نقش­ برجسته یکی از مصادیق جاودانه نمودن صحنه تاج­گذاری در دوره ساسانی بود که، باعث ایجاد چندین نقش از این دست شده است. پادشاهان ساسانی، صحنه­های نقش­برجسته زیادی ایجاد کردند. این نقوش، بازگو کننده اعتقادات مذهبی و اندیشه­های سیاسی پادشاهان ساسانی در مدت بالغ بر چهار قرن بود. الهه آناهیتا، جزوی از این باور اعتقادی به شمار می­رفت که از زمان نرسی، تصویرسازی آن بر نقوش­برجسته آغاز گردید. هدف پژوهش ...

در این مقاله به بررسی اهمیت ترجمه بر اساس مستندات موجود از زبان‌های ایرانی در سه دورۀ تاریخی ایرانِ باستان شامل هخامنشی، اشکانی و ساسانی پرداخته شده است. یافته‌‌ها نشان می‌‌دهد که گستردگی جغرافیایی هر کدام از این سه فرمانروایی ایرانی و تنوع و تکثر جمعیت‌‌های انسانی با زبان‌ها، آداب و رسوم، و روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی متفاوت؛ ضرورت استفاده از ترجمۀ شفاهی و مکتوب را در میان مردم اجتناب‌‌ناپذیر...

هدف این مقاله شناخت علل ثبت رویداد شورش بهرام چوبین بر ضد هرمزد چهارم ساسانی (590-579 م)، در متون تاریخی دوره ایلخانان با رویکرد اندرزنامه­ای است. متأثر از نظریه عبرت در تاریخ، مورخان این دوره با ذکر داستان بهرام چوبین که بررسی آن، مسئله این مقاله است، سعی داشتند به حکام یادآوری کنند با رعایت جانب حق و عدل و خودداری از رفتار ناشایست، مانع از شورش زیردستان و رجال سیاسی- نظامی شوند؛ گرچه پاره­ای ...

با ظهور پیامبر باستانی ایران، زرتشت، باورهای مذهبی و آداب و رسوم، شکل خاصی به خود گرفت و تقریبا تمام ایرانیان به پیروی از این آئین پرداختند. تعلیمات زرتشت و دستورات او همواره بر مبارزه با بدی و شر استوار بود. در عصر ساسانی، با به قدرت رسیدن اردشیر و توجه زیاد او به آیین زرتشت، موبدان زرتشتی توانستند وارد دربار ساسانی بشوند که از میان این موبدان باید به نقش کرتیر و اتحاد او با اردشیر برای ایجاد ...

سالاری زن از مجموعة هزار قضاوت زهرا حسینی* چکیده مجموعة هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است. این کتاب احکام، فتوا و اسنادی را در بر دارد که در دعاوی و دادرسی های حقوقی صادر شده است، یعنی حقوق مدون نیست بلکه مجموعه ای از احکام حقوقی است، چنین متن هایی به عنوان کتاب راهنما در جریان قضایی به کار می رفت. اصطلاح حقوقی «s...

هنرِ ایران همواره در حفظ تداوم و پیوستگی اش در طول تاریخ موفّق بوده است. هنگامی که با ظهور اسلام، در کم تر از یک قرن، بخش قابل توجّهی از جهانِ امپراتوریِ آن زمان تحت حکومت تازیان قرار گرفت؛ هنرِ ساسانی در روزگاری متفاوت با دوران اوجِ خود در قرن های چهارم و پنجم میلادی به سر می برد. در قرونِ شش و هفت میلادی، توجّه به مضامینِ سرگرم کننده و لذّت طلبانه، جایگاهِ ویژه ای در سلیقه ی حاکم بر هنرِ ساسانی داشت. در ا...

سرزمین کهن فارس در طول قرن های متوالی به دلیل دارا بودن شرایط مطلوب جهت سکونت، نظیر موقعیت مساعد آب و هوایی و قرارگیری در منطقه ای میان مسیر، همواره مورد توجه اقوام مختلفی بوده؛از این رو استان فارس در دوره های تاریخی مختلف، مورد رفت و آمد این اقوام واقع شده است. در این میان می توان به امپراطوری قدرتمند ساسانی در فارس اشاره کرد. شاهان ساسانی تمامی تلاش خود را در جهت حفظ قدرتشان در این سرزمین، به...

ادبیات تعلیمی و به‌ویژه اندرزگویی در ادب فارسی پیشینه‌ای به دیرینگی تاریخ دارد. این ادبیات، نخست شفاهی و نانوشته بود و بعدها در دورة نویسندگی به رشتۀ تحریر درآمد. ادبیات اندرزی به معنای ویژة آن در عصر ساسانی رواج یافت و از دو سرچشمة سنت‌های شفاهی و منابع نوشتاری به ادبیات فارسی دری وارد شد. مینوی خرد یکی از آثار دورة میانه از زبان‌های ایرانی و متعلق به دورۀ ساسانی است که در این پژوهش د...

طرح مسئله: مُهرها از جمله اشیا باارزشی هستند که سابقه بسیار طولانی دارند. بنابر شواهد باستان­شناسی قدمت این شیئی به هزاره ششم قبل از میلاد باز می­گردد. اهمیت مسئله: چنانکه اسناد و مدارک شهادت می­دهند، این شیئی در طول ادوار تاریخی تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است، به طوری که طرح­ها، شکل­ها، رنگ­ها و کتیبه­های آن بنا بر شرایط زمانی دشت خوش تغییر شده­اند و هر یک از تعلیقات آن مفاهیم پیچیده­ و اطلا...

پژوهش حاضر از جمله، نخستین تلاش‌هایی است که برای روشن‌شدن وضعیت جغرافیایِ اداری ایالت پارس در دوره‌ی ساسانی، صورت گرفته است. ایالت پارس، نه تنها مرکزیت مذهبی و سیاسی ساسانیان محسوب می‌شد، بلکه یکی از مناطق مهم و راهبردی به لحاظ اداری نیز به حساب می‌آمد. علاوه بر متون دستِ اول تاریخی و کتیبه‌های پهلوی دوره‌ی ساسانی، جغرافی‌نگاران قرون اولیه اسلامی نیز توصیفاتی از تقسیمات اداری ایالت پارس به دست می...