صورتگرایی یکی از رویکردهای جدید نقد ادبی است که در اوایل قرن بیستم میلادی در روسیه شکل گرفت. سپس به چک و آمریکا انتقال یافت. شکل، فرم و صورت اثر ادبی، هدف اصلی این نقد است. پیش از پیدایش صورتگرایی، هر آنچه در ادبیات و نقد ادبی رواج داشت، نویسنده محور و معطوف به شرایط تاریخی و اجتماعی وی بود. پس از ظهور این مکتب، نویسنده محوری کنار گذاشته شد و متن محوری معیار نقد و تحلیل آثار ادبی قرار گرفت. با ...

مسئله ی اصلی در این پژوهش، آشنایی زدایی و هنجارگریزی در غزلیّات مولوی است. برای این منظور، نگارنده تلاش می-کند ضمن بررسی دویست و پنجاه غزل از غزلیّات شمس، انواع هنجارگریزی را در آن ها نشان دهد. در مبحث هنجارگریزیِ معنایی با بحث روی مشخّصه هایِ مجاز، تشبیه، استعاره، کنایه، سمبل و پارادوکس بیان می کند که مولانا توانسته است به واسطه ی ایجاد مکثِ هنری، واداشتنِ ذهن خواننده برای رسیدن به معنای اصلی و نیز ب...

هنجارگریزی که با واژگانی چون آشنایی¬زدایی و برجسته¬سازی قرابت معنایی دارد از اصطلاحاتی است که نخستین بار به¬صورت علمی از طرف منتقد شکل¬گرای روس اشکلوفسکی مطرح شد. هنجارگریزی عبارت است از تمام شگردهایی که مولف از آن سود جوید تا این¬که جهان متن خود را به چشم مخاطبان بیگانه بنماید و موضوع و محتوای متن را چنان جلوه دهد که گویی قبل از این، چنین متنی وجود نداشته¬است. در حقیقت هنجارگریزی یکی از موثرتر...

در سطح فرم اشعار بیدل دهلوی، عناصر متعددی زبان را نامألوف کرده­ و منجر به هنجارگریزی شده­ است. «وابسته­های خاص عددی» از مهم‌ترین این عناصر است که دریافت معنی را نیز دشوار کرده است. وابسته­های خاص عددی کلماتی هستند که در محور همنشینی زبان، هنگامی که با معدود رابطۀ معنایی برقرار می­کنند، از هنجار عادی و متعارف زبان خارج می­شوند. در زبان اشعار بیدل دهلوی، برجسته­ترین و نامدارترین شاعر سبک هندی، وا...

هنجارگریزی یکی از وجوه «رستاخیز واژگان» بر مبنای زبان شناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه ها و نه ساختار عمیق و ژرفی، باعث لذت ادبی مخاطب می شود. هرچند نظریة هنجارگریزی توسط صورتگرایان روس مطرح شده است، اما مفهوم آن در آثار نقدی و بلاغی عرب با تعابیری چون «الإنتقال» ، «الإتساع» ، «الشجاعة» ، «الضرورة» و ... یافت می شود. ماهیت فرامنطقی، عقلی و عرفی معانی و حقایق عرفانی از یک سو و محدودیت حو...

زبان و ادبیات که خود همواره ابزاری برای بیان اعتراض در تمام حوزه­های اجتماعی قلمداد می­شده است در جریان شعر و نثر «تزریق» در ایران و مکتب «دادائیسم» در اروپا، بنای اعتراض اجتماعی و فرهنگی خود را استوار کرد و با بر هم زدن عادات نحوی و معنایی در پیکره واحدهای زنجیری و زبر زنجیری زبان، شالوده این اعتراض‌ها را شکل داد. مکتب دادائیسم با بر هم زدن و تمسخر ذوق متعارف، درصدد هنجارگریزی است و البته این ...

هنجارافزایی و هنجارگریزی دو بخش عمده از برجسته سازی ادبی به شمار می‌آیند که بهره گیری از آن‌ها می‌تواند نقطه عطفی در زبان شعر یک شاعر محسوب گردد. در این راستا، بر آن‌ایم تا در پژوهشی توصیفی- تحلیلی به بررسی ابزارهای شعرآفرینی، بالأخص از نوع هنجارگریزی آن در یکی از اشعار شاعر برجسته ایرانی، ملک الشعرای بهار، بپردازیم. برای این منظور، پس از گریزی کوتاه به الگوی هنجارگریزی زبانی ...

اگرچه در شعر معاصر، به‌ویژه شعر قیصر، عوامل فراوان سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره نقش دارند و محتوای این اشعار با فضای انقلاب، جنگ، شهادت و احساس دریغ و افسوس از به‌جاماندن از قافله شهدا و... ارتباط تنگاتنگ دارد، بررسی عوامل زبانی از دیدگاه صورتگرایی و عینی نیز حائز اهمیت است. یکی از موارد صورتگرایی در بررسی اشعار و به‌طور کلی متون ادبی، خواه نظم و خواه نثر، عنصر برجسته‌سازی است که عناوینی چون ...

تبلیغات، امروزه به عنوان یکی از موضوعات مهم بین رشته ای در تحقیقات و مطالعات ارتباط جمعی مورد توجه پژوهشگران است. در این پژوهش نگارنده پس از ضبط 100 تبلیغ بازرگانی رادیویی و تلویزیونی به مدت ده ماه از شبکه های سراسری، یک و دو و سه به بررسی زبان شناختی زبان تبلیغات از نظر "گای کوک" می پردازد. کوک زبان تبلیغ را نوعی گفتمان دانسته و آن را به زبان و فرازبان و متن و بافت تقسیم می کند، نگارنده این ام...