امروزه نقش عوامل ژئوپلتیک در همگرایی و واگرایی کشورها و تحلیل گروه بندی ها و سازمان های منطقه ای بر کسی پوشیده نیست. از این منظر ژئوپلتیک توانسته است الگوهای جدیدی از رقابت، منازعه، همکاری، واگرایی و همگرایی را در سطوح مختلف ترسیم نماید. شورای همکاری خلیج فارس که یک نمونه از این گروه بندی ها می باشد از ابتدای تأسیس در سال 1981 به رغم وجود بسترهای همگرا مانند علائق دینی و فرهنگی مشترک و وابستگی ...

روابط تجاری و اقتصادی کشورها تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد یکی از این عوامل که تأثیر تعیین کننده ای بر این گونه همکاری ها دارد روابط سیاسی بین کشورها می باشد. روابط سیاسی کشورهای واقع در یک منطقه جغرافیایی به دلیل همسایگی دارای ملاحظات گوناگونی است و هر چه شرایط یک منطقه از حساسیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک بیشتری برخوردار باشد. روابط تجاری و اقتصادی تأثیر بیشتری از روابط دیپلماتیک و فراز و...

روابط بین ایران و کشورهای عربی منطقه درطول تاریخ از فراز و نشیبهای بسیار زیادی برخوردار بوده که وقوع جنگ تحمیلی در این میان در تشدید مخاصمات نقش بسزایی را داشته است . پس از اتمام جنگ تحمیلی اگر چه از دامنه این التهابات تا حدودی کاسته شد، اما تنشهاهیچ گاه به حد عادی و متعارف نرسید. در این میان سیاست تنش زدایی جمهوری اسلامی ایران که درپرتو اصل گفتگوی تمدنها دنبال می شد، توانست تاحدودی مؤثر افتد ک...

چرا کشورهای عربی طی یک دهه گذشته در زمینه انرژی هسته‏ای به شدت فعال شده‏اند؟ این کشورها تاکنون از چه الگوهایی پیروی نموده‏اند و چه موفقیت‏های در این زمینه به دست آورده‏اند؟ این‏ها مهم‏ترین پرسش‏هایی هستند که مقاله حاضر درصدد پاسخ‏گویی به آنهاست. کشورهای عربی به استثنای چند کشور از جمله مصر، سوریه و عراق تا سال 3002 چندان در زمینه هسته‏ای فعال نبودند. این کشورها طی این سال از سیاست آمریکا در منط...

متغیر منطقه‏ای مولفه مهمی در جنگ بین کشورها محسوب می‏شود. کشورهای پیرامونی و کشورهای همسایه دولت‏های درگیر، براساس تأمین حداکثری منافع ملی، گزینه‏های مختلفی را همچون بی‏طرفی تا حمایت‏های ضمنی و آشکار از طرف‏های درگیر و حتی مداخله در جنگ به نفع یکی از طرفین را پیش رو دارند. جنگ ایران و عراق نیز از این قاعده مستثنی نیست. این جنگ، رویداد منطقه‏ای مهمی بود که کشورهای پیرامونی را تحت‏ تأثیر قرار داد...

حضور سازمان پیمان آتلانتیک شمالی درمنطقه خلیج فارس به عنوان یکی از بازیگران اصلی حوزه امنیت و تیعات امنیتی آن در شرایط حاضر امری مهم تلقی می شود. لذا سئوال اصلی، که این پژوهش درصدد پاسخ گویی به آن بر آمد این بود که با توجه به موقعیت ژئوپلتیک وژئواستراتژیک منطقه خلیج فارس، همکاری ناتوبا برخی کشورهای منطقه چه تبعات امنیتی برای این منطقه در پی خواهد داشت؟ در واقع حضورناتو در منطقه موجب دو نوع نگرش...

خلیج فارس از چند دهه گذشته منطقه‌ای حیاتی، استراتژیکی و کانون مسئله امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است و موقعیت ژئواستراتژیک، منابع عظیم انرژی، رقابت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای، وابستگی‌های خارجی در این حوزه و مناقشات و بحران‌های منطقه‌ای، تاکنون از مؤلفه‌های اصلی واگرایی و نبود همگرایی منطقه‌ای آن بوده است. اکنون ظهور مؤلفه نوین خرید‌های کلان تسلیحاتی و افزایش وابستگی‌های نظامی - امنیتی می‌توا...

طبق داده های مختلف از شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، وضعیت منطقه جهت یک همگرایی گسترده تر نسبت به اتحادیه اروپا در سطح خیلی پایین تری قرار دارد. از مجموعه عوامل همگرایی تنها عامل انسجام اجتماعی از عوامل موثر در زمینه همگرایی منطقه ای شورا بوده است در مقابل دولتهای عضو اتحادیه اروپا تفکر عملگرایانه ای در پیش گرفتند که توانستند گام های اتحاد را یکی پس از دیگری ب...

به موازات پیروزی انقلاب اسلامی در فوریه 1979 بازتاب منطقه­ای و بین­المللی این انقلاب با توجه به رخداد آن در منطقه حساس خاورمیانه اهمیت یافت. بازتاب این انقلاب برای برخی امیدوار کننده و برای برخی نیز نگران­کننده بود. در این بین کشورهای عربی منطقه که به لحاظ فرهنگی و اقتصادی ایران را رقیب خود می­دانستند، درصدد مقابله با تاثیرات احتمالی انقلاب ایران برآمدند. یعنی اگر نمود اصلی برخورد مستقیم اعراب ...

بحرین کشوری کوچک اما مهم در معادلات منطقه ای است. این کشور در دوره پس از استقلال از ایران در سال 1971 همواره تلاش داشته تا با توجه به ضعف ژئوپلتیکی و ناتوانی در حفظ امنیت و استقلال به اتحاد با قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای مبادرت کند. لذا زمانیکه تشکیل شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 مطرح شد این کشور با توجه به ضعف های ساختاری در حوزه های مختلف و بویژه مسأله دموکراسی به عضویت آن در آمد. ای...