قرآن کریم در آیه 143 بقره، امت اسلام را به «امت وسط» توصیف کرده و آن را دلیل شایستگی این امت در شهادت دادن بر مردم دانسته‌ است. در باره چیستی «وسط بودن» و مصداق «امت وسط» میان مفسران فریقین اختلاف‌نظر است. مفسران اهل سنت، «وسط» را به عدل، خیر و اعتدال امت اسلام در مقایسه با امت‌های دیگر و نیز اعتدال احکام اسلام در مقایسه با احکامِ دین یهود و نصارا تفسیر نموده و مصداق «امت وسط» در قرآن را همه مسل...

آیۀ 17 سورۀ هود از جمله آیاتی است که با اختلاف آرای شیعه و اهل سنت رو‌به‌رو شده است. برخی از مفسران اهل سنت ابوبکر را مصداق "شاهد" معرفی کرده‌اند و با استناد به قراین و دلایلی از انتساب این آیه به امیرالمؤمنین (ع) خودداری کرده‌اند. اما مفسران شیعی با اتکای به دلایل متقن برون‌متنی و درون‌متنی بر این باور هستند که حضرت علی (ع) مصداق روشن "شاهد" در آیۀ شریفه است. از جملۀ دلایل برون‌متنی، روایات مت...

در آیات قرآن، افراد و گروه هایی ملعون خوانده شده اند. سر سلسله ملعونان و رانده شدگان از رحمت الهی، ابلیس است؛ رد دعوت ابلیس و ماندن در چارچوب دین، نیازمند شناخت مرزهای ممنوعه ای که مستلزم لعن ودوری ازرحمت الهی است، می باشد. از آن جا که عالم دنیا، عالم اسباب و مسببات است و نوع سبب ها قابل تکرارند شناخت علل لعن ضرورت می یابد چرا که خروج از دایره رحمت الهی آثار و پیامدهایی منفی و دردناک را...

حکما برای اثبات اشتراک معنوی وجود و ابطال مشترک لفظی بودن آن به گونه ای استدلال کرده اند که می توان سه دلیل ذیل را اهم و اخص آن دلایل دانست. این سه دلیل عبارت اند از: 1. مقسم واقع شدن و قابل قسمت بودن وجود به واجب و ممکن و جوهر و عرض؛ 2. تردید ذهن و تردد گمان، در خصوصیات ماهیات اشیا، با بقای جزم و یقین به مطلق وجود؛ 3. واحدبودن نقیض وجود، یعنی عدم. این در حالی است که، از میان حکمای معاصر، م...

واژۀ «اولی الامر» تنها در دو آیۀ 59 و 83 سورۀ نساء به کار رفته و از نظر اصطلاح‌شناسی مورد نزاع فریقین است. بسیاری از بزرگان شیعه مصداق این تعبیر را در آیۀ 59 تنها بر معصومین(ع) حمل کرده‌اند و با تکیه بر سیاق و روایاتی متعدد عصمت «اولی‌الامر» را ضروری پنداشته‌اند. تعیین مصداق این اصطلاح در آیۀ 83، شیعیان را به دو دسته تقسیم کرده است: گروهی با ادلۀ درون متنی و استناد به روایات، لزوم عصمت را استنب...

برخی از مفسّران و متکلّمان اهل سنّت کوشیده اند برای آنچه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این مستندات، آیه 69 از سوره نساء به انضمام آیه ششم و هفتم سوره حمد است که در نظر برخی از مفسّران اهل سنّت از جایگاه خاصّی در مبحث خلافت برخوردار است و یکی از مستندات و دلایل آنان برای اثبات خلافت ابوبکر می باشد. به نظر می رسد که اختلاف در تعیین مصداق «صدّیق» که به دلیل روایات متعارض ب...

چکیده   عصمت ائمه اثنی عشر (ع) از سهو و گناه، از موضوعات اختلافی میان شیعه و اهل تسنّن است. در میان مفّسران اهل تسنّن، فخر رازی در تفسیر مفاتیح الغیب، ذیل آیه 59 سوره نساء، با بیانی استدلالی، عصمت اولی الامر را به اثبات رسانده، لکن در مورد مصداق آن بر خلاف شیعه امامیه، بر این باور است که مراد از اولی الامر نه امامان شیعه (ع) بلکه اهل حلّ و عقد از امّت اسلام است. در حالی که علّامه طباطبایی، ضمن پاسخ ب...

روایات مجوز قرائت مردم، علیرغم تأیید اختلاف اجمالی قرائت اهل بیت(ع) با قرائت های رایج، پرسشگر را به قرائتی همانند مردم مأمور می کنند. برخی، وجود قرائت های هفت گانه را مصداق تجویز این روایات خوانده اند اما بعضی با نظر به زمان صدور، آن ها را ناظر به قرائت های رایج در عصر ائمه(ع) شمرده اند. بعضی نیز روایت حفص را تنها مصداق آن می دانند. این پژوهش، با توجه به قرائنی که برای شهرت دیگر قرائت های هفت گ...

آیه 55 مائده، از آیات چالشی و مورد اختلاف میان علما، اندیشمندان و مفسران فریقین است. دلیل اصلی این اختلاف، وجود واژه «ولیّ» و عبارت «الذین آمنوا...» در ترکیب آیه است. مفسران و علمای اهل سنت در برداشت خود از معنای «ولیّ» و یافتن مصداق برای «الذین آمنوا...» دیدگاهی متفاوت از علما و مفسران شیعه ارائه کرده اند. جمعی از مفسران اهل سنت، ولیّ را در آیه ولایت، به معنای دوستی، یاری، محبت و ... پنداشته اند ...

چکیده انتظار حالتی روانی است که سبب وجود آمادگی در شخص و زمینه ساز تحول در معرفت، احساس، رفتار و عمل آدمی می شود تا لایق رسیدن به چیزی که منتظر آن است، شود. شعر"انتظار" به خصوص وجه دینی آن در میان شاعران ایرانی، جایگاه شایسته ای دارد و حافظ از زمره ی شاعرانی است که انتظار در سراسر دیوان او نمود دارد. هدف پایان نامه ی حاضر و آنچه که این پژوهش را نسبت به دیگر پژوهش های انجام شده، متمایز می ک...