آگاهی از ملاک یک حکم به ما فرصت می‌دهد که همگام با وسعت محدودۀ ملاک، دایرۀ شمول حکم را کوچک یا بزرگ کنیم. حرمت صورتگری با صرف نظر از قیود، از مسلّمات فقه مذاهب اسلامی است؛ ولی با توجه به ویژگی‌های موضوع این حکم در ظرف تشریع، احتمال می‌دهیم که تشریع حرمت، تحت تأثیر خصوصیات موضوع در آن زمان صورت پذیرفته باشد. پس کشف ملاک این حکم شاید در تعمیم آن نسبت به مصادیق امروزینش مؤثر باشد. ملاک این حکم از ر...

اصولا بحث در علل احکام شرعی از این منظر که مکلف به مقتضای بعندگی بایستی در مقابل خداوندتسلیم محض باشد موضوعیت ندارد، همین طور به لحاظ علم بشر، آگاهی کامل به مصالح و مفاسدی که نزد شارع مقدس منظور است از قلمرو توان علمی انسان خارج است در عین حال ازآنجا که قرآن کریم به تعقل و اندیشه دعوت فرموده و گاه به بعض مصالح و مفاسد در تشریع احکام اشاره نموده همین طور در احادیث معصومین- علیهم السلام- چنین شیو...

گوهر ادیان توحید است و گوهر دینداری عبودیت. نویسنده پس از تفکیک مفهومی دو واژه »گوهر« و »ذاتی« نخست به روشهای کشف گوهر دین پرداخته و از سه احتمال نام می برد یکی عقل، دیگر شهود و سوم خود آموزه های دین و سپس با  نقد دو روش نخست، شیوه سوم را می پذیرد، آن گاه معیارهایی را برای کشف گوهر دین از آموزه ها مطرح می کند مثل تحلیل متون دینی، بررسی زیر ساختهای نظام آموزه ها، فرهنگ دینداران و رفتار دینداران....

رابطه علیّت برداشتی از عالم تکوین و کاربرد آن در عالم تشریع است. به نظر می رسد خاستگاه اصلی آن مباحث فقه سنّی در زمینه قیاس بوده که پرورش مباحث، نخست به بررسی رابطه علل موجود در احکام شرعی و معلول های آنها سرایت کرده و نحوه فراوری حکم شرعی از ادله عقلی را مورد کنکاش قرار داده وسپس دو عنوان علّت و معلول در قیاس اجمالی با سبب و مسبّب قرار گرفته است و فقیهان سنی نیم نگاهی به تمایزات آن دو انداخته اند....

بی‌گمان، عمل قانونگذاری بدون توجه به غایاتی که حکم به جهت ذاتشان به آنها تعلق می‌گیرد، آشوب‌زا و غیرحکیمانه می‌باشد. در شریعت اسلامی که شریعت مبتنی بر حکمت است، فن مقاصد در جهت تبیین غایات احکام تشریع اسلامی می‌باشد. در این میان برخی مقاصد تشریع را شامل پنج مقصد حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال دانسته‌اند و برخی عرض را هم به عنوان مقصدی در کنار این مقاصد یاد می‌کنند. صرف‌نظر از این که برخی این مقاص...

دربارۀ ماهیت عقد ضمان دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. ازآنجاکه هدف از تشریع عقد ضمان در فقه شیعه احسان و امتنان به مدیون است، عقد ضمان را موجب نقل ذمه می‌دانند؛ به ‌این‌ معنا که با تحقق عقد ضمان، ذمۀ مدیون بری و ذمۀ ضامن مشغول می‌گردد؛ براین‌اساس، هر امری که موجب بقای ذمۀ مدیون بعد از ضمان گردد، سبب بطلان شرط و عقد می‌شود. درمقابل، فقیهان اهل سنت هدف از تشریع عقد ضمان را حمایت از طلبکار، و ضمان را ...

چکیده : ولایت تشریعی پیامبر اکرم (ص) از نظر شیعه پذیرفته شده است و اختلاف عمده‌ای وجود ندارد، ولی این موضوع مورد قبول همه علمای اهل سنت نیست. به همین دلیل مقالة حاضر در پی تبیین اختیارات پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام الهی مبتنی بر «نظریة اذن و ولایت الهی پیامبر اکرم (ص) در تشریع احکام مبتنی بر آیات قران و آرای علمای فریقین» است. در آغاز، ادبیات نظری و مفاهیم اصلی مرور و سپس اصل نظریه تبی...