نقش انسان در افعال خود، از مباحث مهم کلامی و تفسیری است. فخر رازی همه اعمال انسان را منسوب به خدا می‌داند و انتساب خالقیت اعمال، توسط انسان را موجب نفی یا تضعیف قدرت خداوند دانسته و کفر و ایمان انسان را ناشی از خلقت خدا شمرده است. اما نظریه متقن و استواری ارائه نکرده، گاه انسان را مجبور شمرده، گاه به آزادی انسان تمایل نشان داده و گاه با طرح نظریه کسب و تمایز بین اراده و خلق خداوند، از پذیرش جبر...

یکی از مهم ترین مسائل کلام و فلسفۀ دین، مسئلۀ شر (درد و رنج) و ارتباط آن با خدا و صفات اوست. به این صورت که چرا از سویی، خداوند قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه علی الاطلاق است و از سوی دیگر، در جهان شر (درد و رنج ) وجود دارد. در این نوشته ، به یک رویکرد (پاسخ) مهم و مشهور، اما از دو نظرگاه طبیعی و وجودی (که از جانب فلاسفه و متکلمان مطرح شده) پرداخته شده است. طبیعی از این نظر که شرور لازمۀ خیرات ...

سوئینبرن، فیلسوف دین معاصر، در آثار خود تلاش کرده است تا تقریر جدیدی از براهین اثبات وجود خدا ارائه دهد. وی قبل از پرداختن به این براهین، ابتدا به تبیین صفات خداوند پرداخته است؛ سرمدیت، قدرت، علم، خیریت، تشخص و اختیار از جمله صفاتی است که او به تحلیل آنها پرداخته و گاه تبیین های منحصر به فردی از آنها ارائه نموده است. تقسیم صفات به دو گروه اصلی و استنتاجی، تصریح به عدم تعلق قدرت مطلق خداوند به م...

هدف از این تحقیق بررسی تطبیقی دیدگاه ابن سینا و امام خمینی(ره) در مساله توحید ذات و صفات الهی است. به روش کتابخانه ای و به شیوه تطبیقی در قالب پنج فصل به طور تطبیقی و تلفیقی تنظیم شده است. مباحث مورد تحقیق در این پایان نامه عبارتند از : فصل اول: کلیات. فصل دوم: شامل تعریف، اقسام توحید، پیشینه مباحث توحیدی از نگاه مفسران و در اندیشه کلامی، عرفانی، فلسفی و در ادامه اقسام توحید و صفات الهی از دید...

نگاهی به درست­نویسی نشانۀ نفی не در صفات زبان روسی در مقایسه با پیشوندهای نفی معادل آن در زبان فارسی   حسین غلامی[1] رضوان حسن زاده2 ویگن حسن زاده3 تاریخ دریافت: 20/11/90 تاریخ تصویب:9/7/91 چکیده نفی از جمله مقوله­های زبانی است که در همۀ زبان­ها وجود دارد و از دیرباز مورد توجه علومی چون فلسفه، منطق، روان­شناسی و زبان­شناسی بوده­است. تاکنون پژوهش­های متعددی پیرامون مسایل مربوط به این مقوله از زب...

در آثار علامه طباطبایی، دست کم سه دیدگاه متفاوت درباره نحوه اتّصاف ذات الهی به صفات فعل مشاهده می¬شود: عینیّت صفات فعل با ذات؛ زیادت صفات فعل بر ذات؛ و عدم اتّصاف ذات به صفات فعل، چه به نحو زیادت و چه به نحو عینیّت. حال پرسش این است که آیا او به سه دیدگاه متعارض در این باره باور داشته؛ یا این دیدگاه¬های سه¬گانه، متعارض نیستند و با یکدیگر جمع می¬شوند؟ به نظر می¬رسد این سه دیدگاه، بر مبنای اعتبارات م...

در آثار علامة طباطبایی، دست کم سه دیدگاه متفاوت دربارة نحوة اتّصاف ذات الهی به صفات فعل مشاهده می¬شود: عینیّت صفات فعل با ذات؛ زیادت صفات فعل بر ذات؛ و عدم اتّصاف ذات به صفات فعل، چه به نحو زیادت و چه به نحو عینیّت. حال پرسش این است که آیا او به سه دیدگاه متعارض در این باره باور داشته؛ یا این دیدگاه¬های سه¬گانه، متعارض نیستند و با یکدیگر جمع می¬شوند؟ به نظر می¬رسد این سه دیدگاه، بر مبنای اعتبارات م...

نگاهی به درست­نویسی نشانۀ نفی НЕ در صفات زبان روسی در مقایسه با پیشوندهای نفی معادل آن در زبان فارسی   حسین غلامی[1] رضوان حسن زاده2 ویگن حسن زاده3 تاریخ دریافت: 20/11/90 تاریخ تصویب:9/7/91 چکیده نفی از جمله مقوله­های زبانی است که در همۀ زبان­ها وجود دارد و از دیرباز مورد توجه علومی چون فلسفه، منطق، روان­شناسی و زبان­شناسی بوده­است. تاکنون پژوهش­های متعددی پیرامون مسایل مربوط به این م...

فلسفة اسلامی همواره در تاریخی درازمدت با امواج گوناگون و شکننده ای از مخالفت ها و شبه تراشی ها مواجه بوده و پژوهش های عمیقی برای دفع آنها انجام گرفته است، و همین امر موجب رشد کمّی و کیفی فلسفة اسلامی شده است. اگر روزگاری جبر و تفویض، حدوث زمانی عالم، زیادت صفات واجب و نفی علت غایی، نفی ضرورت و اعتقاد به اولویت، مرئی بودن خداوند، نفی حسن و قبح ذاتی و مخدوش شدن عدل الهی و ده ها مسئلة دیگر، فلسفة ا...

نحوة وجود صفات الهی و نوع ارتباط آنها با ذات مقدس حق از اصلی ترین مسائل خداشناسی است که نطریات گوناگونی در بارة آن از طرف مکاتب فلسفی، کلامی و فرقه­های مذهبی بیان شده است. اگر چه این مسأله هم در باب صفات ذات مطرح است و هم در باب صفات فعل. اما بررسی آن در قلمرو صفات فعل از  اهمیت و صعوبت بیشتری برخوردار است. این صفات طبق نظر مشهور فیلسوفان مسلمان، زائد بر ذات و صرفاً انتزاعاتی ذهنی اند. با این حا...