در پژوهش پیش رو، که در خصوص ویژگی‏های نثر فنّی در چند کتاب نثر مشهور فارسی بحث و بررسی به عمل آمده است، نثر فنّی از آغاز تا پایان دوره تکلّف، مورد ارزیابی قرار می‏گیرد. برای نیل به هدف مذکور، آثار برجسته‏ای که در این شیوه تدوین شده، با رویکردی تازه و متفاوت از آنچه تاکنون در برخی کتب سبک‏شناسی دیده می‏شود انتخاب و نکات قابل ملاحظه هر یک، از دیدگاه مورد نظر نگارنده، استخراج و عرضه می‏گردد. در این ر...

ظلم و بی‌داد عصر ناصری در کنار بی‌قانونی‌ها و هرج و مرج‌های ناشی از آن، در نهایت منجر به نهضت مشروطه خواهی و وقوع انقلاب مشروطه و به تبع آن تصویب قانون اساسی و تشکیل نخستین مجلس قانون گذاری در ایران گردید. اگر چه ظهور قوانین و ایجاد نظام حقوقی جدید در ایران مولود انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس قانون‌گذاری است؛ اما این میل به «قانون» و «قانون خواهی» قاعدتاً بدون یک پشتوانه ذهنی از نیاز به قانون که ری...

منطقه آذربایجان در تکوین اندیشه های روشنفکری و انقلابی پیش از مشروطه و همچنین در پیروزی انقلاب مشروطه نقشی تاریخی داشته است. پایداری مردم تبریز در «حصر تبریز» به فتح تهران بوسیله مشروطه خواهان آذری، شمالی و بختیاری انجامید. درباره انقلاب مشروطه این پرسش مطرح است که اکثریت های قومی چه نقش ایجابی یا سلبی در آن داشتند؟ فرضیه مقاله می گوید «منطقه آذربایجان از نظر داخلی و خارجی در تکوین و پیروزی انق...

انتشار روزنامه ها در دورۀ قاجاریه باعث شد که بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اداری و نیز ابعاد گوناگون زندگی مردم در ولایات مختلف انعکاس یابد و دست کم قشر باسواد از وضعیت شهرهای گوناگون مطلع شوند. در این میان روزنامه هایی چون وقایع اتفاقیه و دولت علیۀ ایران، اخبار گوناگونی را از اوضاع شهرها ارائه کرده اند و از آن جمله به ولایت کرمان پرداخته اند. کرمان پیش از مشروطه بنا به دلای...

این پژوهش بر آن است تا تأثیر متون ترجمه شده را بر ورود زبان عامیانه به نثر دوره ی مشروطه مورد بررسی قرار دهد. یکی از تحولاتی که در دوره ی مشروطه در ادبیات رخ داد، کاربرد زبان عامیانه در آثار ادبی است. بررسی عواملی که منجر به چنین تغییری شدند حائز اهمیت می باشد. ازین رو تحقیقی که پیش رو دارید می کوشد تا به دو سؤال پاسخ گوید؛ نخست اینکه رمان های ترجمه شده و تألیفی در دوران قاجار از حیث کاربرد زبا...

انقلاب مشروطه نه تنها باعث ایجاد تغییر در ساختارهای سیاسی شد، بلکه به همراه خود مفاهیم و اصطلاحات گسترده‌ای را راجع به سیاست، اجتماع و حقوق فردی و اجتماعی وارد ادبیات سیاسی، حقوقی و اجتماعی کشور کرد. مفهوم آزادی یکی از مفاهیمی است که در دورۀ انقلاب مشروطه مورد توجه مطبوعات قرار گرفت و نویسندگان مطبوعات به ارائۀ تعاریف گوناگون از این مفهوم و ایضاح و بازنمایی آن پرداختند. این پژوهش با تحلیل محتوا...

از زمان آشنایی ایرانیان با غرب در دوره قاجار، آزادی بهعنوان مفهومی اعتباری به کار رفت که معنا و تعریفی خاص و متفاوت از گذشته داشت. در این معنا، روشنفکران دوره‌ی قاجار؛ بهخصوص عهد ناصرالدینشاه سهم بسزایی در وارد کردن این مفهوم و تطبیق دادن آن با فرهنگ جامعه‌ی اسلامی ـ ایرانی داشتند. این پژوهش درصدد است تا با واکاوی مفهوم آزادی در آثار متفکران غربی، به مسیر انتقال این مفهوم به ایران، تعریف آن و چ...

نویسنده در مقاله حاضر، که بیش از دو دهه پیش به نگارش درآورده است، می‏کوشد با روشن ساختن جنبه‏های مختلف مشارکت مردمی در تحقق انقلاب مشروطه آن را از جنبشهای غیر اصیل که در خاورمیانه روی داده متمایز ساخته و در ردیف یکی از انقلابهای مهم جهان به شمارآورد. وی نخست به تشریح موقعیت خاص ایران در قیاس با کشورهای نظیر مصر و عثمانی می‏پردازد و از زمینه‏های موجود در ایران برای وقوع یک انقلاب مردمی سخن م...

«سیاحت‏نامه ابراهیم بیگ» به قلم زین‏العابدین مراغه‏ای از مهم‏ترین کتاب‏هایی است که در اواخر دوره‏ی قاجار نوشته شده است. این کتاب در بیداری ایرانیان و تغییر رژیم استبدادی به مشروطه بی تأثیر نبود. علّت تأثیر گذاری این کتاب بر مردم، محتوای رئالیستی آن است. نویسنده‏ی این رمان با شرح فضای جامعه و ترسیم حرکت فرد در این فضا به طرح تعاملات متقابل فرد و جامعه پرداخته است. بدین جهت واقعیّت‏های اجتماعی نمود...

دولت به مثابه تنها سازمان مدیریت اجتماعی که از انحصار مشروع به کارگیری زور برخوردار است و اقتدار آن بر تمامی افراد و گروه‌های سرزمینی تحمیل می‌شود، همواره یکی از چالش برانگیزترین مسائل دانشمندان علوم سیاسی و متفکرین حقوق عمومی بوده است. صرف نظر از این‌که به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران سازمان‌های اجباراجتماعی پیش از معاهدات وستفالی را اساساً نمی‌توان دولت نامید، بلکه صرفاً نوعی حکومت یا دولت پیشام...