تشبیه به عنوان یکی از اصلی ترین ابزار صور خیال در شعر مطرح است . به گونه ای که شاعران تمامی ادوار ادبی هر یک در حد توان خویش و تحت تأثیر محیط فرهنگی،طبیعی و تاریخی زمان خود در آفریدن تصاویر شعری از این آرایه بهره جسته اند. خاقانی شاعر قرن ششم به عنوان پرآوازه ترین شاعر سبک آذربایجانی و بزرگ ترین قصیده سرای ادب پارسی در استفاده از این آرایه و وارد کردن تشبیهات و استعارات بکر و بدیع آن هم از گونه...

در شمارۀ یازدهم فصلنامۀ درّ دری مقاله‌ای با نام «عدم آشنایی خاقانی با موسیقی سنتی» از فیروز فاضلی (استادیار دانشگاه گیلان) و مجید ایران نژاد نجف آبادی (دانشجوی دکتری) منتشر گردید، در اینجا به نقد و بررسیِ آن مقاله پرداخته شده است. به عقیدۀ بنده ، خلافِ نظر مؤلفان مذکور ، اینکه خاقانی در شعرش به چگونگیِ دقیق و تعریفِ مصطلحاتِ موسیقی نپرداخته ، دلیل بر عدم شناخت او نیست ؛ بلکه او مصطلحاتِ موسیقی را مانن...

نوشتن شرح بر دیوان‌های شعری کار دشواری است و نیاز به صرف وقت و دقّت بسیار دارد. شارح باید با دنیای فکری و ذهنی شاعر آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند شرحی دقیق و مستوفی بنویسد؛ به عبارت دیگر، شارح باید ارتباط بین محتوای کلام شاعر و بُعد فنی و شیوۀ بیان او را بداند تا شرحی منقح به‌دست دهد. خاقانی از همان دست شاعرانی است که علاوه بر اندیشیدن به محتوای کلام به جنبۀ فنی و شیوۀ گفتن خود تأکید می‌ورزد. ...

از دیرباز شعرا و نویسندگان به شیوه های مختلف اشعار خود را با آیات و احادیث زینت داده اند؛ به گونه ای که این شیوه ها در دواوینمختلف وجوه اشتراک و افتراق زیادی دارد. غرض از مقاله حاضر تبیین شیوه های تأثیرپذیری خاقانی از قرآن و حدیث است و یافتن این نکته که اصالت سبک خاقانی در تأثیرپذیری چیست؟ حاصل تحقیق نشان می دهد که خاقانی از شیوه های الهامی– بنیادی، گزاره ا، گزارشی از نوع ترجمه بسیار استفاده می...

در تذکره ها، تاریخ ادبیّات ها، شروح و مقدّم? آثار مربوط به سنائی و خاقانی، به تاثیر و تاثّر این دو شاعر، با عبارات تکراری و مشابه اشاره شده است. این اشارات، اغلب کُلّی گویی هایی بی فایده و غیر قابل استفاده اند که عملاً، پرده از چند و چون، دامنه ، میزان و کیفیّت این تاثیر و تاثّر ها، برنمی دارند. برای روشن کردن این موضوع، مقیاس و میزانی لازم است تا شعر سنائی با شعر خاقانی، سنجیده و درستی یا نادرستی این ...

بیان در لغت به معنی روشنی و آشکاری و در اصطلاح یکی از سه شاخ? علوم بلاغت است که در آن از شیو? بیان مطلب و مقصودی واحد، به گونه های مختلف، بحث می شود. هر شاعر یا نویسنده ای برای بیان مقصود خود، با کمک نیروی تخیّل شکل های متفاوتی از بیان را ممکن است به کار ببرد که در مجموع از هم? آن ها به عنوان صور خیال (تصویر) یاد می شود، بنابراین فنّ بیان در حقیقت بحث دربار? تصویر و شکل های مختلف ارائه آن ها است....

خاقانی شروانی ملقب به «افضل‌الدین» از شعرای متشرع سده ششم هجری است. وجود مضامین علمی چون مضامین طب، نجوم، فلسفه، کلام، عرفان و اندیشه‌های مذهبی در سخن او سبب شده است تا او را «حکیم» نیز بخوانند. باورهای دینی و اندیشه‌های مبتنی بر شرع از مهمترین درونمایه‌های شعر خاقانی است که عموماً در قالب تصاویر بدیع و شاعرانه، ساخته و پرداخته شده است. محور اصلی پژوهش حاضر، بررسی تجلی کعبه در دیوان خاقانی از من...

اشعار خاقانی مشحون از نکاتی است که به  انواع علوم زمانة او اشاره دارند و وی آنها را در تاروپود شعر خود تنیده ­است. همین اصل باعث شده ­است تا دریافت شعر او بدون درک دقایقی که از انواع علوم (طب، نجوم، تاریخ، اسطوره، جغرافیا و…) در شعرش به­کاربسته است، محال بنماید. یکی از مبانی مهمّی که خاقانی در اشعارش برای فربه­کردن فضای شعری بهره جسته است، آیات الهی، احادیث و روایات پیشوایان دینی است. در زمانة خ...

این پایان نامه به بررسی خودشیفتگی در قصاید حکیم خاقانی،شاعر قرن ششم،پرداخته است. خودشیفتگی خود را ستودن و درباره ی خوبی ها و توانایی های خود سخن گفتن است و فرد خودستا کسی است که کردار و رفتار خود را بستاید و از فضیلت و برتری خود صحبت کند. خودشیفتگی یکی از بارزترین موضوعات شعر فارسی است که از زمان پیدایش شعر دری در ادبیّات ظهور کرده و تاکنون نیز ادامه یافته است. منظور از خودستایی در شعر، فخر و نا...

 توسعه تصویر و خیال پردازی در شعر منوط به استفاده از همه ظرفیت های زبان است ؛یکی از از ابزارهای تولید و توسعه تصاویر، توجه به روح تقابلی واژگان در فرهنگ و زبان است.براساس نظریه تقابلی زبان ، ذهن در مواجه با یک مدلول از تصور شهرت یکی به تصور شهرت دیگری منتقل می شود.بنابراین رابطه بین کلمات و اصطلاحات و نشانه ها در یک سیستم و ساختار زبانی آشکار می گردد.اشعار خاقانی در اغلب موارد با شبکه ای از تصا...