بیدل دهلوی یکی از شاعران معروف عصر صفوی در سده یازدهم و دوازدهم هجری و شاعری برجسته در تاریخ ادب فارسی است؛ به‌گونه‌ای که بعد از جامی و امیر خسرو بزرگ‌ترین شاعر تلقی می‌شود. بیدل را از نظر نازک‌اندیشی و پرکاری باید نماینده تمام‌عیار سبک هندی به‌شمار آوریم؛ زیرا تمام خصایص شعری گویندگان عهد صفوی را به‌گونه‌ای روشن‌تر و مشخص‌تر می‌توان در آثار او جست‌وجو کرد. هنجارگریزی یکی از مؤثرترین شیوه‌های ب...

از جمله ویژگی های مکتب تبریز صفوی، ایجاد فضای نمایشی برخاسته از احساس نگارگر، متأثّر از متن اصلی است. از نمونه های بارز این امر، تصاویر نقش شده در شاهنامه شاه طهماسبی و نسخ مصوّر ارزشمند دیگری از شاهنامه در این دوره است. پژوهش حاضر، به طرح پرسش: «ساختار روایت تصویری و به کارگیری عناصر تجسمی در فضاسازی خان اوّل رستم، در آثار دو هنرمند شاخص مکتب تبریز صفوی، میرمصوّر و سلطان محمد، دارای چه وجوه اشتراک...

در تاریخ ایران پس از اسلام، عصر صفوی به لحاظ تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری نقط? عطفی محسوب می شود. ارتباط و تعامل خوشنویسی با نگارگری در طول دور? صفوی تحولات فراوانی پیدا می کند. خوشنویسی و نگارگری در اوایل دور? صفوی، در خدمت کتاب آرایی همگام با یکدیگر رشد می یابند. اما به تدریج ارتباط آن ها کاهش یافته و در نهایت، هر یک به طور مستقل مسیر خود را طی می نمایند. این تحقیق سعی بر آن دا...

بسیاری از نگارگران به طور معمول، از فضاهای واقعی و عینی برای طراحی آثار خود استفاده کرده اند و متناسب با موضوع اثر، از فضاها و تزئینات معماری بهره برده اند . با توجه به تعداد زیاد این گونه نگاره ها ، در این مقاله سعی شده تا به بررسی و مطالعه برخی از نگاره های کمال الدین بهزاد در مکتب هرات و صفوی ، که در آنها تزئینات معماری اسلامی وجود دارد ، پرداخته شود. آیا بهزاد با دیدن آثار معماری معاصرش ، ف...

این مقاله نخست یکی از مفاهیم کلیدی مطالعات آیکونوگرافی با عنوان «دانش نقش مایه ها »، را که از موارد مهم این حوزه مطالعاتی محسوب می شود، معرفی نموده، سپس این مفهوم را از طریق نگاره هایی چند از دو شاهنامه بایسنقری و طهماسبی، از مکاتب هرات و تبریز، به آزمون گذاشته است. با ارائه این فرض که به کارگیری نقش مایه های ادبی از طریق تصویر در مکتب تبریز صفوی در مقایسه با هرات تیموری با حساسیت و دقت چشمگیری...

نگارگری مکتب صفوی قرن دهم و یازدهم هجری قمری از نقاط اوج نگارگری ایران است. از شاهکارهای بزرگ این مکتب نگارگری می توان به هفت اورنگ جامی ابراهیم میرزا و آثار رضا عباسی اشاره کرد. در این مطالعه در میان موضوعات ممکن برای بررسی، به تصویر زن در نگاره های کتاب هفت اورنگ جامی از مکتب مشهد و آثار رضا عباسی پرداخته شده است و نه تنها جایگاه و میزان حضور زن در این آثار مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است ب...

با ظهور سلسلة صفویه، تحولی چشمگیر در تمامی عرصه های هنری و صنعتی، از جمله سفال های صفوی پدید آمد. برنامه ریزی های کلان شاه عباس، در این برهه به نوعی به ایجاد یک رنسانس در امر ساخت سفال انجامید. بکارگیری سلایق روز و در عین حال توجه به عناصر بومی و ادای دین به آنها، از سوی سفالگران منجر به تولید سفال هایی با مشخصات ترکیبی شد. سفال های این دوره شامل سفال های کوباچی، آبی و سفید، گمبرون، زرین فام، س...

شرفنامه قدیمی‌ترین تاریخ تفصیلی نوشته‌شده دربارۀ کردهاست. مؤلف آن امیر شرفخان بدلیسی از کودکی در دربار صفوی پرورش یافته بود و به‌واسطۀ موقعیت ایلی و خانوادگی سال‌ها از طرف پادشاهان صفوی مصدر امیری را داشت. از میان نسخه‌های متعدد این تاریخ، نسخۀ نگهداری‌شده در کتابخانۀ بودلیان، به‌عنوان تنها نسخۀ مصور، از اهمیت زیادی برخوردار است. این نسخۀ شرفنامه تاکنون از نظر محققان حوزۀ نگارگری ایرانی پنهان م...

چکیده مهمترین شاهکارهای تجلید دوران اسلامی مربوط به دوره های تیموری و صفوی است و بیشتر تجلیدها و کتاب آرایی های مذکور در کتابخانه-کارگاههای سلطنتی انجام شده است؛ خوشنویسی، تصویرسازی، تذهیب، تشعیر، تجلید و فنون مرتبط با آن (حکاکی، ضربی، سوخت، معرق و لاکی) در کارگاه های مذکور توسط هنرمندان به نام آن دوران انجام می گرفت. با این که در ابتدای دوره ی تیموری، نقوش هندسی برای تصویر روی جلد بیشترین کا...

یکی از موضوعات مهم تحقیقات ادبی بررسی عوامل ظهور و افول سبک‌هاست که معمولاً در فضای رابطه‌ای دوجانبه میان جامعه و ادبیات پدید می‌آیند و از میان رفتنشان نیز حاصل دگرگونی همین فضاست. در شعر فارسی عصر صفوی، با سبکی به نام «تزریق» مواجهیم که گرچه در عرصة ادبیات، دوام چندانی نداشت، اما به هر حال، شاعران این سبک، بخشی از تاریخ ادبیات ایران را به خود اختصاص داده‌اند. تزریق را می‌توان از جهت داشتن وجوه ...