نشان دادن چیرگى خداوند در بخشهاى گوناگون داستان حضرت یوسف(ع) در قرآن است. نویسنده، پس از گزارش داستان حضرت یوسف(ع) تا آیه 21 سوره یوسف، عبارت "و لکنّ اکثر الناس لایعلمون" را به عنوان نقطه ختامى بر نکاتى که قرآن تا این بخش از داستان قصد توجه دادن خواننده را به آنها دارد، تلقى کرده و به توضیح و شرح جمله "واللَّه غالب على امره" به عنوان نتیجه ماجرا پرداخته و معتقد است منظور و مفهوم غلبه خداوند بر ام...

در خوانِش­های دوباره و نوین از روایت­های تاریخی و اساطیری،  گاه با شباهت­های بنیادین و انکارناپذیری روبرو می­شویم که می­تواند همسانی برخی از کهن الگوها را در شکل­دهی به ساختارِ اندیشه­های انسانی، گوشزد کند؛ از جمله این داستان­ها، روایتِ ایرانی زندگی ایرج و روایت عبری یوسف (ع) است؛ اگرچه در روایات کهن، داستان ایرج نیز به عنوان متنی مذهبی و مقدّس قابل اعتنا بوده است؛ امروزه، از آن بیشتر به عنوان متنی...

 صبر، مادر فضیلت‌ها و از پربسامدترین واژگان قرآن کریم است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، مؤلفه‌های اساسی صبر را در قرآن کریم بررسی کرده، مصادیق بارز آن را در سوره‌ی یوسف (ع) مطرح نموده و در لابه‌لای مباحث، ضمن تشریح رفتارهای یعقوب و یوسف (ع)، برداشت‌ها و کارکردهای تربیتی صبر را بیان داشته است. رهیافت اصلی این پژوهش آن است که شرح صدر، خویشتن‌داری، خطاپوشی، عفت‌پیشگی، مدارا، پرهیز از بی‌تا...

آیات 53 ـ 52 یوسف به دفاعیه یکی از طرفین درگیر در قضیه کام‌جویی زنانه از یوسف× اشاره دارد. گوینده دفاعیه به «نفی تحقق خیانت در غیب» و «تمایل نفس اماره به سوء» برای توجیه برائت خود از قضیه کام‌جویی تاکید دارد. گوینده این دفاعیه و تناسب میان این دو بخش از دفاعیه گوینده به روشنی مشخص نیست. این مقاله به بازپژوهی و ارزیابی رویکرد تفاسیر امامیه در تعیین گوینده و تناسب این دو بخش دفاعیه است. نتایج پژو...

داستان یوسف و زلیخا از دیرباز به عنوان داستانی شورانگیز در ساحت ذهن شاعران، نویسندگان، داستان پردازان و سخنوران جایگاه ویژه ای داشته است.بن مایه ی اصلی این داستان برگرفته از مجموعه ی معارف و فرهنگ اسلامی و جلوه ای بارز از کتاب آسمانی، قرآن است.صائب تبریزی، سرآمد شاعران سبک هندی است و پایبندی به فرهنگ و معارف اسلامی در آثار او مشهود است.وی که به نکته پردازی، عمق خیال، نازک اندیشی، صید مفاهیم و م...

کتاب «الملة» در مجموعه آثار سیاسی فارابی از جایگاه نظری ویژه‏ای برخوردار است. فارابی در این کتاب با تقسیم علم مدنی به دو بخش فلسفه مدنی و فقه مدنی و ایجاد تناظر تئوریک بین آن دو، در واقع مبنایی نظری برای دیگر مباحث سیاسی خود در آثاری چون آراء «اهل مدینه فاضله»، «سیاست مدنیه»، «فصول مدنی» و «احصاء العلوم» تدارک دیده است این کتاب توسط محسن مهدی، محقق عراقی، احیاء و مورد بررسی انتقادی قرار گرفته ا...

آگاهی کامل استاد رودکی از اشعار شاعران عرب قبل از اسلام و زمان گسترش اسلام باعث ورود معنا‌های شعر عاشقانة قبایل عرب، نام‌های پیغمبران و مضامین قصه‌های قرآنی مثل موسی عمران، پیراهن یوسف، ملک سلیمان، و ذکر نام شاعران، عالمان و قهرمانان شعر و ادب عرب در شعر فارسی شده است. در قطعۀ «سه پیراهن یوسف» رودکی به بررسی قصۀ مشهور یوسف و برادران او پرداخته است. شاعر در این قطعة خرد تمام عناصر اساسی و تجزیۀ ...

یکی از رویکردهای تفسیری مورد توجه مفسّران در فهم قرآن، تفسیر عرفانی است که معانی باطنی آیات قرآن را عرضه می‌کند. تکیه بر تأویل و رمزی انگاشتنِ قرآن، مهم­ترین ویژگی تفاسیر عرفانی است. پیشینۀ این نوع نگاه به قرآن، به متون دینی پیش از اسلام برمی­گردد. صوفیه و عرفا با تکیه بر کشف و شهود و معرفت خاص خود، با روشی متمایز از مفسّران دیگر، به تفسیر قرآن پرداخته‌اند. یوسف از سوره­هایی است که بسیار مورد اقبا...

در یک نگاه کلی بین  داستان پیامبران و اسطوره های ایرانی خصوصاً در کلیت ماجرا و اوج و نقطه عطف داستانها شباهت بسیاری وجود دارد. این شباهتها به هر دلیلی که به وجود آمده باشد تامل هر خواننده ای را به خود جلب می کند (البته در مقایسه این داستانها به اختلافهایی هم برخورد می کنیم). یکی از داستانهای درخور مقایسه و توجه درین باره داستان یوسف و سیاوش است. شباهت میان این دو داستان جدا از ماجراها، کنشها، گف...

اندیشه ی قانون گرایی یکی از مهمترین زمینه های تجدد خواهی در ایران عصر قاجار بوده است. در این میان نقش روشنفکران عصر قاجار در این مسأله بسیار حائز اهمیت بوده است. این گروه با اشاعه ی اندیشه ی قانو ن خواهی زمینه ی تحولات سیاسی و اجتماعی را در عصر قاجار فراهم نمودند. در میان این روشنفکران میرزا یوسف خان مستشارالدوله گام بلندی را در ایجاد مبانی « یک کلمه » جایگاه ویژه ای دارد. او با نگارش رساله ی د...