قرآن حکیم مصداق بارز جامع الکلم است. تکلیم این جامع از خدای سبحان و استماع و دریافت آن از حضرت ختمی نبوت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله و سلم)  است، هوش و گوش پیروان آن حضرت از استماع و دریافت سروش آن جامع الکلم طرفی می‏بندد. معارف فراوان این جامع وحیانی به علوم قرآنی و معانی آن منقسم ‏اند. گسترش این دو فنّ مایۀ تدوین جداگانه رشتۀ قرآن‏شناسی و علم تفسیر قرآن است هرچند بخش مهم ادله قرآن ‏شن...

فریقین درپاره ای از نکات آیه اکمال اتفاق نظر دارند . نقطه اصلی اختلاف آنان در تفسیر این آیه در دو امر زمان نزول و علت نزول آیه است . این تمایز مباحث کلامی گسترده ای را بین فریقین رقم زده است . در مصادر فریقین تنها دو دسته روایت دربارة زمان نزول این آیه به چشم می خورد : نزول آن در حجه الوداع در روز عرفه و نزول آن در غدیر خم. برای جمع این دو دسته روایت ، احتمال هایی میتوان ارائه کرد . در تمام اح...

هدف از تدوین این مقاله، تبیین نزول نفس و سازگاری آن با نظریه جسمانیة الحدوث می باشد. از این رو ابتدا درباره نزول و حدوث نفس مطالبی بیان می­گردد در ادامه مبحث خزائن الهی مطرح می گردد. در نهایت، بحث به آنجا می رسد که در عین حال که نفس در سیر تحول ماده به وجود می آید و به بدن تعلق می گیرد، با نزول آن از عالم ملکوت منافاتی ندارد، زیرا نزول بیانگر وجود ملکوتی نفس می باشد که غیر از وجود طبیعی آن است....

این پژوهش، مروری است بر ارتباط سیاق و اسباب نزول؛ ارتباطی متقابل که گاه به تردید در یکی از این دو قرینه منجر می شود. این نوشتار، به بررسی موقعیت سیاق و اسباب نزول و رابطة این دو در تفسیر آیة احصار می پردازد.  در تعارض سیاق و اسباب نزول آیه، گاه سیاق منجر به تردید در سبب نزول منقول برای آیه می شود و گاه سبب نزول، باعث تردید در برقراری سیاق در آیه می گردد. در آیة احصار، از زاویه ای که ما به آیه ...

خبرها و احادیثی دربارۀ زمینه­ها و موجبات نزول آیات قرآن نقل شده که اسباب نزول نامیده می شوند. بعضی از مفسران و نویسندگان علوم قرآنی از «نقش مؤثر اسباب نزول در تفسیر قرآن» سخن گفته اند، ولی برخی کتاب خدا را در تفهیم مقاصد خود بی­نیاز از اسباب نزول دانسته­اند. طرفداران تأثیر، معترفند که بیشتر اخبار اسباب نزول ضعف سندی دارند و تعدد، تعارض و تنافی نیز گریبانگیر آنهاست، ولی تلاش کرده­اند تا ضعف سنده...

یکی از مسائل دشوار قرآنی، چگونگی نزول آن است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه علامه‌طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی را تبیین، تحلیل و دلایلشان را نقد می‌کند. علامه‌طباطبایی به نزول دوگونه (دفعی و تدریجی) و آیت‌الله جوادی‌آملی به نزول سه‌گونه (دفعی، متوسط و تدیجی) معتقد است. دیدگاه علامه‌طباطبایی گام نخست در اثبات نزول فرامادی قرآن است و دیدگاه آیت‌الله جوادی‌آملی عهده‌دار تبیین و تفصیل ن...

بیان دقیق و قطعی تاریخ نزول بسیاری از آیات قرآن، امکان پذیر نیست لکن می توان با جمع آوری قراین تاریخی و نقلی، تاریخ نزول تعدادی از آیات را به صورت اطمینان بخش اعلام نمود. آیاتی که در ماه مبارک رمضان نازل گردیده اند نیز از این قاعده مستثنا نبوده و گرچه قطع به نزول آنها در ماه مبارک رمضان ناممکن است اما با توجه به اقوال و مستندات می توان تا حدودی به نزول برخی از آیات در آن ماه مبارک، اطمینان داشت...

قرآن حکیم مصداق بارز جامع الکلم است. تکلیم این جامع از خدای سبحان و استماع و دریافت آن از حضرت ختمی نبوت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله و سلم)  است، هوش و گوش پیروان آن حضرت از استماع و دریافت سروش آن جامع الکلم طرفی می‏بندد. معارف فراوان این جامع وحیانی به علوم قرآنی و معانی آن منقسم ‏اند. گسترش این دو فنّ مایۀ تدوین جداگانه رشتۀ قرآن‏شناسی و علم تفسیر قرآن است هرچند بخش مهم ادله قرآن ‏شنا...

تعیین مکی یا مدنی بودن و زمان نزول هر سورۀ قرآن، در شناخت بهتر و دقیق تر آن و برگزیدن و برتری دادن روایات و اقوال تفسیری، تأثیری بسزا دارد. در این زمینه، شمار زیادی از سوره های قرآن، بدون اختلاف نظر، مکی و شمار کمتری مدنی هستند و در اندک سوره هایی اختلاف وجود دارد؛ سورۀ رعد در زمرۀ دستۀ سوم است. با گردآوری و بررسی روایات و اقوال ترتیب نزول و مکی و مدنی بودن سوره ها، اقوال مفسران در مکان نزول سو...

مصحف امام علی(ع) که نسخه دست نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می باشد جزء میراث و منابع گران بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن ها با مصحف موجود تفاوت دارد. ...