انصراف، عبارت از آن است که در پی کثرت استعمال، مناسبات میان حکم و موضوع، ارتکاز شرعی و عقلایی، شرایط انس ذهن به فردی از افراد یا شیئ از اشیاء را فراهم آورده و از این رهگذر، انتقال ذهن از یک معنا به معنای دیگر را ممکن می سازد و در نهایت، منجر به تقیید کلام مطلق می گردد. پژوهش حاضر که با هدف تبیین و بررسی انواع و مناشئ انصراف تدوین شده، با رویکردی توصیفی- انتقادی و با ابزار اطلاعات اسنادی و کتابخ...

رساله ی حاضر، تصحیح قسمت سوم و چهارم از نسخه خطی گرانبهایی است، به نام شرح اللباب فی علم الإعراب که اصل آن به وسیله ی فاضل اسفراینی به رشته ی تالیف درآمده است و محمد زوزنی آن را به زینت شرح، مزیّن کرده است . این کتاب متعلق به قرن هشتم هجری است. موضوع این پایان نامه همانطور که از اسم آن پیداست، علم نحو و به زبان عربی است که شامل یک مقدّمه و چهار فصل است، درمقدّمه درباره کلمه و انواع آن و انواع اعر...

حسّان العجم افضل الدّین بدیل بن علی خاقانی، یکی از چیره دست ترین قصیده سرایان زبان فارسی است که در حدود 520 هجری در شروان (در جمهوری آذربایجان کنونی) به دنیا آمد. پیچیدگی سخن خاقانی و ناگشوده های زبانی او سبب شده است که شارحان دیوانش، در معنی گذاری و شرح شماری از ابیات همسو و هم نظر نباشند و در این باب، اقوال و آراء ناهمگون داشته باشند. در این رساله ابتدا مباحثی در مورد مبانی شرح نویسی و ویژگی ...

زیارت جامعه کبیره یکی از برترین زیارات است که با فقرات بلندش به اوج وجود ائمه اطهار و بلندی هستی آنان نظر دارد. متن زیارت جامعه کبیره به گونه ای است که هر منصفی صدور آن را غیر از معصوم محال عادی می داند.

إن شرح ابن أبی الحدید من الشروح المهمة لنهج البلاغة. إنه قد أولی فی شرحه اهتماماً خاصاً بالجانب البلاغی. ویرید هذا المقال أن یری میزات هذا الجانب من هذا الشرح وآثاره. منهج التحقیق فیه هو التوصیف والتحلیل بدراسة هذا الشرح وتحلیل بحوثه البلاغیة. وصل هذا التحقیق إلی نتائج، منها: إن أمیر المؤمنین إمام الفصحاء وسید البلغاء وثبت بالمنطق البلاغی أن نهج البلاغة صدر عن الإمام علی 7؛ لأنه ثبت تواتر بعضه عن...

الملخّص الشعر لیس أمرًا سهلًا ساذجًا کما یعتقد کثیر من الناس بل هو عملٌ معقد غایه التعقید؛ کلمه "الشاعر" معناها فی اللغه العربیه "العالِم" وکلمه "الشعر" معناها "العلم" والعلم یدخل فی باب الصنائع. فالشعر فی رأی العرب صناعه وهی صناعه معقده تخضع لأصول دقیقه. من یرجع إلی صناعه الشعر العربی فی أقدم «نماذجه» یری صعوبه هذه الصناعه وانّها لیست عملًا غفلًا بل هی عمل موسوم بأصول کثیره و دقیقه. من أقدم هذه النما...

لابد من الإعتاف بأن الفوائد الصمدیه یعتبر کتابا هاما فی النحو کتبه فریده الدهر محمد بن حسین بن عبدالصمد الحاری العاملی المشهور ب «الشیخ البهایی» حیث جعله علی خمس حدائق و منذ تألیف هذا الکتاب أصبح موضع الإهتمام من قبل الشراح الذین شرحوا علیه وذلک بسبب منزله مولفه و مکانته المرموقه لدی النحویین ومن أعظم شروحه شرح السید علیخان المدنی الدشتکی المسمی ب«الحدائق الندیه فی شرح الفوائد الصمدیه» و «الفرا...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیه العرب» و «لامیه العجم» بازتاب دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیه العرب» در پردازش هنجارها، بیش تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیه العجم» آ...