پاتریشیا کرون و مایکل کوک، در نظریۀ هاجریسم مدعی شده‌اند که اسلام، خاستگاه هاجری داشته است. این فرضیه می‌گوید که خاستگاه اصلی اسلام نه در شهرهای مکه و مدینه، بلکه در منطقه‌ای در شمال ‌غربی شبه‌جزیرۀ عربستان بوده که از نظر تاریخی، به‌خصوص در منابع یهودی، محل سکونت هاجریان محسوب می‌شده است. استناد آنها در این فرضیه نیز بر یکسان بودن مهگرایه (هاجریان) و مسلمانان، تطبیق بعضی نام‌های ذکرشده در کتاب ...

هنرهای سنتی نظیر گچ بری، کاشی کاری و آجرکاری در معماری ایرانی خصوصاً در مساجد جایگاه ویژه ای دارند. از سویی از زمان پیدایش اسلام در ایران شاهد دگرگونی گسترده در شکل، محتوا، شیوه و محل اجرای آنها می توان بود. به جهت یافتن روند این تحولات، مسجد جامع نایین ـ به عنوان نمونه ای از مساجد نخستین دورۀ اسلامی ـ  با آرایه های باشکوه گچ بری و مسجد جامع ورامین ـ از یادگارهای برجامانده پس از حملۀ مغولان ـ  ا...

چکیده: بافت تاریخی شهرها با داشتن ارزش های والای کالبدی ، عملکردی ، اقتصادی و فرهنگی ، جزئی از هویت ملی کشور محسوب می شوند. این مناطق به دلیل فرسودگی واحدهای مسکونی، عدم سهولت دسترسی، ضعف زیرساخت ها، مشکلات زیست محیطی، مشکلات معیشتی مردم و انفعال مدیریت های شهری و متخصصین ، مسیر رکود و عقب ماندگی را طی می کنند. بافت قدیم شهر شیراز در دل شهر کنونی جای دارد. این محدوده که 8/2 درصد مساحت کل شهر ...

چکیده در طول تاریخ معماری و شهرسازی ایران، معماری مساجد یکی از بارزترین مظاهر هنر استادکاران این مرز و بوم و نمونه‏ای کامل از عینیت یافتن اندیشه در کالبدی به اندام بوده است. اما روند تکامل و پویایی این بناها در قرن اخیر دچار رکود و اغتشاش شده است. متاسفانه مساجد امروز با حداقل پاسخ به نیازهای عملکردی، به روشی معمارمحور بنا می‏شوند تا آنجا که غالب مردم قادر به خوانش و قرائت زبان معماری آن نیستن...

در طول تاریخ معماری و شهرسازی ایران، معماری مساجد یکی از بارزترین مظاهر هنر استادکاران این مرز و بوم و نمونه‏ای کامل از عینیت یافتن اندیشه در کالبدی به اندام بوده است. اما روند تکامل و پویایی این بناها در قرن اخیر دچار رکود و اغتشاش شده است. متاسفانه مساجد امروز با حداقل پاسخ به نیازهای عملکردی، به روشی معمارمحور بنا می‏شوند تا آنجا که غالب مردم قادر به خوانش و قرائت زبان معماری آن نیستند. در گ...

مساجد ستوندار چوبی عصر صفویه منطقه شمالغرب کشور شواهد زنده ای از دوره بسیار مهم در رشد فرهنگی ایران اند که با درک موقعیت های اجتماعی، شناخت ویژگی های اقلیمی و مصالح ساختمانی خلق شده اند. مساجدی از این قبیل که از بین رفته اند، اکنون هیچ جایگزینی ندارند. این مساجد نه تنها از نظر نقشه وپلان حائز اهمیت اند، بلکه گنجینه هایی از آثار و نشانه های فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی هستند که دستاورد جانفشانی ه...

در گذشته همجواری زندگی مادی و معنوی، موجبات پیوند و دلبستگی اجتماع با فضای مکانی مسجد را فراهم می کرد. در واقع کیفیت مساجد تنها توسط عوامل فیزیکی تعیین نمی شد، بلکه محصول ارتباط و برهم کنش متقابل بین فضای مسجد و استفاده کنندگان از آن بود. پیوند مسجد  با لایه های زندگی­اجتماعی مردم سبب افزایش کیفیت فضای مسجد می شود. با توجه به این که اساس و شالوه اسلام بر پایه اجتماع است لذا هدف از ارائه این مقا...

معماران همواره مساجد را به‌عنوان یکی از عناصر مهم معماری بناهای شهری با طرح‌ها و شیوه‌های مختلف و درنظرگرفتن اقلیم، بنا می‌کردند. ناحیه‌ی طبس واقع در جنوب استان خراسان جنوبی همواره نقش مهمی در تاریخ، هنر و فرهنگ ایران به‌ویژه در دوران اسلامی داشته است. این مهم را می‌توان از وجود آثار فراوان و ارزشمند به‌جای‌مانده از معماری این ناحیه دریافت. در طی بررسی باستان‌شناسی که در 1394 در بخش دستگردان طب...

مقاله ی حاضر، حاصل برنامه­ای پژوهشی (میدانی، کتابخانه ای) است که با نگرشی کلی، به مساجد بلوچستان می­پردازد. جایگاه بلوچستان در مطالعات هنر اسلامی ایران تاکنون، ناشناخته مانده است. مساجد بلوچستان دارای شاخصه­های هنری زیادی در زمینه ی معماری، عناصر و تزئینات وابسته است. بیشتر مساجد شناسایی شده، دارای عظمت و شکوه چندانی نیستند و از نظر قدمت نیز، اکثر آن ها متعلق به سده­های متأخّر دوره اسلامی هستند؛...

مسجد از دیرباز در معماری اسلامی نقش قابل توجهی ایفا کرده است. به گونه ای که میتوان آنرا عصاره و چکیده معماری هر نقطه از جهان اسلام دانست. چنین نقشی فقط از این امر ناشی نمی شود که مساجد بیوت ا.. یا خانه های خدا ی مسلمانان است.بلکه به همان میزان از جایگاه اجتماعی و سیاسی مسجد در جوامع اسلامی و نقش آن در تکوین حیات اجتماعی مسلمانان نیز نشأت میگیرد. با این وصف دیرگاهی است که معماری مسجد خاصه در ایر...