفت شناختی پرداخته شده و با بیان و توضیح روابط موجود بین اسماء به تقسیم بندی اسمای الاهی در عرفان اسلامی, همانند تقسیم اسماء به تنزیهی و تشبیهی مستأثر و غیرمستأثر, جلال و جمال و اسم ذات, صفات و افعال و… اشاره شده است. در پایان نیز به اجمال به بحث از توقیفی بودن اسمای الاهی و ...

برهان وجودی یا وجودشناختی به دسته‌ای از استدلال‌های عقلی بر اثبات وجود خدا در فلسفة غرب اطلاق شده است که در آن‌ها کوشش می‌شود از خود مفهوم خدا یا واجب‌الوجود در ذهن انسان، و نه از ویژگی‌های مخلوقات خارجی، مستقیماً وجود خارجی خدا نتیجه گرفته شود. طرح برهان وجودی به معنای دقیق کلمه، با آنسلم در قرون وسطای مسیحی آغاز شد. این برهان با تقریراتی از سوی برخی از متفکرین غربی همراه بوده است. همچنین متفکر...

در این مقاله مفهوم وظیفه در اخلاق کانت را از سه منظر معناشناسی، معرفت شناسی و وجودشناسی مورد بررسی قرار داده ایم. به لحاظ معناشناسی وظیفه عملی است که شخص به انجام آن ملزم می شود. الزام، ضرورت یافتن یک فعل اختیاری تحت دستور عقل است. از منظر معرفت شناختی، عقل منشأ احکام و وظایف اخلاقی است؛ احکام اخلاقی، احکام تألیفی پیشینی هستند و امر مطلق راه تشخیص وظایف اخلاقی خود است. به عقیدۀ کانت، عقل کاشف ا...

ابن سینا نخستین فیلسوف مسلمان است که به طور دقیق به پیوند عمیق مفهوم ارسطویی اوسیا با وجود و ناهمگونی های معنا شناختی آن، توجه نموده است و کوشیده تا از طریق تحلیل هستی شناسانه معنای ارسطوئی اوسیا، نقصان اندیشه ارسطو را ترمیم نماید. ابن سینا از مفهوم ماهوی اوسیای ارسطو به «ما کونه فی الواقع لا فی موضوع» تعبیر می کند و مفهوم غیر ماهوی آن را در خود وجود منحصر می سازد. به این طریق، ابهام در موضوع و...

علامه فیض کاشانی یکی از عالمان پرکار، بزرگ وجامع قرن یازدهم است که در علوم مختلف اسلامی، بصورت مستقل وارد شده است و سعی بر آن دارد تا از مبانی روشی خود در کسب علوم مختلف عدول نکند. وی از طرفی با رویکرد روایی و حدیثی به تفسیر قرآن می پردازد و از طرفی دیگر با رویکردی فلسفی و عرفانی به تبیین وجودشناختی از ذات و صفات باری تعالی می پردازد.در این نوشتار سعی بر آن رفته است تا نشان داده شود که اولاً فیض...

با توجه به آیات قرآن، بین پندار غالب انسان ها در مورد شرّ و سختی در عالم واقع، با آنچه برای رشد بشر در راستای فطرتش واقعاً شرّ محسوب می شود تفاوت معرفتی وجود دارد. این خطای معرفتی زمینه ساز کنش های نامناسب در برابر سختی ها شده و فرصت های تکاملی زیادی را از انسان ضایع می کند . این پژوهش می کوشد به واکاوی مفهوم و فهم مبانی وجودشناختی و معرفت شناختی سختی ها بر اساس آموزه های قرآن بپردازد؛ افزون بر ا...

با اینکه رئالیسم مفهومی شناخته شده و پرکاربرد است، اما با رجوع به منابع مربوط روشن می‌شود که این مفهوم تعریفی یکسان و مورد اتفاق ندارد. پرسش‌هایی که در بحث از رئالیسم طرح شده‌اند، گسترده‌اند و به حوزه‌های مختلفی مانند وجودشناسی، الهیات معناشناسی، معرفت‌شناسی، منطق، روش‌شناسی،اخلاق تعلق دارند و به همین دلیل، در تعریف این مفهوم بسته به حوزة مورد بحث از معیارهای متفاوتی استفاده شده است. در این نوش...