چکیده کاوش در چیستی و چگونگی رابطة علم و دین و مدل‌سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه‌هایی که درصدد تبیین رابطة علم و دین برآمده‌اند (دیدگاه‌های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته‌اند و همگی در این نقص سهیم‌اند که عمدتاً بر جنبه‌های عملی و کاربردی تعامل میان علم و دین تأکید می‌کنند و مدل نظری مشخصی را، در خصوص رویارویی گزاره‌های عل...

معناشناسی واژه های قرآن از روش های نوین جستار در قرآن است. این رویکرد سعی دارد از راه تحلیل کلمات کلیدی قرآن، اندیشه های قرآن را درباره موضوع مورد نظر استخراج کند. موضوع جستار حاضر رحت الهی است، که همواره بر همه هستی روان است؛ رحمت الهی دارای دو تجلی است: رحمت رحمانی و رحمت رحیمی.با رحمت رحمانی خلقت شکل گرفت و با رحمت رحیمیه هستی به نهایت رشد خود رسید؛ و سعادت انسان که آراستگی به اسماء و صفات ا...

تقویت بنیان های قرآنی هنر، علاوه بر لزوم توجه به شرائط خلق اثر، مستلزم ارزیابی رویکرد قرآن به موضوع است. به منظور امکان سنجی چنین امری، آیات مربوط به نماز در قالب رویکردهای تبیینی یا توضیحی، ترویجی یا تبلیغی و تشریعی یا آموزشی دسته بندی شده و از سوی دیگر، آثار تصویری با موضوع نماز بررسی شده اند. در این بررسی، میزان توجه به این رویکردها در آثار تصویریِ ادوار پیشین اسلامی و دوران معاصر مورد توجه ب...

زبان‏شناسی ابزار توانمندی در مطالعه روشمند زبان به شمار می­آید که معناشناسی یکی از برجسته­ترین شاخه­های آن است که محققان بسیاری برای کشف بیشتر مقاصد مختلف یک متن به بررسی این جنبه از زبان­شناسی پرداخته­اند. دی­بوگراند در مطالعات معناشناسانه و نظریه خویش، عوامل 4 گانه­ای را معرفی کرده است که تمامی ابعاد لغوی و غیرلغوی متن را در برمی­گیرد. بر اساس این نظریه تحقق متنوارگی در یک متن مستلزم ح...

چکیده اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبان‌شناسان پیشین بدان پرداخته­اند و تعریف­هایی نیز از آن ارائه داده­اند. زبان­شناسان معاصر بر این باورند که در بررسی اشتراک لفظی باید میان دو اصطلاح «چند معنایی» و «اشتراک لفظی» تفاوت گذاشت. در اشتراک لفظی، دو واژه­ قاموسی از روی تصادف، ساختار صرفی واحدی پیدا می­کنند و هر یک با حفظ معنای خود، هم­آوا و هم نویس می‌شوند و در...

مسئله زبان دینی از جنبه‏های مختلفی همچون جنبه معناشناسانه قابل بررسی است. مسئله اساسی درباره معناشناسی زبان دین آن است که آیا می‌توان و چگونه می‌توان زبان و مفاهیم به‌کاررفته درباره مخلوقات را به‌نحو معنادار، حقیقی، ایجابی و صادق درباره خداوند به‌کار برد؟ چگونه می‌توان اوصاف منتزع از مخلوقات امکانی و به‌طور عمده منطبق بر آنها را به خداوند نامتناهی واجب بسیط اسناد داد؟ در این نوشتار، با بررسی تط...

پروفسور توشیهیکو‌ ایزوتسو، زبان‌شناس، فیلسوف، اسلام‌شناس و قرآن‌پژوه ژاپنی (1914-1993)، علاوه بر این‌که قرآن کریم را به ژاپنی ترجمه کرده است دارای دو اثر قرآنی به نام‌های خدا و انسان در قرآن و نیز مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن است که در آن‌ها با رویکردی معناشناسانه به تبیین ساختار اساسی آموزه‌های قرآن پرداخته است. وی متأثر از مکتب قوم ـ زبان‌شناسی یا مکتب بن است، که طبق آن هر زبانی جهان‌بینی ویژ...

این مقاله مطالعه‌ای معناشناسانه از «موسیقی مقاومت» است و تلاش دارد ساختار کلی حاکم بر موسیقی مقاومت در ایران را تحلیل کند. روش اجرای این مطالعه تحلیل انتقادی گفتمان بوده و از روش کشف و استخراج مفاهیم فرهنگی «مقاومت» در متن ترانه‌های موسیقی عامه پسند از طریق مقایسه تاریخی تولیدات موسیقی مقاومت در دو دوره قبل از انقلاب و دوره حاضر نیز استفاده کرده است. حوزه مطالعاتی و علمی مقاله همانا مطالعات فره...

ظاهر برخی از واژه‌های قرآن، نظریّة ترادف کلمات این کتاب آسمانی را در ذهن برخی صاحب‌نظران برجسته نموده، به طوری که عدّه‌ای، چه ضمن بیان معنای لغوی و چه بیان تفسیر این واژه‌ها، مترادف بودن اینگونه کلمات را برگزید‌ه‌اند، حال آنکه بررسی معناشناسانه و توجّه به سیاقِ طرح این واژه‌ها، تفاوت‌ها و ظرافت‌های ممیّزانة آن را تبیین می‌نماید، واژه‌های «اصطفی» و «اختار» از این قبیل‌ هستند. واژة «اصطفی» در قرآن کری...

برخی نظریه‌های اخلاقی به ویژه نظریه‌هایی که تبیینی توحیدی از ارزش اخلاقی ارائه داده‌اند به فاصلۀ عمیقی میان حیث معناشناختی و حیث وجودشناختی مقولات ارزشی دامن زده‌اند. اما به نظر می‌رسد ارائۀ هرگونه تبیین وجودشناسانۀ موفق از مقولات ارزشی به همسو بودن آن تبیین با ارتکازات مفهومی و شهودات معناشناختی ما بستگی دارد. در این مقاله، با انجام برخی کاوش‌های معناشناسانه دربارۀ خوبی و بدی امور به این نتیجه...