کشور ایران اقوام بسیار متنوعی را در خود جای داده است. مطابق منابع و شواهد، شکاف قومی در میان بخشی از اقوام ایرانی فعال شده است. فعال‌شدن شکاف قومی عوامل پرشماری دارد و پیامدهای سیاسی‌ـ‌اجتماعی آن نیز پیچیده است. هدف این تحقیق، بررسی زمینه‏های تاریخی و اجتماعی مؤثر بر شکاف قومی و سازوکار فعال‌شدن آن در میان پنج قوم ایرانی است. مبانی نظری تحقیق در نظریة استین روکان و نظریه­های چندمتغیرة قومی ریشه...

در شرایط کنونی که جهانی شدن در قالب عناوین گوناگونی حضور خود را بر فرهنگها و هویتهای ملتها تحمیل می کند، هویتها هرچقدر هم قوی باشند، دچار شکنندگی می شوند. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و به شیوه تحقیق کتابخانه ای بدنبال پاسخ به این سوال اصلی هستیم که هویت اسلامی ایرانیان در مواجهه با پروسه جهانی شدن دارای چه ویژگیهایی می باشد . در فرضیه اشاره کرده ایم که هویت چندبُعدی ایرانی شامل ایران باستا...

حسن بن هانی، مشهور به ابونواس، ایرانی تبار، متجدد و یکی از برجسته ترین شاعران و متکلمان دوره ی عباسی اوّل می باشد، که درباره ی وی کتاب ها و مقاله های زیادی نوشته شده است. وی در سال 145 هجری، در یکی از بلاد خوزستان متولّد شد. پدرش به کار بافندگی مشغول بود و برای امر چوپانی به اهواز آمد و با مادرش جلبان (گل بانو) که اصالتاً اهوازی بود، ازدواج کرد و ثمره ازدواج آنها شخصی به نام ابونواس شد. چنانکه بر ...

رمان طوبی و معنای شب، بازخوانی چند دهه از تاریخ ایران است، که پیچیده شده در فضایی وهم­آلود و   اسطوره­ای با قهرمانی به نام طوبی دارد. او که نامش نیز نمادین است، در جوار پدری دانشمند به­نام ادیب پرورش می­یابد. این رمان شاخص­ترین اثر داستانی شهرنوش پارسی­پور است که در اوج انقلاب مشروطه و حوادث پس از آن تا رسیدن به دورۀ پهلوی است. نویسنده در این رمان، زندگی زنی را به تصویر می­کشد که علی­رغم وجود ت...

محمد عابدالجابری که ازجمله نومعتزلیان است، با نگاهی عقلانی و انتقادی به دنبال استفاده از تفکرات جدید و میراث گذشتة اسلامی خود بوده است و تحت تأثیر برخی از روش‌شناسی‌های پست‌مدرنِ جدید در غرب، فارغ از تفاوت‌های فلسفی و بنیادین، در پی برساختن نظام فکری معرفتی و سیاسی از طریق نقد سنت و تجدد است. اگرچه جابری از سویی با نقد جریان‌های فکری موجود که در آن‌ها اعتقاد بر همسازی سنت و تجدد است و با ناکارآم...

آنچه که در این مقاله با عنوان جایگاه دین و روحانیت در نظام آموزشی و دوره پهلوی اول مورد بررسی قرار گرفت حاوی مطالبی است که نحوه و چگونگی برخورد پهلوی اول نسبت به روحانیت در عرصه آموزشی و جایگاه دین در برنامه‌ریزی و محتوای کتاب درسی را نشان می دهد. با توجه به اینکه حاکمیت در این زمان درصدد نوسازی نظام آموزشی مبتنی بر ناسیونالیسم باستان‌گرا و سکولاریسم غرب‌گرا بوده دستگاه فرهنگی رژیم پهلوی درصدد ...

این نوشتار به دنبال پاسخ به این سؤال است که هویت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سند «مؤلفه­های هویت ملی ایرانیان» دارای چه لایه­ها و عناصری است؟ دستاوردهای این تحقیق نشان از این دارد که هویت فرهنگی در سند مؤلفه­های هویت ملی ایرانیان شامل دو لایه هویت فرهنگیِ اسلامی که دربرگیرنده عناصری چون معنویت و توحید، اسلام و مذهب تشیع و معارف قرآنی، هم‌گرایی فرهنگی، دفع ظلم و ظلم‌ستیزی، ولایت­مداری، اخلاق و ...

تاریخ هویت ایران در دوره رضاشاه، تاریخ گسست­هاست. تحویل پروژه هویت‌ساز ایرانی به پروژه هویت‌سازی ایرانی متجدد، مهم‌­­ترین گواه وجود گسست­­­­­­های متعدد در هویت اجتماعی ایرانیان در این دوره است.  رضاشاه پایه­های حکومت خود را بر تمرکزگرایی و ناسیونالیسم ایرانی قرار داد و براساس این ایدئولوژی اقدامات گسترده‌ای به سرانجام رساند. جدای از اثرات مثبت و منفی ایدئولوژی یکپارچه­­­­­­­­­­­­­­سازی بر پیکره...

امروزه شهرسازی با تبعیت از مدل های کلیشه ای توسعه شهری (عمدتا" متجدد) که نسبت به شرایط و خصوصیات بومی بی اعتنا است، نه تنها شرایط ناپایداری را در شهرها پدید آورده، بلکه ناپایداری مناطق اطراف را نیز به دنبال داشته است. به گونه ای که در کلان شهرهایی مثل تبریز، سطح اشغال شده شهری بر روند رشد جمعیت پیشی گرفته و این پدیده بر دامنه مشکلات زیست محیطی، زیرساختی و اقتصادی و در یک کلام ناپایداری شهرها اف...

این مقاله بر آن است که با خوانش رمان‌های اجتماعی نگارش یافته در دوره رضا پهلوی) ????-???? هجری شمسی (به روایت چگونگی تولید و بازتولید فضاهای شهری تهران دست یابد. بر این اساس، رمان‌های تهران مخوف و یادگار یک شب از مشفق کاظمی، تفریحات شب از مسعود و زیبا نوشته حجازی انتخاب و با استفاده از نظرات لفور و روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. لفور فضا را واقعیتی اجتماعی می‌داند که در هر عصری به صورتی خاص ...