برهان تضایف یکی از مهم ترین براهینی است که ملاصدرا برای اثبات اتحاد میان عاقل و معقول اقامه کرده است. این برهان پس از ملاصدرا مورد مناقشه فراوانی قرار گرفت؛ برخی از حکما آن را پذیرفتند و برخی دیگر به چالش کشیدند. مرحوم علامه طباطبایی از آن دسته حکمایی است که برهان مذکور را تام ندانسته و بر آن اشکالات متعددی وارد کرده است و خود در بدایه الحکمه و نیز نهایه الحکمه برای اثبات اتحاد عاقل و معقول راه...

یکی از مهم‌ترین کارهایی که در هر ترجمه‌ای انجام می‌شود، معادل‌یابی درست است. اهمیت این کار بدین سبب است که پیوندِ مفهومِ تازه را با فرهنگ بومی امکان‌پذیر می‌کند. برای انتخاب درست توجه به چند نکته اهمیت دارد. به ویژه اینکه در معادل‌یابی نباید ارتباط واژۀ تخصصی و طیف معنایی آن در زبان روزمره را نادیده گرفت. این مقاله برای معادل‌یابی و مراحل کار، با انتخاب معادلی برای واژۀ آلمانی Dasein و کاربرد آن ...

عتبار توثیقات موجود در اصول متقدّم و متأخّر رجالی شیعه به سبب عدم تدوین آنهاا در زمان حضور راویان، با شبهۀ حدسی بودن مواجه است که بر فرض قبول آن، باب علم توثیق "منسدّ" خواهد شد و عملاً بسیاری از روایات، از دایرۀ حجّیت و اعتبار بیرون خواهند رفت؛ حال آنکه با تکیه بر مبنای وثوق و اطمینان به آراء رجالی و اعتماد به قرائن، راویان بسیاری حتّی از سوی رجالیان متأخر قابلیّت توثیق می‌یابند. یکی از این قرائن،‌ تو...

زبان ادبی، نوعی زبان است که هدف آن آفرینش هنری و خلق زیبایی و انتقال احساسات و عواطف به مخاطبان است. پژوهش در زمینه کارکرد زبان ادبی یک شاعر، بدون در نظر گرفتن مسایل کلی مربوط به زبان او مثمر ثمر نیست؛ از این رو، نگارنده بر آن است تا اجزا و ساختار زبان رودکی را که در آفرینش زبان ادبی او در پیوند با یکدیگر تأثیرگذار بوده اند، مورد بررسی و مداقه قرار دهد. رودکی در به کارگیری عناصر زبان و گزینش وا...

ریشه­شناسی واژگان گویش‌های مختلف ایرانی هم به شناخت بیشتر ویژگی‌های آوایی این گویش‌ها کمک می­کند، هم به ریشه­شناسی واژه­های فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی. گویش‌های ایرانی گنجینۀ عظیمی از داده­های زبانی هستند که می­تواند در زبان‌شناسی زبان‌های ایرانی استفاده شود. این مقاله به ریشه­شناسی 12 واژه از گویش‌های مختلف ایرانی می­پردازد. درمورد هر واژه پس از بررسی برابر یا همریشۀ واژه در دیگر گ...

در این مقاله به بررسی وجود یا نبود پوچ­واژه (expletive) در زبان فارسی می­پردازیم. طبق نظر ریتسی(1982 و 1986) در زبان­های ضمیرانداز از آنجا که ضمیر ناملفوظ ارجاعی وجود دارد، ضمیر ناملفوظ پوچ­واژه (expletive pro) نیز موجود است؛ بدین مفهوم که زبان­های ضمیرانداز پوچ­واژۀ فاقد جوهر آوایی نیز دارند. این در حالی است که کریمی(2005) با توجّه به نقض تأثیر معرفگی (definiteness effect) معتقد است که در زبان ...

باتوجه به اهمیت وجود کتابخانه های عمومی وارائه خدمات اطلاع رسانی دراین کتابخانه ها، برقراری ارتباط فعال بین این کتابخانه هاواستفاده ازشبکه اطلاع رسانی باعث ارتقاء کیفی وکمی سطح خدمات اطلاع رسانی دراین کتابخانه ها خواهد شد. جامعه موردمطالعه دراین پژوهش شامل 153 کتابخانه عمومی است. هدف اساسی این پژوهش بررسی همه جانبه وضعیت کنونی کتابخانه های عمومی وامکانات بالقوه آن ها وهمچنین دسترسی به اینترنت ب...

تساهل به مثابه یکی از مهمترین دیدگاه­های تاریخ اندیشۀ بشری بر آزادی ادیان و مذاهب تأکید می­ورزد و در عرفان ایرانی – اسلامی یکی از موضوع­های محوری است. این مقاله کوشیده است که به تبیین تساهل بپردازد و با تکیه بر متن مثنوی معنوی، منشأ و ویژگی­های تساهل را در نظام فکری مولوی بنمایاند. دو نظریۀ «وحدت موجود» و «تجلی و ظهور» منشأ فکری تساهل عرفانی مولوی است. او با بهره­گیری از این دو نظریه کوشش دارد ...

در این مقاله تلاش شده است تا با توجه به شواهد و مدارک، خاستگاه واژۀ ترجمه و چگونگی صورت و معنای آن تحقیق شود. پژوهش های انجام شده نشان می‏دهد که واژه‏ ترجمان که ترجمه نیز از مشتقات آن است از دو منشأ وارد زبان عربی شده است، یکی از زبان سریانی به معنای تفسیر و تبیین سخن و دیگری از زبان فارسی به معنای زبانی را به زبان دیگر برگرداندن و هر دو معنا در آثار عربی شواهد بسیاری دارد. این کلمه در زبان عرب...